Ανθρωπος-Διαστάσεις, Ανθρωπος-Ατομον-Πολίτης, Ανθρωποκεντρισμός, Ατομοκεντρισμός, Ατομο-Κοινωνία, Πολίτης-Κράτος (Βορράς-Νότος Ευρώπης)

Αξιολόγηση και διατύπωση ιδίας γνώμης

Αφετηρία και βάση της διατύπωσης μίας ιδίας άποψης είναι η θεώρηση του ανθρώπου ως genus humanum (ανθρώπινο είδος) με τα συστατικά του στοιχεία, τα οποία λογω χώρου αναφέρονται χωρίς παραπομπές στις πηγές, αλλά οι επιστημονικά καταρτισμένοι τις γνωρίζουν καλά. Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα αναδεικνύει ο άνθρωπος τις εξής βασικές εκφάνσεις :

α) Ο άνθρωπος είναι πρωτίστως ένα βιολογικό όν. Αν και αυτό είναι αυτονόητο,  ο μαρξισμός στις πρώην «σοσιαλιστικές» χώρες έως τα τέλη της δεκαετίας του 70 έχει απορρίψει αυτή την ανθρώπινη ιδιότητα με τα ακόλουθα επιχειρήματα:
(1) Η εγκληματικότητα των ανθρώπων στον καπιταλισμό έχει αποκλειστικά κοινωνικές ρίζες. Επειδή όμως και στο »σοσιαλισμό» έχει διαπιστωθεί εγκληματικότητα και όχι λίγη, αναγκάσθηκε το κράτος να ανακηρύξει όλα τα στοιχεία περί της εγκληματικότητας σε κρατικά μυστικά !

(2) Οι πόλεμοι έχουν ως κύρια αιτία επίσης αποκλειστικά τον καπιταλισμό, αλλά στην πραγματικότητα έχουν γίνει πόλεμοι και μεταξύ σοσιαλιστικών χωρών (π.χ. μεταξύ Κίνας και Βιετνάμ και σφοδρές μάχες στα σύνορα μεταξύ της τότε Σοβιετικής Ενωσης και Κίνας κοντά στον ποταμό Αμούρ). Αφάνταστη υποκρισία σε ανώτατο κρατικό επίπεδο, αν και οι κομμουνιστές δήθεν είχαν το απόλυτο μονοπώλιο για την απόλυτη αλήθεια και την ηθική.

Οι νευρώνες ανήκουν μέσω του εγκεφάλου σε αυτήν τη έκφανση και αποτελούν στο σύνολό τους ένα οντολογικό σύστημα μέσω των τρισεκατομμυρίων συνάψεων μεγίστης κινητικότητας. Ο εγκέφαλος στο σύνολό του είναι αυτονοήτως το πιό σύνθετο, πολύπλοκο και τέλειο δημιούργημα της αώνιας ενέργειας ή δύναμης, στην οποία στηρίζονται το σύμπαν καθώς και ο άνθρωπος.
Στον εγκέφαλο του άνθρώπου και όχι σε άλλο όργανο του  ανθρωπίνου σώματος γεννιούνται τόσο η λογική σκέψη, όσο και τα αισθήματα μεταξύ αυτών και η πίστη. Αλλά η πίστη ως προϊόν του ανθρώπινου εγκεφάλου υπόκειται επιρροών κοινωνικού, πολιτικού, και πολιτισμικού χαρακτήρα.

β) Ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικόν  ον, μεταξύ του οποίου και της κοινωνίας υφίσταται μία διαλεκτική αλληλοεπίδραση. Ο μαρξισμός αναγνωρίζει αυτή την έκφανση ως την
πρυτανεύουσα και υπογραμμίζει εντόνως και μονόπλευρα την οικονομική διάσταση.

γ) Ο άνθρωπος είναι πολιτικός όν  (Αριστοτέλης : “ζώον πολιτικόν”), μεταξύ του οποίου υπό την ιδιότητα του ατόμου και του πολίτου αφ ενός και του κράτους αφ εταίρου μέρος σημειώνεται τουλάχιστον θεωρητικά επίσης μία διαλεκτική αλληλουχία. Ο Νεοέλληνας είναι ένα θεωρητικά όν υπερπολιτικόν.

δ) Ο άνθρωπος είναι ένα πολιτισμικόν  ον που σημαίνει, ότι στη ζωή του ανήκει ως κάτι το τελείως απαραίτητο και η κουλτούρα.

Οι προαναφερθείσες εκφάνσεις του ανθρώπου αποτελούν υπό τον πρίσμα  της συστημικής θεωρίας ένα γνωσιολογικό σύστημα, του οποίου τα στοιχεία είναι μεταξύ τους στενότατα συνδεδεμένα (το καθένα με όλα τα άλλα).
Τοιουτοτρόπως δημιουργείται μία ποιοτικά ανώτερη οντότητα και αναπτύσσει μία μεγάλη δυναμικότητα που σημαίνει, ότι σταδιακά στο χρόνο διαδραματίζονται μεταλλάξεις, οι οποίες ανταποκρίνονται σε μίαν ιδιαίτερη μορφή του εξελικτικού νόμου. Αυτό σημαίνει συγκεκριμένα, ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου με τους 100 δισεκατομμύρια Νευρώνες και τα δύο τρισεκατομμύρια συνάψεις στο σύνολο του ως κεντρικό όργανο του ανθρώπου υπό την ιδιότητα του βιοψυχολογικού όντος
διατηρεί αενάως δυναμικές αλληλοσχέσεις με τις άλλες εκφάνσεις του ανθρώπου.

Aλλες εκφράσεις όπως homo economikus (οικονομικός άνθρωπος: ο άνθρωπος που σκέπτεται πρωτίστως την οικονομία), homo consumens (ο άνθρωπος που σκέπτεται ιδιαιτέρως την κατανάλωση όπως π.χ. ο πρωτογονικός καταναλωτισμός  και HOMO VIOLENS (ο βιαιοπραγής άνθρωπος) είναι μάλλον δημοσιογραφικές, το πολύ κοινωνιολογικές, αλλά δεν έχουν ακόμη την ποιότητα επιστημονικών όρων (termini scientifici). Καθημερινή (10.5.17, 7.4.20)

————————————————————————

Ανθρωποκεντρισμός, Ατομοκεντρισμός, Ατομικότητα, Ατομικισμός, Συμφεροντολογισμός

Η προσέγγιση είναι φιλοσοφική και στηρίζεται στην Εικόνα του Ανθρώπου του Δυτικού Κύκλου Πολιτισμού που είναι στενά συνυφασμένη με τα ατομικά (υποκειμενικά) δικαιώματα του ανθρώπου. Η προσέγγιση δεν μπορεί να είναι θεολογική, αν και γνωστή, γιατί υπάρχουν πολλές θρησκείες με την εκάστοτε θεολογία και την εκάστοτε Εικόνα του Ανθρώπου.

Ο ανθρωποκεντρισμός έχει δημιουργηθεί στην αρχαία Ελλάδα. Ο σοφιστής Πρωταγόρας έχει διατυπώσει την ακόλουθη κοσμοϊστορική άποψη: „Πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος“.

Δική μου ερμηνεία (από σύγγραμμά μου στην Ολλανδία, 1990):

(1) Αντικατάσταση του θεοκεντρικού με ένα ανθρωποκεντρικό σύστημα.
(2) Ο άνθρωπος είναι ένα ενεργόν ον, το οποίο μεταβάλλει το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον του.
(3) Μεταξύ του περιβάλλοντος και του ανθρώπου υπάρχει αλληλοεπίδραση.
(4) Ο άνθρωπος κατακτά το περιβάλλον του και εξελίσσεται σε μέτρον του.
(5) Ο άνθρωπος είναι το μέτρον, με το οποίο αξιολογούνται η κοινωνία, οι κανόνες, οι νόμοι και οι συνήθειες.
(6) Το απόφθεγμα εκφράζει κριτική τοποθέτηση έναντι της θρησκείας.
(7) Διευκρινίζεται, ότι οι νομικοί κανόνες του κράτους και οι ηθικοί κανόνες της κοινωνίας είναι σχετικοί.

Ο Στωϊκός Φιλόσοφος Ποσειδώνιος πήγε πιό πέρα: „Όπως το κορμί μας υψώνεται ευθέως και προς τον ουρανό, έτσι είναι και το πνεύμα μας, το οποίο δύναται να θέαται ό,τι θέλει, η φύση τον έκανε έτσι, ώστε να θέλει το ίδιο όπως οι θεοί, με την προϋπόθεση, ότι χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του… „ ( δική μου μετάφραση από τα αρχαία Ελληνικά ).

Ερμηνεία :

(1) Να μη σέρνεσαι σαν τα ζώα, αλλά να περπατάς με υψωμένο κεφάλι.
(2) Να συμπεριφέρεσαι αξιοπρεπώς και με αυτοπεποίθηση.
(3) Μην επιτρέπεις σε κανένα να σε προσβάλλει και να σε ταπεινώσει.
(4) Να μην υποκύπτεις σε ουδεμία πίεση.
(5) Να απαιτείς και να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματά σου.
(6) Να έχεις συνείδηση της δικιάς σου δύναμης και των δικών σου δυνατοτήτων προόδου.
(7) Να υπερασπισθείς την αυτεξουσία (αυτονομία) σου. Να μην επιτρέψεις ποτέ ετερονομία από άλλους , ούτε από θεούς ούτε από ανθρώπους.

Σπουδαστές μου (φοιτητές, μεταπτυχιακοί, δοκτορά ) από αραβικές χώρες τρόμαζαν, όταν στα πλαίσια μίας ειδικής πανεπιστημιακής διάλεξης άκουγαν τέτοιες “βλασφημίες “.
Μου γνωστοποίησαν, ότι αν ο Πρωταγόρας και ο Ποσειδώνιος ζούσαν σε μίαν ισλαμική χώρα θα τους αποκεφάλιζαν αμέσως, δηλαδή άνευ δίκης.
Αυτή είναι η τεράστια πολιτισμική διαφορά μεταξύ του Δυτικού Κύκλου Πολιτισμού αφ ενός και του Ισλαμικού Κύκλου Πολιτισμού (Θεοκεντρισμός και εν μέρει Θεοκρατία) αφ εταίρου.

Ο Ρωμαίος ποιητής Lucretius Carus εξυμνεί στο φιλοσοφικό του ποίημα “De rerum natura”  το ερευνητικό πνεύμα του Ανθρώπου:

…“Χάμω σερνόταν, μπρος στα μάτια όλων ατιμασμένη η ανθρώπινη ζωή, πλακωμένη από το βάρος της θρησκείας, που απ’ τα ουράνια πρόβαλε την τρομερή της όψη και απειλούσε τους θνητούς. Τότε, πρώτος ένας Έλληνας, τόλμησε να υψώσει το βλέμμα του καταπάνω της, και να της αντισταθεί. Αυτόν δεν τον σταμάτησαν μήτε οι μύθοι για τους θεούς, μήτε οι κεραυνοί, μήτε το απειλητικό μουρμουρητό τ’ ουρανού. Ίσα ίσα που δυνάμωσαν το θάρρος της ψυχής του και περπάτησε το απέραντο Σύμπαν με λογισμό και πνεύμα. Και μάς ξανάρθε νικητής για να μας πει τι είναι δυνατόν να γίνει και τι όχι. Και ακόμη πως τα σκοτάδια τα πνευματικά δεν τα σκορπίζουν οι αχτίδες του ήλιου, μήτε τα φωτεινά βέλη της μέρας, μα η ενατένιση της φύσης και ο ορθός λογισμός”.

Ο Ανθρωποκεντρισμός έχει δημιουργήσει στην εξελιγμένη Ευρώπη το Άτομο και τον Πολίτη (citoyen), τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Αλλά γενικά ο άνθρωπος δεν είναι μόνον homo homini lupus (Ο άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο λύκος, Δημόφιλος, Plautus) ) ούτε μόνον homo res sacra homini (Ο άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο κάτι το άγιο, Seneca ).

Το Ατομο έχει μεταξύ άλλων κοινωνική συνείδηση (commune bonum: συμφέρον του συνόλου), ενώ ο πολίτης διαθέτει και νομική συνείδηση: πρωτίστως αναγνώριση της διαλεκτικής αλληλουχίας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων (στα Βαλκάνια τελείως άγνωστο).

Η Ατομικότητά του εκφράζεται στην προσωπικότητα και στην ιδιαιτερότητά του.
Ο Ατομικισμός αποδέχεται την προτεραιότητα του ατόμου έναντι της κοινωνίας. Και όμως, στην Ορθόδοξη Εκκλησία και Θεολογία γίνεται σκοπίμως μία ανεπίτρεπτη σύγχυση των εννοιών Ατομικότητα και Ατομικισμός.
Ο Ατομικισμός εστιάζει το συμφέρον του ατόμου στο επίκεντρο της κοινωνίας. Αυτό αναφέρεται ήδη στην κωμωδία του Ρωμαίου Terentius „Andria“: „Proximus sum egomet mihi“ („Ο καθένας σκέπτεται (μόνον) τον εαυτό του“).
Το ίδιο έχει αναφερθεί ήδη προ αυτού στον „Αίαντα“ του Σοφοκλή και στην „Μήδεια“ του Ευριπίδη.

Μία παραλλαγή του εγωϊσμού είναι ο Ναρκισσισμός. Ο εγωισμός σημαίνει πρωτίστως την πραγματοποίηση των ιδίων συμφερόντων με θεμιτά η και με αθέμιτα μέσα ακόμη και κατά των συνανθρώπων.

Δημοσιευθέν στην ηλεκτρονική έκδοση της Καθημερινής σαν σχόλιο κάτω από το άρθρο ου Χ. Γιανναρά ( 9.3.14 ).

——————————————————-

Ατομικότητα και Ατομικισμός (Individualität und Individualismus)

Με την πάροδο του χρόνου η ατομικότητα έχει στενά συνδυασθεί με την κοινωνία μέσω της αλληλουχίας των δικαιωμάτων και των καθηκόντων του ατόμου έναντι της κοινωνίας και του κράτους.

Ηδη ο Δημόκριτος, εμπεδωτής του αρχαίου ελληνικού Υλισμού και φιλοσοφικός αντίπαλος του Πλάτων, έχει υπογραμμίσει αυτή την αλληλουχία.
Η ατομικότητα διαφέρει πολύ από τον ατομικισμό που είναι στην ουσία εγωϊσμός. Καθημερινή (2.2.20)

__________________________________________________________

Ατομο και κοινωνία, Πολίτης και κράτος, Βορράς και Νότος της Ευρώπης ή η απωλεσθείσα αρχαία ελληνική επιστημονική κληρονομιά στην Ελλάδα και η αξιοποίησή της στην Ευρώπη βορείως των Αλπεων.

Μία συστηματική, νηφάλια, εμπεριστατωμένη και εκλαϊκευμένη επιστημονική θεώρηση

Αρχαίοι Ελληνες φιλόσοφοι

Υστερα από τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη (τέλος του 6ου αι. ) και τη δημοκρατικοποίηση του πολιτικού βίου στην Αθήνα η Πόλις έχει εξελιχθεί  σε κέντρο των απόψεων περί των κοινωνικών και ηθικών αξιών. Η δημοκρατική κοινότητα προσπαθούσε να εμπεδώσει μία συνείδηση περί του συνόλου και ως εκ τούτου απαιτούσε από κάθε πολίτη ως αρετή το όφελος για την κοινότητα. Αυτή η κοινωνική Αρχή της ωφελημότητας είναι το καθοριστικό κριτήριο για την αξιολόγηση κάθε πολίτου και όχι πλέον η καταγωγή του.

Με αυτόν τον τρόπο έχει δημιουργηθεί βαθμιαία το πρότυπο του δημοκρατικού πολίτου, ο οποίος κατείχε την συνείδηση της υπευθυνότητας για το κοινωνικό σύνολο. Κάθε πολίτης θεωρούσε τον εαυτό του ως μέρος ενός ενιαίου οργανισμού, της Πόλεως. Σε γενικές γραμμές επικρατούσε μία ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων του συνόλου και των οικονομικών συμφερόντων του ατόμου.

Οι Σοφιστές ήταν οι πρώτοι, οι οποίοι θεωρούσαν το συμφέρον του συνόλου ως ιδιαίτερη ηθική αρχή για κάθε πολίτη. Οι Κυνικοί φιλόσοφοι ήταν ως εκπρόσωποι των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων σε θέση να δουν τις υπάρχουσες ταξικές αντιθέσεις και προσπαθούσαν να επιτύχουν μία πραγματική κοινωνική απελευθέρωση των ανθρώπων.

Πρωτίστως ο Επίκουρος και οι Κυνικοί φιλόσοφοι θεωρούσαν στην εποχή της κρίσης της Πόλεως τον άνθρωπο ως ένα ατομικιστικό όν. Ο Επίκουρος έχει πρεσβεύσει την άποψη, ότι δεν υπάρχει μία κοινωνία, γι αυτό πρέπει ο καθένας να φροντίσει για τον εαυτό του και έχει διατυπώσει το περίφημο „λάθε βιώσας”. Αυτό όμως σήμαινε απόρριψη της συμμετοχής στον κοινωνικό και πολιτικό βίο της Πόλεως και ήταν αντίθετο με το ιδανικό πρότυπο του πολίτου. Δηλαδή ο άνθρωπος δεν ήταν κατά τη γνώμη του ένα „ζώον πολιτικόν” (Αριστοτέλης), αλλά ένα ον με εγωιστικές τάσεις.
Ο Επίκουρος έχει παραλάβει την ατομική διδασκαλία του Δημοκρίτου και την έχει εφαρμόσει επί των κοινωνικών σχέσεων. Θεωρούσε το άτομον του Δημοκρίτου ως μίαν εικόνα του μεμονωμένου ατόμου στην κοινωνία με την αυτοπεποίθηση του Ενός.

Ο Ατομικισμός και ο Εγωισμός ήταν για τον Επίκουρο η κυρία κινητήρια δύναμη για τις ενέργειες κάθε ανθρώπου. Ακριβώς 2300 έτη προ του Ελβετού φιλόσοφου J.J.Rousseau („contrat social“: „Κοινωνικό Συμβόλαιο»)  ο αιώνιος Επίκουρος έχει εμπεδώσει τη θεωρία της «Συνθήκης¨»(Κοινωνικό Συμβόλαιο) καθώς και την Θεωρία του συμφέροντος: Σύγκλιση των διαφορετικών συμφερόντων των ατόμων προς δημιουργία του κοινωνικού συμβολαίου που σημαίνει συγκεκριμένα του συντάγματος.

Αυτός διαπιστώνοντας τα υπάρχοντα κοινωνικά και ταξικά προβλήματα, έχει τελείως απελπιστεί. Αλλά δεν έφθασε στο σημείο να βγάλει ένα πιό συνεπές συμπέρασμα και δη την αλλαγή του κοινωνικού και πολιτικού status quo μέσω του αγώνα. Προτίμησε την υλοποίηση της „ατομικής ευδαιμονίας“ από κοινού με ομοϊδεάτες. Η θεωρητική προüπόθεση ήταν για τον Επίκουρο η αυτονομία του ατόμου ως μία κυρία ηθική αρχή.

Ευρωπαίοι φιλόσοφοι

Ακριβώς αυτή η ατομικιστική ηθική του Επικούρου έχει επηρεάσει πάρα πολύ στον 18ο αι. τον αστικό διαφωτισμό στη Γαλλία και στην Αγγλία (Rousseau, La Mettrie, Helvetius, Holbach, Hobbes, Hutcheson, Hume ). Τους άρεσε ιδιαιτέρως η άποψη του Επικούρου, ότι ο Εγωϊσμός είναι η πιό ισχυρή κινητήρια δύναμη του ανθρώπου μεν, αλλά προσπαθούσαν να τον κάνουν χρήσιμο και για την κοινωνία.

Και οι δύο πιό σημαντικοί εκπρόσωποι του αγγλικού Ουτιλιταρισμού J.Bentham και J. Mill προσπάθησαν να εμπεδώσουν επί των εγωϊστικών προüποθέσεων του ατομικιστικού ηδονισμού έναν κοινωνικό ευδαιμονισμό („την πιό μεγάλη ευτυχία για τον μεγαλύτερο αριθμό“, δηλαδή να είναι μέσω του ατομικιστικού ηδονισμού όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη της κοινωνίας ευτυχείς.

Ο Ατομικισμός των εκπροσώπων του αρχαίου „προλεταριάτου“, των Κυνικών φιλόσοφων ήταν πιό ισχυρός, γιατί είχε βαθιές ρίζες στην κοινωνία. Τον 4ο αι. έχει συντελεσθεί μία μεταλλαγή των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων μέσω της όξυνσης των διαφορών μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών πολιτών. Αυτή η μεταλλαγή είχε ως συνέπεια νέες φιλοσοφικές τοποθετήσεις, όπως την αντικατάσταση του όρου Πολίτης με τον όρο Ανθρωπος. Οι Κυνικοί φιλόσοφοι προσπαθούσαν να πείσουν τα μέλη του Δήμου να επιτύχουν μέσω της διαπαιδαγώγησης και της αυτοδιαπαιδαγώγησης μίαν ατομικιστική μεταλλαγή της συνείδησης.

Σκοπίμως έχουν δημιουργήσει με τον κυνικό Ατομικισμό ένα αντίβαρο κατά της επικρατούσας αρχής του καλού του συνόλου, η οποία έχασε ήδη για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα την αξία της. Οι Κυνικοί φιλόσοφοι όμως δεν θεωρούσαν την κοινωνία, αλλά το κράτος ως εχθρό, υπερασπιζόνταν τα δικαιώματα και την ιδιαιτερότητα της προσωπικότητάς τους εναντίον του κράτους (Πόλις) και απαιτούσαν απελευθέρωση από τους νόμους, τις υποχρεώσεις, τις συνήθειες, τη δυσειδαιμονία, τις θρησκευτικές λειτουργίες και την παράδοση.

Ετσι έχει διαιρεθεί η κοινωνία της πόλεως στην κανονική „κοινωνία των πολιτών“ και στην κοινότητα των φτωχών ως μία συλλογική κοινωνική δύναμη. Βαθμιαία ωρίμαζε η συνείδηση της αξίας του ατόμου, αλλά δεν υπήρχε μία οργάνωση για να διεκδικήσουν τα φτωχά άτομα τα δίκαιά τους. Τοιουτοτρόπως έχουν εφεύρει ένα ψυχολογικό μέσο και δη τον Ατομικισμό.

Από πολιτική άποψη επρόκειτο για ένα κίνημα διαμαρτυρίας, το οποίο είχε τον 18ο αι. μεγάλη επίδραση επί των ευρωπαϊκών αντιλήψεων περί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ακόμη και σήμερα μπορεί κανείς να διαπιστώσει στα σύγχρονα συντάγματα σκέψεις των Κυνικών φιλόσοφων, τους οποίους το κατεστημένο τους συκοφαντούσε, γι αυτό και το προσβλητικό Κυνικοί φιλόσοφοι (Σκυλοφιλόσοφοι).

Ενώ η Δύση έχει προοδεύσει αξιοποιώντας το αρχαίο ελληνικό πνεύμα (όχι μόνο τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη !) οι θεολόγοι και οι φιλόσοφοι του Βυζαντίου έθεσαν στο επίκεντρο της θεώρησής των   τα επουράνια, κάτι που δυστυχώς ακόμη και στο παρόν συνεχίζεται.

Δημοσιευθέν στην ηλεκτρονική έκδοση της Καθημερινής (
την τελευταία φορά στην 1.2.2014 ).

—————————————————————————–

Ατομον

Ο όρος του συγχρόνου ΑΤΟΜΟΥ έχει εμπεδωθεί από τον  Ιταλό  Φιλόσοφο και Θεολόγο Thoma Aquin  (Aquinas, 13ος αι.).

Τα χαρακτηριστικά του στοιχεία είναι σήμερα τα εξής: αυτονομία, ιδία βούληση, ελευθερία των επιλογών, αξιοπρέπεια, αυτοπεποίθηση, φιλοπονία (εργατικότητα), φιλομάθεια, αυτοπειθαρχία, συνείδηση της ευθύνης (δεν είναι οι άλλοι υπαίτιοι για τις προσωπικές αποτυχίες), κοινωνική συνείδηση,  διαλεκτική αλληλεξάρτηση μεταξύ των δικαίων και των υποχρεώσεων.

Ακριβώς αυτό το άτομο ήταν και είναι περαιτέρω η προϋπόθεση και βάση για τον σύγχρονο πολίτη (citoyen), προϊόν του ευρωπαϊκού διαφωτισμού  και  ιδιαιτέρως της Γαλλικής (Αστικής) Επανάστασης.

Ο πολίτης με την Κρατική, τη Νομική και τη Φορολογική συνείδηση αποτελεί το φονταμέντο του σύγχρονου κράτους.  Μάλλον δεν ισχύουν αυτά για τα Βαλκάνια, γι αυτό αυτά δεν  προοδεύουν.

Δημοσιευθέν συχνά στον κεντρικό ηλεκτρονικό τύπο, τελευταία φορά στην Καθημερινή (21.1.17)

————————————————————-

Ατομικότητα, Δημιουργικότητα

Ομόφωνη γνώμη των Ευρωπαίων ειδικών ιστορικών :
Η ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ήταν ένα από τα “μυστικά” για τις κοσμοϊστορικές πολύπλευρες επιτεύξεις των αρχαίων Ελλήνων.

Είναι και τώρα μία από τις καθοριστικές προϋποθέσεις για τη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ (π.χ. συγκλονιστικές επιτεύξεις των Αμερικανών ερευνητών στις υψηλές τεχνολογίες).

Στην Ελλάδα γίνεται σύγχιση μεταξύ της Ατομικότητας και του Ατομικισμού (Εγωϊσμού).

Οι μεγαλύτεροι εχθροί της Ατομικότητας είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία, οι Θεολόγοι της καθώς και το ΚΚΕ.
Διεθνώς μισούν την Ατομικότητα ο Καθολικισμός (όχι όμως ο Προτεσταντισμός), Ο Κονφουκιανισμός και ιδιαιτέρως το Ισλάμ. Καθημερινή (4.5.16)

———————————————————-

Ατομο, Πολίτης, Κοινωνία κράτος, Κοινωνική, κρατική, νομική και φορολογική συνείδηση

Σύμφωνα με τη δυτική (όχι την κονφουκιανική, την ινδουιστική ή την εβραϊκή) πολιτική και τη νομική επιστήμη αποτελούν η κρατική και η νομική συνείδηση τη conditio sine qua non για κάθε κράτος.
Και οι δύο καθιερωμένοι όροι (termini scientifici) δεν σημειώνονται στην ελληνική γλώσσα. Αντ αυτών χρησιμοποιείται η έκφραση “αίσθημα δικαίου “, κάτι που ο καθείς (μη πολίτης) ερμηνεύει κατά το δοκούν, δηλαδή σύμφωνα με το δικό του συμφέρον.
Και οι δύο όροι είναι συστατικά στοιχεία του citoyen (πολίτου), ο οποίος στην Ελλάδα υπάρχει μόνον προ φόρμα. Ο ΠΟΛΙΤΗΣ στηρίζεται στο ΑΤΟΜΟ.

Σύμφωνα με την πολιτική, τη νομική και την κοινωνιολογική επιστήμη είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία του σύγχρονου ΑΤΟΜΟΥ τα εξής: αυτονομία, ιδία βούληση, ελευθερία των επιλογών, αξιοπρέπεια, αυτοπεποίθηση, φιλοπονία (εργατικότητα), φιλομάθεια, αυτοπειθαρχία, συνείδηση της ευθύνης (δεν είναι οι άλλοι υπαίτιοι για τις προσωπικές αποτυχίες), κοινωνική συνείδηση, διαλεκτική αλληλεξάρτηση μεταξύ των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων.

Ακριβώς αυτό το άτομο ήταν και είναι περαιτέρω η προϋπόθεση και βάση για τον σύγχρονο πολίτη (citoyen).
Ο συνδετικός κρίκος των ατόμων και της κοινωνίας είναι η συνθήκη (Επίκουρος) η σύγχρονα το Contrat social (Jean-Jacques Rousseau).

Τα καθοριστικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του πολίτου είναι τα ακόλουθα: κρατική συνείδηση, νομική συνείδηση, φορολογική συνείδηση,  ή διαλεκτική αλληλεξάρτηση δικαίων και καθηκόντων και το κοινόν καλόν (Αριστοτέλης) ή  το συμφέρον του συνόλου (Δημόκριτος).

Φυσικά σημειώνονται και άλλες απόψεις γύρω από το άτομο και την κοινωνία πρωτίστως εκ μέρους ρωμαιοκαθολικών και ορθόδοξων θεολόγων που έχουν μερικά κοινά γνωρίσματα όπως την εξωπραγματικότητα, την ηθικολογία, την αοριστολογία, την αγνοια, την μεσαιωνολατρεία και μία μαζοχιστική θρησκευτική ομφαλοσκόπηση.

Καθημερινή (18.9.16, 16.7.17)

Πρώτα ο άνθρωπος και ύστερα ο πολιτικός προσδιορισμός

Ηδη στην εποχή του Εμφυλίου και μετέπειτα μου έκανε εντύπωση, ότι κάποιος της “Αριστεράς” η της “Δεξιάς¨ έχει θεωρηθεί ως”δικός μας” , “΄καλό παιδί”, “κονωνικός άνθρωπος” ,”καλός πατριώτης” και παράδειγμα για τους άλλους, ας ήταν και τεμπέλαρος , αμόρφωτος , βλάκας και από κάθε άποψη άχρηστος και επικίνδυνος.
Αυτή η ηλίθια θεώρηση συνεχίζεται και σήμερα : Ο “Αριστερός” θεωρείται καλός, ο “Δεξιός” κακός, ο πατριδοκάπηλος μέγας πατριώτης,  ο λογικά σκεπτόμενος πατριώτης εθνομηδενιστής, ο επιχειρηματίας είναι κατάπτυστος εκμεταλλευτής, ενώ ο εργάτης ή πιό εύστοχα το μέλος του ΚΚΕ ή ο συνδικαλιστής  είναι άγγελος και »θυσιάζεται» για το συμφέρον του «λαoυτσίκου» . Αυτό είναι παράνεια  par excellence.
Η λογική λέγει όμως κάτι άλλο : άνθρωπος, άτομο, πολίτης, κατόπιν η ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση. Καθημερινή  (4.7.14)

—————————————————————————————————————–

Νεοελληνική Αυτοπεποίθηση

Ανεξάρτητα από την βασική ιδιότητα (άτομο, έθνος , κράτος)  η αυτοπεποίθηση εξαρτάται από πολυποίκιλες επιτεύξεις στη οικονομία, στην επιστήμη, στην διοίκηση κτλ. και όχι από θρύλους και παραμύθια, φαντασιώσεις, τσαμπουκά, επιπολαιότητα, μεγαλοστομία, υπερεξυπνακισμό και από κατά φαντασίαν ανωτερότητα. Καθημερινή (6.12.14)

————————————————————————————————-

	Πάντων χρημάτων μέτρον έστιν άνθρωπος, των μεν όντων ως έστιν, των δε ουκ όντων ως ουκ εστίν. Πρωταγόρας
•	Άνθρωπος : ο αναθρών ά όπωπε.Πλάτωνμτφρ: Άνθρωπος: αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει.
•	Τι εστιν ό μίαν έχον φωνήν τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίνεται;Το αίνιγμα της Σφίγγας(το έλυσε ο Οιδίποδας· η απάντηση είναι φυσικά «ο άνθρωπος» σε διάφορες ηλικίες)
•
•	Πολέμιον ανθρώποις αυτοί εαυτοίς.Ανάχαρσις, 6ος π.Χ. αιών, Σκύθης ηγεμόνας & φιλόσοφοςμτφρ: ο εχθρός του ανθρώπου είναι ο ίδιος εαυτός του
•	Άνθρωπον ζητώ.Διογένης
•	Μέμνησο ότι άνθρωπος εί.Υπενθύμιση προς τον εαυτό του που επέβαλε ο Φίλιππος Β’
•	Ως χαρίεν εστ’ άνθρωπος αν άνθρωπος ή.Μένανδρος
•	Σκιάς όναρ άνθρωπος.Πίνδαροςμτφρ: ο άνθρωπος είναι τ’ όνειρο μιας σκιάς.
•	Πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει.Σοφοκλής Αντιγόνη
•	Ουκ ένι ιατρικήν είδέναι, όστις μη οίδεν ό τι εστίν άνθρωπος.Ιπποκράτηςμτφρ: είναι αδύνατο να ξέρει την ιατρική, αυτός που δεν ξέρει ακριβώς τι είναι ο άνθρωπος
•	Άπαξ άνθρωποι γεγόναμεν, δις δε ουκ έστι γενέσθαι.Επίκουροςμτφρ: μια φορά γεννηθήκαμε άνθρωποι, δυο φορές όμως δεν είναι δυνατό να γίνουμε
•	Θνητός γεγονώς άνθρωπε, μη φρόνει μέγα.Μένανδροςμτφρ: αφού γεννήθηκες θνητός άνθρωπε, μην έχεις μεγάλες ιδέες
•	Πρώτον μεν γαρ τρία ην τα γένη τα των ανθρώπων, ουχ ώσπερ νυν δύο.Σωκράτηςμτφρ: στην αρχή τα γένη των ανθρώπων ήταν τρία, όχι δύο όπως τώρα(από το «Συμπόσιον» του Πλάτωνα)
•	Άνθρωπος τελειωθείς βέλτιστον των ζώων, χωρισθέν δε νόμου και δίκης, χείριστον πάντων.Πλάτων