Αρχαία Ελληνικά στο Γυμνάσιο

Τελειώσαμε στην δεκαετία του 50 το Γυμνάσιο, αλλά αντί να διεισδύσουμε στο πνεύμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, ασχολούμασταν εντατικά με την συντακτική και την γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

Αλλά στο εξωτερικό είχαμε τη μεγάλη ευκαιρία να μελετήσουμε επί τέλους τα έργα των Ελλήνων φιλόσοφων συστηματικά, όμως μεταφρασμένα σε άλλες γλώσσες. Καθημερινή (30.5.15)

—————————————————————————————

Τα Νεοελληνικά μου

Στην Ελλάδα μιλούσα μόνον την Καθαρεύουσα και πολύ λίγο την Δημοτική. Δυστυχώς δεν έχω βιώσει την ραγδαία εξέλιξη της Δημοτικής στις παρελθούσες δεκαετίες  που έχει αντικαταστήσει την Καθαρεύουσα. Κάποιος φίλος φιλόλογος μου έχει συστήσει να χρησιμοποιώ για μία μεταβατική περίοδο και λέξεις της Καθαρεύουσας. Αυτό με βοήθησε πάρα πολύ.

Πάντως είχα σκοπό στα επόμενα οχτώ χρόνια να χρησιμοποιώ την Δημοτική όπως κάποτε την Καθαρεύουσα. Αγόρασα κα μελέτησα πρωτίστως φιλοσοφικά βιβλία για να γνωρίσω καλύτερα τους επιστημονικούς όρους. Αυτό ήταν για μένα μία λίαν ευχάριστη εμπειρία.
Ηδη ύστερα από ένα χρόνο εντατικής εκμάθησης της Δημοτικής άρχισα να θυμάμαι και να χρησιμοποιώ μέσω της Καθαρεύουσας το ελληνικό λεξιλόγιο . Τώρα τελευταία άρχισε να βελτιώνεται η Δημοτική μου, αλλά Γηράσκω αεί διδασκόμενος.

Πάρα λίγο θα ξεχνούσα βαθμιαία ην ελληνική γλώσσα, κάτι που θα ήταν μεγάλη ντροπή. Πάντως καλύτερα να χρησιμοποιώ τη μητρική μου γλώσσα , αν και με μερικά λάθη, παρά να εκφράζομαι σε ξένη γλώσσα, όπως πάρα πολλοί Ελληνες πανεπιστημιακοί του απόδημου Ελληνισμού.

Καθημερινή  ( 4..9.14 ,24.8.14).

————————————————–

Δημοτική, Καθαρεύουσα
Το γλωσσικό πρόβλημα με έχει στο παρελθόν απασχολήσει, γιατί δεν είχα κατανόηση για το παράξενο φαινόμενο της ελληνικής διγλωσσίας : Η Καθαρεύουσα για τους δήθεν μορφωμένους και η Δημοτική για τον απλό λαό, αν και σε αυτήν έχει γραφεί η νεοελληνική λογοτεχνία. Από ό,τι έχω έως τώρα διαβάσει, μια τέτοια διγλωσσία δεν σημειώνεται σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες, οι οποίες έχουν εξελιχθεί φυσιολογικά και χωρίς τεχνάσματα.

Από αυτά που έχω τα παρελθόντα έτη όχι τόσο συστηματικά συλλέξει και διαβάσει γύρω από την ελληνική γλώσσα , καταλήγω στο εξής αποτέλεσμα :

Η Καθαρεύουσα (έως το 1976)) αποτελεί μία τεχνιτή γλώσσα, η οποία εστιάζεται μεταξύ της Ελληνιστικής Κοινής ( από το 330 π.Χ. έως το 700 μ.Χ.,τελευταίο στάδιο της Αρχαίας Ελληνικής) , από την οποία έχει παραλάβει πολλά χαρακτηριστικά στοιχεία και της Δημοτικής.
Σε ό,τι αφορά τα στάδια της Ελληνικής γλώσσας , σημειώνεται και άλη γνώμη :
α)Ελληνιστική Κοινή (300 π.Χ. -565 μ. Χ.).
β) Μεσαιωνικά Ελληνικά (565-1453).
δ) Νεοελληνικά (από το 1453 έως σήμερα).

Η Δημοτική (από το 1700 ) είναι η σύγχρονη Νέα Ελληνική γλώσσα και μπορεί να χαρακτηρισθεί ως κόρη της Μεσαιωνικής Ελληνικής (από το 700 έως το 1700, μόνον οι πολύ μορφωμένοι , ιεράρχες και θεολόγοι μιλούσαν την Ελληνιστική Κοινή και μερικοί ακόμη και την Κλασική) , η οποία έπεται της Ελληνιστικής Κοινής.
Η Δημοτική έχει εμπλουτισθεί σημαντικά με λέξεις μεν από την καθαρεύουσα, αλλά με άλλες καταλήξεις.
Εν τω μεταξύ η Δημοτική έχει τόσο εξελιχθεί που ο μέσος Ελληνας δεν την κατέχει, πολλοί δεν την καταλαβαίνουν. Μερικοί ποιητές έφθασαν στο σημείο να αξιοποιούν ομηρικές λεξεις κα επί τη βάσει των να γράφουν ποιήματα, τα οποία είναι για έναν που δεν κατέχει την Ομηρική ακατανόητα. Εχω μια τέτοια εμπειρία με έναν γνωστό ποιητή.

Συμπέρασμα : Η Δημοτική δεν είναι κόρη, αλλά το πολύ εγγονή της Ελληνιστικής Κοινής.

Πηγές

-Γ. Κορδάτος, Ιστορία του γλωσσικού μας ζητήματος, Αθήνα 1973.
-Νεοελληνική Γραμματική (της Δημοτικής), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Νεοελληνικων Σπουδών, ΙδρυμαΤριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 1991.
-J.Chadwick, Η γέννεσις της ελληνικής γλώσσας, Αθήνα 1961/1962.
- R. Rowning, Robert, Medieval and Modern Greek, Cambridge 1983.
-L.R.Palmer, The Greek language, London 1996.
- H. Tonnet, Histoire du grec moderne, Paris, 1993-2003.
-F. R. Adrados, Geschichte der griechischen
Sprache. Von den Anfängen bis heute, Tübingen/Basel 2002.
- C. García Gual, J. M. Lucas de Dios, O. , Historia de la lengua griega , familia lingüística indoeuropea, Santillana 2004. Καθημερινή ( 5.2.18)

-Είναι γνωστό, ότι οι μορφωμένοι Ελληνες έγραφαν στη μεσαιωνική Γλώσσα, ενώ ταυτόχρονα ο λαός μιλούσε την Δημοτική που περιείχε πολλες ξένες λέξεις.
Ο Κοραής σκέφθηκε να τονώσει την ελληνική εθνική συνείδηση και ταυτόχρονα να ενδυναμώσει τον δεσμό με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, γι αυτό έχει επί τη βάσει πρωτίστως της Ελληνιστικής Κοινής να εμπεδώσει την Καθαρεύουσα . Στην ελληνική Φιλολογία έχει αυτή ονομασθεί ως τεχνητή γλώσσα. Εχει αναβιβασθεί σε επίσημη γλώσσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και παραμελήθηκε η σχεδόν περιφρονημένη αλλά ζωντανή Δημοτική. Ετσι έχει δημιουργηθεί η διγλωσία ελληνικής sui generis. Τωρα επικρατεί στη γλώσσα μας ένα αφάνταστο χάος που είναι ΑΓΝΩΣΤΟ στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μία γλώσσα, μία γραμματική.
2. Στην Ευρώπη έχει επικρατήσει ως επίσημη γλώσσα (διοίκηση, διπλωματία, επιστήμη) η Λατινική γλώσσα (όχι τεχνητή) έως τον 18ο αι. αυτονοήτως έχει κάπως απλοποιηθεί, και οι γλωσσολόγοι την ονόμασαν σε σύγκριση με την υπερεξελιγμένη Κλασική Λατινική Vulgata , στα Γερμανικά Vulgärlatein (υποδεέστερα Λατινικά). Ο λαός μιλούσε την εκάστοτε εθνική γλώσσα.
Στις χώρες με νεολατινική γλώσσα ομιλείται μόνον η επίσημη γλώσσα και όχι ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ και τα κλασικά ή τα μεσαιωνικά Λατινικά.

-Κριτήριο για την κατανόηση μίας λώσσας είναι ο μέσος πολίτης, δηλαδή στην Ελλάδα ο μέσος Ελληνας, ο οποίος δεν καταλαβαίνει τέτοιες φράσεις από την καθαρεύουσα όπως π.χ, “εν κατακλείδι” , “αμφότεροι”, “προϋποτιθέσθω” , “ευκαιρείας δοθείσης” και άλλες ελληνικούρες α λα Καρατσαφέρη, Πολυδώρα κτλ. Ακούσατε πώς μιλάει η διεθνώς διακεκριμένη ιστορικός Γλύκατζη-Αρβελέρ ; Κατανοητή Δημοτική. Αλλά ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι θεολόγοι γράφουν τα συγράμματά τους στην Καθαρεύουσα.

-Το 1991 γνώρισα στην Θεσσαλονίκη μίαν καθηγήτρια Γυμνασίου Φιλόλογο, η οποία μου σύστησε ακριβώς αυτόν τον ΣΥΓΚΕΡΑΣΜΟ.
Στο Γυμνάσιο της Κατερίνης μάθαμε πολύ καλά την Καθαρεύουσα, αλλά όταν ήμουν στο εξωτερκικό έλαβε χώραν η αντικατάστασή της με την Δημοτική, την οποία πeριφρονούσαμε (sic). Κατόπιν άρχισαν για μένα τα μπερδέματα : Από το ένα μέρος δεν ήθελα να μιλήσω πλέον την Καθαρεύουσα, από το άλλο μέρος δεν κστείχα καλά την εν τω μεταξύ εξελιχθείσα Δημοτική.Καθημερινή (5.2.18)

-Η αντικατάσταση της καθαρεύουσας με την δημοτική έχει συντελεσθεί όταν ήδη βρισκόμουν στο εξωτερικό.
Επαθα πράγματι σοκ, γιατί η καθαρεύουσα ήταν για μένα ιδανική προϋπόθεση να μάθω για την επιστημονική μου εργασία σχετικά εύκολα μερικές ξένες γλώσσες και πέραν τούτου δεν κατείχα καλά την δημοτική.

Και όμως η εποχή της καθαρεύουσας έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Ισως μπορεί να βρεθεί κάποτε μία λύση η οποία θα έγκειται στον εμπλουτισμό της δημοτικής με λέξεις από την δημοτική ή και από τα αρχαία ελληνικά.
Πάντως επικρατεί ένα μεγάλο γλωσσικό και εννοιολογικό χάος. Καθημερινή (30.5.15, 2017, 2018)

————————————————-

Αρχαία Ελληνικά και Λατινικά στο Γυμνάσιο της Κατερίνης

Τα αρχαία Ελληνικά με βοήθησαν πάρα πολύ στην ταχεία εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας και δη της επιστημονικής με τα απαρέμφατα, τη μετοχή και το συντακτικό.
Τελικά την κατείχα καλύτερα από τους Γερμανούς.

Τα Λατινικά με βοήθησαν τόσο πολύ στις σπουδές και αργότερα στην σταδιοδρομία μου ως πανεπιστημιακού που ήμουν σε θέση να διατυπώσω νέους επιστημονικούς όρους, οι οποίοι έγιναν διεθνώς γνωστοί και χρησιμοποιούνται πρωτίστως σε επιστημονικά συγγράμματα με παραπομπή στα δικά μου ανάλογα επιστημονικά συγγράμματα. Καθημερινή (4.10.15)
—————————————————————————————————————————————————-
Ελληνική Γλώσσα. Εξέλιξη, Στάδια

Προέλευση και γενεαλογία • Προελληνικό υπόστρωμα
• Ελληνοαρμενική
• Ελληνοάρεια
• Ελληνοφρυγική
• Ελληνικές γλώσσες

Περίοδοι
• Πρωτοελληνική (περ. 3η χιλιετία π.Χ.)
• Μυκηναϊκή ελληνική (περ. 1600–1100 π.Χ.)
• Αρχαία ελληνική (περ. 800–300 π.Χ.)
• Ελληνιστική Κοινή (περ. 300 π.Χ.–330 μ.Χ.)
• Μεσαιωνική ελληνική (περ. 330–1453)
• Νέα ελληνική (από το 1453)

Διάλεκτοι Αρχαίες
• Αιολική
• Αρκαδοκυπριακή
• Αττική και Ιωνική
• Δωρική
• Ομηρική
• Λοκρική
• Παμφυλιακή
• Μακεδονική

Νέες
• Καππαδοκική
• Κρητική
• Κυπριακή
• Δημοτική
• Xειμαρριώτικα
• Κατωιταλιώτικα
• Καθαρεύουσα
• Μαριουπολίτικα
• Ποντιακή
• Τσακώνικη
• Ρωμανιώτικα

Φωνολογία • Αρχαία
• Κοινή
• Νέα Ελληνική

Γραμματική • Αρχαία
• Νέα

Συστήματα γραφής • Κυπριακό συλλαβάριο
• Γραμμική Β’
• Ελληνικό αλφάβητο
o Ιστορία
o Αρχαϊκές μορφές
o Αριθμητικά
o Ορθογραφία
o Πολυτονική γραφή
o Ελληνικός κώδικας Μπράιγ
o Κυριλλική και Λατινική γραφή
• Greeklish

Γραμματεία • Αρχαία
• Μεσαιωνική (Λόγια και Δημώδης)
• Νεοελληνική

Προβολή και μελέτη • Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού
• Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

Ἀλλα • Εξωνύμια
• Τοπωνύμια
• Παροιμίες
• Γλωσσικό ζήτημα