Βλάχοι και Σαρακατσάνοι

Εγείρονται μερικά ερωτήμτα.

1. Διατί έχουν ονομασθεί Βλάχοι και όχι π.χ. Σέρβοι ή Αλβανοί ή Βούλγαροι κτλ.;
2. Οι Βλάχοι της Σερβίας,  της Βουλγαρίας , της Κεντρικής, και Νότιας Στερεάς Ελλάδας καθώς και της Πελοποννήσου ζούσαν πολύ μακριά απο την Via Egnatia. Επομένως δεν  μπορούσαν να εργάζονται ως αγωγιάτες, φύλακες κλπ.
3. Λέγεται, ότι κατ αρχάς μιλούσαν Ελληνικά και κατόπιν έμαθαν Λατινικά για να συνεννοούνται καλύτερα με τους Ρωμαίους. Αλλά  μεταξύ του 6^ου και του 7^ου αι. τα Ελληνικά έχουν επικρατήσει  ως αυτοκρατορική γλώσσα. Επομένως δεν ήταν αναγκαίο να μιλούν περαιτέρω Λατινικά, αλλά η ελληνική γλώσσα ήταν αναγκαιότητα. Και όμως  εγώ άκουσα το 1955 στην Κατερίνη  μία γριούλα βλάχα  να μιλάει με τον εγγονό της και συμμαθητή μου στο σπίτι Βλάχικα.
4. Γνωρίζω πολύ καλά τον Γερμανό πανεπιστημιακό Thede Kahl από το πανεπιστήμιο της Ιένας που ασχολείται εδώ και πολλά έτη με τις εθνικές μειονότητες(όχι νομικά)  σε όλες τις βαλκανικές χώρες. Κατέχει αυτονοήτως πολλές γλώσσες (Ελληνικά, Ρουμανικά, Σερβικά, ΒΛΑΧΙΚΑ κτλ.). Αυτός πρεσβεύει μίαν άλλη άποψη κάνοντας διάκριση μεταξύ των Βλάχων και των Σαρακατσάνων, τους οποίους θεωρεί ως απογόνους των αρχαίων Ελλήνων, ενώ οι Βλάχοι  έχουν βαθμιαία προέλθει από την  VALAHIA. Αλλά μου είπε, ότι  μερικοί εθνολόγοι θεωρούν τους Σαρακατσάνους επίσης ως Βλάχους.
5. Στις 21.2.2016) ο Βλάχος  Φ. , αναγνώστης του Blog μου,  μου έγραψε ότι οι Βλάχοι συγγενείς του κάνουν ακόμη και σήμερα διάκριση μεταξύ αυτών και των Greci . Πέραν τούτου αποκρούουν  προσμίξεις   με τους Ελληνες. Κάτι το παρόμοιο έχω ακούσει ήδη στα μέσα της δεκαετίας του 50 στην Κατερίνη.
6. Αλλά έχω  επίσης ακούσει, ότι οι Βλάχοι θεωρούν τον ευτό τους ως τους μόνους  γνήσιους απογόνους των αρχαίων Ελλήνων . Το ίδιο λένε     και μερικοί Πόντιοι.

Περί την Μεγάλη και την Μικρή Βλαχία
(παράδειγμα : ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΟΙ)
Πρόκειται για την ελληνική μετάφραση του τούρκικου Κιουτσούκ Βαλάχ (= Μικρόβλαχοι), που σημαίνει κάτοικοι της Μικρής Βλαχίας.

Ως Νικρή Βλαχία (Valahia) ονόμαζαν οι Τούρκοι τους Βλάχους της Θεσσαλίας σε αντιδιαστολή με τους Μπουγιούκ Βαλάχ (=Μεγαλόβλαχους), κατοίκους δηλαδή της Μεγάλης Βλαχίας (Valahia) . Ετσι ονομαζόταν η περιοχή της Μουντένια (ορεινή) που σημαίνει Βλαχία του Δουνάβεως.
Ο όρος έχει ληφθεί υπ όψη στις διακρατικές συμφωνίες Βενιζέλου-Μαγιορέσκου το 1913. Δηλαδή είναι επίσημη.

Πηγή : C. Noe – Les Roumains Koutzo-Valaques, Bucharest, 1913. Βρήκα το βιβλίο στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Λειψίας (600 ετών).

Στην Ελλάδα, μεγάλη Βλαχία ήταν η Θεσσαλία σε αντιδιαστολή με τη μικρή Βλαχία που ήταν η Αιτωλοακαρνανία. Στη Ρουμανία μεγάλη Βλαχία ήταν η Μουντενία σε αντιδιαστολή με τη μικρή Βλαχία που ήταν η Ολτενία. Δεν υπήρξε αντιδιαστολή στις Βλαχίες της Ελλάδος με τις Βλαχίες της Ρουμανίας. Οι Ρουμάνοι είναι κυρίως απόγονοι των κατοίκων των οικισμών οι οποίοι δημιουργήθηκαν γύρω από τα ακριτικά παραδουνάβια Ρωμαϊκά στρατόπεδα. Προφανώς πρώην Δάκες και περισσότερο Δάκες της Μοισίας (νοτίως του Δουνάβεως και βορείως του Αίμου) οι οποίοι στη συνέχεια πέρασαν απέναντι στη σημερινή Ρουμανία. Οι Βλάχοι (Αρμάνοι) είναι κυρίως απόγονοι των κατοίκων των περιοχών που βρέθηκαν κοντά στις μεγάλες οδικές αρτηρίες του Ρωμαϊκού δικτύου με κυριότερη, το τμήμα της αρχαίας Εγνατίας οδού από την αρχή της στο Δυρράχιο και την Απολλωνία (κοντά στο σημερινό Φιέρι της Αλβανίας), έως τη Θεσσαλονίκη. Οι κάτοικοι των παρακείμενων ορεινών όγκων, εργάζονταν ως οδίτες, αγωγιάτες, αλλά και ιδιοκτήτες πανδοχείων ή έμποροι επάνω στους σταθμούς αυτών των οδών. Η ονομασία “Βλάχοι” είναι εξώνυμο και νομίζω ότι είναι γνωστό ότι προέρχεται αρχικά από Γερμανικά φύλα (για το λατινόφωνο Γαλατικό φύλο των Βόλκων ή Ουόλκων) και στη συνέχεια από Σλαβικά φύλα, τα οποίοι την υιοθέτησαν και τη διέδωσαν στη Βαλκανική. Σημαίνει τον λατινόφωνο και γενικότερα τον ξένο. Το να βαπτίζουμε ως Δακικής προέλευσης τους Βλάχους επειδή ομιλούν διαλέκτους του Ανατολικού Ρωμανικού κλάδου των Ρωμανικών γλωσσών, είναι σαν να λέμε ότι οι Καταλανοί είναι Πορτογάλοι επειδή και οι δύο ομιλούν διαλέκτους του Ιβηρορωμανικού κλάδου των Ρωμανικών γλωσσών. Σημαντικό είναι ότι στη Ρουμανική γλώσσα υπάρχουν περίπου 170 λέξεις Δακικής προέλευσης, οι οποίες σε μεγάλο ποσοστό υπάρχουν και στην Αλβανική γλώσσα, ενώ δεν υπάρχουν ούτε οι μισές στη Βλαχική γλώσσα. Αλλά και οι γενετικές έρευνες δεν έχουν αποδείξει τη “ρουμανικότητα” των Βλάχων. Οι απλοομάδες του y-dna δείχνουν συγγένεια όση έχουν όλοι οι Βαλκάνιοι μεταξύ τους (που έχουν αρκετή). Όχι μεγαλύτερη. Οι Ρουμάνοι διατήρησαν τη γλώσσα τους λόγω μεγάλου πλήθους ομιλητών, ενώ οι Βλάχοι τη διατήρησαν, λόγω γεωγραφικής απομόνωσης. Ήσαν και παραμένουν ορεσίβιοι. Γι’αυτό και ήσαν και περιζήτητοι ως οδίτες και αγωγιάτες στο δύσβατο Ρωμαϊκό οδικό δίκτυο.

——————————————————————————————————

Αρχαίος προς Panos Terz

Οι διακρατικές συμφωνίες είναι αποτέλεσμα αμοιβαίων συμβιβασμών και δεν μπορούν να αποτελέσουν επιστημονική πηγή για παρελθόντα εθνολογικά φαινόμενα, ειδικά τόσο αργά (1913). Πρέπει να βρεθεί πηγή πολύ παλαιότερη, όπου ξεκάθαρα η Θεσσαλία ή τμήμα αυτής να αναφέρεται ως Μικρή Βλαχία. Η ονομασία “κουτσόβλαχος” είναι εμφανώς πρόχειρα κατασκευασμένη να σημαίνει μικρός βλάχος, διότι η μισή λέξη küçük είναι τουρκική, ενώ η άλλη μισή Valah δεν είναι τούρκικη. Η Βλαχία στα τουρκικά λέγεται Eflak (πιο σπάνια Ulahya) και ο Βλάχος λέγεται Ulah. Η φράση “Μεγάλη Βλαχία” λέγεται “Büyük Eflak”, ο μεγαλόβλαχος “Büyük Ulah”, η “Μικρή Βλαχία” ονομάζεται “Küçük Eflak” και ο μικρόβλαχος “Küçük Ulah”. Στις οθωμανικές πηγές με τη φράση “Küçük Eflak” ονομάζουν την Ολτενία της σημερινής Ρουμανίας. Πηγή: Frederick F. Anscombe (2006). The Ottoman Balkans, 1750-1830. Markus Wiener Publishers. ISBN 978-1-55876-383-8. Είναι ξεκάθαρο ότι η Μουντενία είναι η Μεγάλη Βλαχία και η Ολτενία είναι η Μικρή Βλαχία. Δεν σχετίζεται η ονομασία με την Ελλάδα. Απεναντίας υπάρχουν παλαιές πηγές για τη Θεσσαλία. Ο Γεώργιος Παχυμέρης (1242 – 1310) κάνει ιδιαίτερη μνεία στην ανδρεία των Μεγαλοβλαχιτών που βρίσκονταν στις τάξεις του στρατού του δεσπότη Μιχαήλ Β΄ Δούκα. Πηγή: Kazhdan, Alexander, (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York and Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6. Στην ίδια πηγή, ο Βυζαντινός ιστορικός του 13ου αιώνα Νικήτας Χωνιάτης θεωρεί την Μεγάλη Βλαχία ξεχωριστή περιοχή κοντά στα Μετέωρα. Τέλος ακόμα και να πίστευαν οι Τούρκοι ή οποιοσδήποτε άλλος τον 19ο ή τον 20ο αιώνα ότι οι Έλληνες Βλάχοι είναι συγγενείς με τους Ρουμάνους, λόγω ονόματος και λόγω γλώσσας, αυτό δεν αποδεικνύεται ότι είναι και σωστό. Πολύ περισσότερο σήμερα που γνωρίζουμε την προέλευση των όρων Βλάχος και Βλαχία από την πρωτογερμανική λέξη Walhaz για τους εκλατινισμένους Κέλτες Volcae. Οι Ρωμαίοι εισέβαλαν στα Βαλκάνια από τον 2ο π.Χ. αιώνα. Είναι δυνατόν να μην υπήρξαν γλωσσικοί εκλατινισμοί στην Ήπειρο, τη Δυτική Μακεδονία, τη νότια σημερινή Αλβανία και την σημερινή ΠΓΔΜ; Πρώτα εκεί γίνανε γλωσσικοί εκλατινισμοί και αργότερα στη Μοισία (υποδουνάβια Δακία). Στην δε υπερδουνάβια Δακία (περίπου σημερινή Ρουμανία), ό,τι έγινε διήρκεσε από το 106 έως το 275 μ.Χ. Ευτυχώς που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια η επιστήμη της γενετικής, για να βάλει τάξη σε όλες αυτές τις ατέρμονες εικασίες και διαφωνίες μεταξύ ιστορικών, αρχαιολόγων, γλωσσολόγων και εθνολόγων σε θέματα καταγωγής λαών.

—————————————————————-

Αρχαίος προς Panos Terz

Ξεκινάω από το τελευταίο το οποίο το θεωρώ προσβλητικό και “ad hominem”. Καλό είναι να απαντάτε με επιχειρήματα στο πού διαφωνείτε με τα λεγόμενά μου. Πότε έγραψα ότι τα παραπάνω τα βρήκα στη Wikipedia; Δεν απαντήσατε για τη Θεσσαλία που την αποκαλέσατε “Μικρή Βλαχία” ενώ ονομαζόταν “Μεγάλη Βλαχία” και τη Ρουμανική Βλαχία που την αποκαλέσατε “Μεγάλη Βλαχία” ενώ έτσι ονομαζόταν η Μουντενία (ένα τμήμα της) με την Ολτενία (άλλο τμήμα της) να ονομάζεται “Μικρή Βλαχία”. Δεν απαντήσατε για το πολύ μικρότερο πλήθος (ένα τρίτο για την ακρίβεια) των Βλαχικών λέξεων Δακικής προέλευσης ως προς το πλήθος των Ρουμανικών λέξεων Δακικής προέλευσης και το κυριότερο για πολλοστή φορά σε θέμα ανθρωπολογίας, εθνολογίας και καταγωγής δεν προσκομίζετε κανένα στοιχείο της γενετικής που είναι και η βασικότερη επιστήμη που πρέπει να ρωτήσουμε. Τα τελευταία 20 χρόνια η μελέτη του dna έχει προσφέρει πληθώρα νέων στοιχείων για την καταγωγή των λαών. Για τα ερωτήματά σας. 1. Απαντήθηκε ήδη. Ονομάσθηκαν Βλάχοι από τους Σλάβους, διότι έτσι είχαν μάθει από τους Γερμανούς να αποκαλούν τους λατινόφωνους. Για τον ίδιο λόγο έτσι ονόμασαν και τους υπόλοιπους λατινόφωνους των Βαλκανίων. Από τους Σλάβους διεδόθη ως εξώνυμο των Αρμάνων (Αρμάνοι είναι το ενδώνυμο) της Βαλκανικής. 2. Οι Βλάχοι νοτιότερα της Πίνδου, πήγαν αργότερα. Προέρχονται όμως από την Πίνδο και βορειότερα. Το ίδιο και οι Βλάχοι Σερβίας και Βουλγαρίας, δεν αποκλείεται όμως να ήσαν φύλακες οδίτες και αγωγιάτες στο υπόλοιπο ορεινό Ρωμαϊκό δίκτυο, όπως στην οδό Θεσσαλονίκη – Στόβοι. 3. Απαντήθηκε ήδη. Οι ορεσίβιοι λαοί διατήρησαν τη γλώσσα τους όπως (πέραν των λατινόφωνων) και οι θρακόφωνοι Βέσσοι. 4. Προσωπική του άποψη. Τη γενετική την έχει λάβει υπόψιν του; 5. Αυτό το φαινόμενο (της ενδογαμίας) παρουσιάζετε πολύ συχνά ακόμα και με γειτονικά χωριά. Δεν αποδεικνύει διαφορετική εθνότητα. Για τα 6, 7 και 8, δεν αποδεικνύουν κάτι ιδιαίτερο για τη συγγένεια Ρουμάνων και Βλάχων. Επιμένω ότι πρώτη απ’όλες τις επιστήμες για τέτοιου είδους θέματα, πρέπει να ρωτάμε τη γενετική.
Τέλος για το θέμα της Wikipedia η προσωπική μου άποψη είναι ότι η αγγλική, η γερμανική και η γαλλική Wikipedia είναι πολύ αξιόπιστες, διότι για κάθε θέμα και στοιχείο που προσκομίζουν, έχουν παραπομπή σε επιστημονική πηγή. Πράγματι η Wikipedia των Βαλκανικών κρατών (Αλβανική, Σκοπιανή, Βουλγαρική, Ρουμανική, Σερβική) σε εθνικά θέματα είναι προπαγανδιστική. Ειδικά η Ελληνική Wikipedia σε κάποια θέματα, είναι μία “χρυσή τομή” ανάμεσα σε φιλελληνικές απόψεις (όχι αντικειμενικές) πατριωτών με υπερβάλλοντα ζήλο από τη μια και σε ανθελληνικές απόψεις (όχι αντικειμενικές) αριστερών διεθνιστών με επίσης υπερβάλλοντα ζήλο από την άλλη. Αυτό δημιουργεί μια υβριδικότητα στα συγκεκριμένα άρθρα. Θα ήθελα ένα δυο παραδείγματα όπου η αγγλική Wikipedia έχει γράψει κάποιο επιστημονικό άρθρο με απαράδεκτα λάθη.