Ruslands agressieoorlog tegen Oekraïne vanuit het oogpunt van het internationaal recht

Het “recht op oorlog” (jus ad bellum) is op zijn laatst sinds het Handvest van de VN een museumstuk. Het behoort tot het vroegere Jus publicum Europaeum (Europees internationaal recht). Even verouderd is het begrip “gerechtvaardigde oorlog”, een concept dat door de Romeinen is bedacht (“justum bellum”), zij het in de zin van de Pax Romana. Vandaag geldt de “Pax Americana”, gevolgd door de “Pax Russica” en, in perspectief, de “Pax Sinica”. Het internationale recht, dat na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan, heeft als belangrijkste taak het handhaven van de wereldvrede, vandaar dat het jus pacis (vredesrecht) wordt genoemd. Het internationaal recht (nauwkeuriger geformuleerd: internationaal publiekrecht) is gebaseerd op zeven fundamentele beginselen, die algemeen worden beschouwd als internationale “grondwettelijke beginselen” en een jus cogens (peremptoir) – karakter hebben (kortweg: Verbod op dreiging met en gebruik van geweld (de belangrijkste objecten van bescherming zijn de territoriale integriteit en onafhankelijkheid van de staat), de soevereiniteit van de staat, het zelfbeschikkingsrecht van naties, het verbod op inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van andere staten, vreedzame internationale samenwerking, vreedzame regeling van geschillen, en naleving van het verdrag pacta sund servanda).
In het internationaal recht bestaat er alleen zelfverdediging als noodzakelijk antwoord in geval van een aanval (artikel 51 van het VN-Handvest). De Russische minister van Buitenlandse Zaken sprak over de gevaren die voor Rusland voortvloeien uit de wens van Oekraïne om lid te worden van de NAVO. In dit verband noemde hij de term zelfverdediging. Poetin was specifieker en sprak over het recht op zelfverdediging van Rusland krachtens artikel 51, lid 7 (dat niet bestaat) van het VN-Handvest. In wezen gaat het echter om een preventieve (preventieve) aanval, die volgens het internationaal recht strikt verboden is en daarom als een schending van het internationaal recht wordt beschouwd. Het werd ook uitgevoerd als een “blitzkrieg” en zonder de noodzakelijke oorlogsverklaring. De aanvalsoorlog van Rusland vormde een flagrante schending van de bovengenoemde fundamentele beginselen van het internationaal recht en deed tegelijkertijd de vredesorde in Europa, die de afgelopen decennia met moeite en ontbering tot stand was gekomen, teniet. Daarom kan de aanvalsoorlog worden aangemerkt als een misdaad op zich, zoals in de VN-Verklaring over de beginselen van internationaal recht inzake vriendschappelijke betrekkingen en samenwerking tussen staten overeenkomstig het Handvest van de Verenigde Naties (“Verklaring inzake vriendschappelijke betrekkingen”) van 1970 duidelijk wordt benadrukt: “Een aanvalsoorlog is een misdaad tegen de vrede die aansprakelijkheid uit hoofde van het internationaal recht met zich meebrengt”. Ook het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof spreekt in artikel 5, onder d), ondubbelzinnig van het “misdrijf agressie”.
Panos Terz, Völkerrechtswissenschaft: Völkerrechtstheorie Völkerrechtsphilosophie Völkerrechtssoziologie Völkerrechtsmethodologie, ISBN: 978-620-0-27090-0, Saarbrücken 2019;
-Panos Terz, The science of international law, ISBN: 978-620-3-97855-1, Saarbrücken 2021;
-Panos Terz, Quelques problèmes de droit international, Recueil d’écrits, ISBN: ‎ 978-620-4-10192-7, Saarbrücken 2021;
-Panos Terz, Панос Терц, Отдельные проблемы международного права, ISBN-13: 978-620-4-10170-5, Saarbrücken 2021;
-Panos Terz, Παναγιώτης Δημητρίου Τερζόπουλος, Επιστήμη του Διεθνούς Δημοσίου Δικαίου, ISBN: 978-620-0-63275-3, Saarbrücken 2022.

Prof.em., Dr., Dr.sc., Dr.habil., expert in internationaal recht.
in: Zeit, Frankfurter Allgemeine Zeitung, Focus, Neue Zürcher Zeitung, Stern, Wiener Zeitung (20.4.22), NZZ (11.5.22), Berliner Zeitung (14.5.22, 27.6.22, 13.7.22), FAZ (4.6.22), Zeit (15.7.22), Süddeutsche Zeitung (11.8.22).