Graeculus Γραικύλος, Αδριανός, Κικέρων

Η ονομασία Graeculus ( Ο Μικρός  Graecus = Ο Μικρός Ελλην) έγινε  γνωστή ως εξής :
α) Ο αυτοκράτων  Hadrian  ήταν Φιλέλλην, αγαπούσε τόσο τον ελληνικό πολιτισμό που άφησε τα γένια του να μεγαλώσουν  για να φαίνεται ως Ελλην, πράμα ακατανόητο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες  με τα ξυρισμένα πρόσωπα. Εμαθε και τα ΚΛΑΣΣΙΚΑ Ελληνικά, όχι την Κοινή. Δηλαδή ήταν αρχαιολάτρης τόσο που  οι Ρωμαίοι  του έχουν προσδώσει το  όνομα  όχι  Graecus, αλλά Graeculus .

β) Οι Ρωμαίοι κατακτητές θαύμαζαν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και τους αρχαίους Ελληνες της κλασικής εποχής (Χρυσούς Αιών), άλλά όχι τους Ελληνες ύστερα από την ήττα τους στην Πύδνα ( 168 π.χ.) . Οι Ρωμαίοι  έχουν συγκρίνει τους Ελληνες της εποχής της κρίσης , της διχόνοιας και της ολοσχερούς κατάρρευσης με τους προγόνους τους και έδειχναν την περιφρόνηση  έναντι των  Ελλήνων. Για να τους ταπεινώσουν χρησιμοποιούσαν την έννοια  Graeculus. Κικέρων ( Cic. negotium, «ακριβώς στο μικροπρεπές πνεύμα των Ελλήνων» Cic. contio, Cic.cautio chirographi : «αφερέγγυοι» ,  Cic. unus Graeculus (ένας Μικροέλληνας» Φιλόσοφος και Ρήτωρ στη Ρώμη, Cic. deor. 1, 102.Tac.dial.3.    : «ακριβώς στο μικροπρεπές πνεύμα των Ελλήνων».

Cicero, Tusculanae Disputationes  (ανήκουν στα πιο σημαντικά φιλοσοφικά έργα  του). Στα «Προοίμια» ( Tusc. 12, 86 ) χρησιμοποιεί  expressis verbis την λέξη  Graeculus.Τα »Προίμιά» του βρίθουν από υποτιμικούς και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς για τους Ελληνες της εποχής του .

Αναφέρω λόγω χώρου μόνον  μερικά παραδείγματα : Η Graecia έχει πλέον αποκοιμηθεί, και όμως  κατέχει αδικασιολόγητα την δόξα της Φιλοσοφίας, γι αυτό να της αφαιρέσουμε αυτήν την δόξα και να την μεταφέρουμε στη Ρώμη. Ακόμη και την λέξη  Graecus την χρησιμοποιεί συχνά πολύ αρνητικά („sed haec  et vetera et a Graecis“ : «αλλά αυτό είναι παλιό και είναι από Ελληνες») ή „ineptum sane negotium et Graeculum“ ( « Αληθώς μία αταίριαστη και μικροελληνική υπόθεση») ή  „o verborum inops interdum , quibus abundare te semper puta, Graecia“  («Ο Graecia , μερικές φορές είσαι  φτωχή με λέξεις, αν και είσαι πεπεισμένη , ότι έχεις πληθώρα από αυτές» ). Σε μίαν άλλη περίπτωση ισχυρίζεται, ότι κάτι το φιλοσοφικό μπορεί να εκφρασθεί ευστοχότερα στα Λατινικά από ό, τι στα Ελληνικά (sic).

Πάντως εγώ έβγαλα το συμπέρασμα, ότι ο Κικέρων είχε  ισχυρά κομπλέξ και πέραν τούτου ήταν αχάριστος, γιατί στην Ελλαδα έμαθε, τί εστί Φιλοσοφία και επίσης Ρητορική. Κορυφαίοι Γερμανοί Αρχαιομαθείς έχουν διατυπώσει την άποψη, ότι Ο Κικέρων αιθσθανόταν φθόνο έναντι των Ελλήνων.

Και σήμερα  οι Ευρωπαίοι κάνουν μεταξύ των αξιοθαύμαστων αρχαίων Ελλήνων και των «μηδαμηνών» Νεοελλήνων διάκριση.  Τα έχω ακούσει αυτά στα παρελθόντα 60 έτη στο εξωτερικό  εκατοντάδες φορές.

Ας υπενθυμίσουμε, τί είπε  ο επίσης αρχαιολάτρης  Ιούλιος Καίσαρ στους Αθηναίους που του ζήτησαν  συγγνώμη για κάποιο πολιτικό λαθος που έκαναν : «Ποσάκις υμάς υπό σφων αυτών απολλυμένους η δόξα των προγόνων περισώσει Πόσες φορές θα σας σώζει από την αυτοκαταστροφή η δόξα των προγόνων σας ;». Αππιανού Ρωμαϊκών Εμφυλίων.

Πηγές :

-Aelii Spartiani, Vita Hadriani, της  Historia Augusta : „Inbutusque inpensius Graecis studiis ingenio eius sic ad ea devclinante ut a nonnullis Graeculus diseretur“. O. Th. Schulz, Leben des Kaisers Hadrian, Quellenanallyse, Leipzig 1904.

- Cassius Dio, Historia Romana στο  Historia Augusta, Römische Herrschergestalten, Band 1, von Hadrianus bis Alexander Severus. Eingeleitet und übersetzt von Ernst Hohl, Zürich/München 1976. S. 29.

-Τitus Livius, ab urbe condita, 39, 8-19.

-A.Heuß, Römische Geschichte, Braunschweig 1964, S. 126.

-Κ.Ε.Georges, Latein-Deutsches  Handwörterbuch, Leipzig 1890, S. 1114 ( αυτό το Standard λεξικό έχει τρεις χιλιάδες πυκνότατα γραμμένες σελίδες. Αναφέρει και τις ανάλογες λέξεις της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας).

Καθημερινή (22., 27.10.17)
———————————————————

-Νοοτροπία, “Κλισέ” ;

Περί παρομοίων ζητημάτων έχω ανταλλάξει πολλές φορές απόψεις με Έλληνες επιστήμονες, οι οποίοι εφάρμοσαν ακριβώς την προσέγγιση με καθοριστική αφετηρία την λέξη “Κλισέ” σχεδόν κλείνοντας την πόρτα για εποικοδομικές συζητήσεις προς εξεύρεση της αλήθειας.

Χρησιμοποιώντας την έννοια “Νοοτροπία” δημιουργούνται καταλληλότερες προϋποθέσεις και συνθήκες για μία πιό πειστική ενασχόληση με τέτοια μάλλον εθνολογικά και εθνοψυχολογικά ζητήματα, τα οποία ήταν πολλάκις αντικείμενο πανεπιστημιακών διαλέξεων ειδικά στα πλαίσια της προετοιμασίας κατάλληλων σπουδαστών από 70 χώρες από όλους τους Κύκλους Πολιτισμού  στον κόσμο για την διπλωματική σταδιοδρομία.

Οι επιστημονικές γνώσεις περί του πολυδιάστατου φαινομένου της νοοτροπίας των εθνών είναι η conditio sine qua non (τελείως απαραίτητη προϋπόθεση) για επιτυχείς διεθνείς διακρατικές διαπραγματεύσεις και γενικά για την κατανόηση άλλων πολιτισμών και λαών . Σε ό,τι αφορά τη νοοτροπία των Νεοελλήνων και τον βασικό κώδικα συμπεριφοράς τους υπάρχουν , ως γνωστόν, αποτελέσματα μελετών βάθους του ιστορικού Απόστολου  Βακαλόπουλου ( ” Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων, Ανιχνεύοντας την εθνική μας ταυτότητα” ) και του κορυφαίου Έλληνα διανοητού   Σέλιου Ράμφου ( “Ο Καημός του Ενός, Κεφάλαια της ψυχικής ιστορίας των Ελλήνων” ).
Ο πρώτος όμως εφαρμόζει αποκλειστικά την ιστορική μέθοδο ερευνών και εκτός τούτου απορρίπτει expressis verbis την κοινωνιολογική και την διαλεκτική μέθοδο ως περιττές ( sic), -αυτό αντιτίθεται στην διεθνή επιστημονική δεοντολογία – ενώ ο δεύτερος , αν και πολύ πειστικός, έχει μια κάποια κλίση προς μίαν μανιχαϊστική προσέγγιση.

Η συστηματική και συγκριτική ενασχόληση π.χ. με τα βασικά χαρακτηριστικά της νοοτροπίας των  Ελλήνων και των Γερμανών απέδειξε, ότι μία πολυσύνθετη προσέγγιση είναι λογικότερη και αποτελεσματικότερη (Ιδέ “Deutsche und Griechen, Mentalität, Eine komparative Studie” και το άρθρο “Ελληνες και Γερμανοί, Εθνολογική Σύγκριση”).
Μια τέτοια ενασχόληση με το θέμα δέον να στηρίζεται στους εξής κανόνες :

1. Αντικειμενικότητα :  χωρίς εθνικιστικές, ιδεολογικές κα θρησκευτικές παρωπίδες.
2. Αντανάκλαση της πραγματικότητας (Δημόκριτος) και όχι αντικατοπτρισμός εθνικιστικών φαντασιώσεων και ψευδαισθήσεων.
3. Συνθετικότητα : Μελέτη των καθοριστικών πτυχών του θέματος, όπως π.χ. των ιστορικών, των πολιτισμικών, των πολιτικών , των παραδοσιακών, των θρησκευτικών κ.ο.κ.
4. Διαλεκτικότητα ( Hegel , Έγελος ) : Προσόντα και ελαττώματα στην αέναη αλληλολοεπίδραση, αλληλοεξάρτηση  και αλληλουχία τους.
5. Σχετικότητα ; Γενικά δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες. Η αλήθεια είναι σχετική. Απόλυτες “αλήθειες¨ πρεσβεύονται μόνον από τις θρησκείες καθώς και από τα κόμματα ολοκληρωτικών κοσμοθεωριών .  Αυτό όμως έχει πάντα οδηγήσει σε όντως απόλυτες εθνικές και κοινωνικές καταστροφές.
6. Ιστορική Συγκεκριμενικότητα : Μελέτη του παρελθόντος όχι με τα σημερινά δεδομένα, αλλά με τα τότε υπάρχοντα.  Δεν είναι π.χ. λογικό, να κρίνουμε με σημερινά κριτήρια το δουλοκτητικό σύστημα στην Αρχαία Ελλάδα.
7. Μεταλλαγή : Η νοοτροπία των εθνών αλλάζει στη διάρκεια των αιώνων ( αιμοχαρείς Βίκιγκες-ειρηνόφιλοι Σκανδιναβοί, δημιουργικότατοι αρχαίοι Έλληνες,  αποτυχημένοι Νεοέλληνες εδώ και διακόσια έτη. ).” Πάντα ρεί” ( αποδίδεται έμμεσα στον Ηράκλειτο ).
8. Γενίκευση ( Generalisation ) : Διείσδυση στην ουσία ενός φαινομένου με σκοπό την εξεύρεση του καθοριστικού στοιχείου, του πυρήνα του ( punctum quaestionis ).
9. Διαφοροποίηση : Γενικά και χωρίς διαφοροποίηση “όλοι οι Έλληνες”, “όλοι οι Γερμανοί” ή οι Έλληνες , οι Γερμανοί στην πλειοψηφία  η στη μειοψηφία τους , πολλοί η λίγοι ;

Κανονικά μόνον με μελέτες βάθους της Πρακτικής Κοινωνιολογίας είναι δυνατό να βγουν σωστά συμπεράσματα. Αλλά υπάρχει και μία μάλλον λογική μέθοδος, η οποία στηρίζεται στην αντικειμενική θεώρηση .  Δεν μπορούμε π.χ. να διατυπώσουμε την άποψη, ότι οι περισσότεροι Νεοέλληνες είναι η προσωποποίηση της πειθαρχίας,  της εργατικότητας και της αξιοπιστίας, και ότι οι περισσότεροι Γερμανοί είναι ιδιαιτέρως καλαισθητικοί και πρωταγωνιστές των σεξουαλικών ικανοτήτων στην Ευρώπη.

Καθημερινή (22.10.17)