Μεγάλοι Ναοί,
Μεγαλομανία βαλακανομεσοανατολίτικου τύπου

κ. Κοκκόλη, έχετε γράψει πάλι ένα σφαιρικό και λίαν πετυχημένο άρθρο.Το φαινόμενο της μεγαλομανίας σχεδόν όλων των μεγάλων θρησκειών με έχει απασχολείσει πολλές φορές και από πολλού, ιδίως όταν στις αρχές των 60χρονων του περασμένου αιώνα άρχισε στα πλαίσια της ανώτερης εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης μία εντατική συγκριτική ενασχόληση με τις μεγάλλες θρησκείες του κόσμου.

Παράπλευρα έχει βαθμιαία τεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και το φαινόμενο του ναού ( εκκλησία, τέμενος, συναγωγή, τσαμί, παγώδα κοκ.). Έχω διαπιστώσει, ότι οι παγκόσμιες θρησκείες διακατέχονται από την φιλοδοξία να οικοδομούν τεράστιους ναούς. Έχω διερωτηθεί, ποιές είναι άραγε οι κύριες αιτίες γαι το φαινόμενο αυτό.

Με βοήθησε πολύ η άποψη του γερμανού φιλόσοφου Hegel,ο οποίος θεωρείται ως διάδοχος του αθάνατου Αριστοτέλη, ότι τα συμφέροντα είναι η κινητήρια δύναμη των ενεργειών των ανθρώπων και των εθνών. Μόνον η πίστη δεν δικαιολογεί τέτοια μεγαλομανία. Το συμφέρον ( όφελος ) των αρχόντων ( βασιλείς, αυτοκράτορες κοκ. ) , οι κάστες των ιερέων και κοινωνικές τάξεις έκαναν την θρησκεία και τους μεγάλους ναούς εργαλείο για να πραγματοποιήσουν τα διάφορα συμφέροντά τους.

Οι πρώτοι τεράστιοι ναοί π.χ. έχουν οικοδομηθεί στην αρχαία Αίγυπτο, όπου ο Φαραώ ήταν ή υιός του θεού, ή έπαιζε ο ίδιος τον ρόλο του θεού. Η θρησκεία και οι ναοί ήταν η βάση της κοινωνικής ισχύος του εκάστοτε ιερατείου. Κάτι το παρόμοιο έχει συντελεσθεί και στην Μεσοποταμία, αργότερα στην Μέση Ανατολή ( Ιουδαϊσμός, Ισλάμ ) στις Ινδίες ( Ινδουϊσμός ), στην Άπω Ανατολή, στην Νοτιοανατολική Ασία ( Βουδδισμός ) και στον Χριστιανισμό. Πρόκειται για ένα κοινό γνώρισμα των παγκοσμίων θρησκειών.

Υπάρχει και μία θρησκοψυχολογική πτυχή του θέματος : Όσο πιό μεγάλος είναι ο ναός, τόσο πιό μικρός αισθάνεται ο πιστός τον εαυτό του. Σε όλες της θρησκείες δεν χρειάζεται κανονικά ο πιστός μεγάλους ναούς για να προσευχηθεί στον θεό του. Η οικοδόμηση επιβλητικών ναών άρχισε στην μεταπολεμική εποχή σε μερικά ισλαμικά κράτη. Πρωτοπόροι ήταν η Λυβίη και το Μαρόκκο. Ο Καντάφι επιδιώκοντας να αναλάβει την ηγεσία του αραβικού κόσμου έχει οικοδομήσει μεγάλους ναούς σε χώρες της Κεντρικής και της Δυτικής Αφρικής. Ο βασιλιάς του Μαρόκκου έκανε το ίδιο στη χώρα του με άλλο πολιτικό σκοπό : Ηθελε να δείξει στο λαό του ότι είναι καλός μουσουλμάνος και επομένως πρέπει να καταπολεμήσει τους φανατικούς, οι οποίοι απειλούσαν την εξουσία του. Εχει ως τώρα επιτυχία.

Αλλά γιατί χτίζονται στην φτωχή Ελλάδα τώρα μεγάλοι ναοί ; Όταν το 1995 είδα στην Αίγινα ένα τεράστιο  ναό τρόμαξα. Η παρούσα ξένη συνάδελφος μου είπε , ότι με τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν οι Έλληνες να χτίσουν ολόκληρο πανεπιστήμιο. Αναγκάστηκα να ζητήσω πληροφορίες από τον παριστάμενο ιερέα, αλλά αυτός αντέδρασε εξοργισμένος και είπε μεταξύ άλλων, να ασχολούνται οι άπιστοι ξένοι με τα δικά τους προβλήματα και εκτός τούτου η μεγάλη εκκλησία είναι ένδειξη της επίσης μεγάλης πίστης !

Κατά τη γνώμη μου υφίστανται γι αυτό το πολύ δυσάρεστο φαινόμενο οι εξής λόγοι : α) Ενδυνάμωση της θέσης των κληρικών στην κοινωνία.
β)Αντίδραση στην βαθμιαία εξάπλωση του Ισλάμ σε όλον τον κόσμο, όπου χτίζονται μεγάλα τσαμιά ( π.χ. στη Ρώμη το μεγαλύτερο τσαμί έξω από τον ισλαμικό κόσμο ! ).
γ) Στα παρελθόντα τριάντα χρόνια έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα η μεγαλομανία ( βίλες σαν ανάκτορα, μεγάλα αυτοκίνητα, μεγάλα ιδιωτικά πλοία, αλλά και τρομερά μεγάλη αρπαχτή και η διαφθορά ).
δ) Οι Νεοέλληνες έχουν στην πλειοψηφία τους τη γνωστή νοοτροπία του “Βλαχοδήμαρχου”.
ε) Ιδιαιτέρως οι νεόπλουτοι διακατέχονται με δυνατή ροπή στη μεγαλομανία και στον ναρκισσισμό. Επιθυμούν οπωσδήποτε να μπουν και αυτοί στην ιστορία της χώρας. Τον 19ο αι. έχουν ανακηρυχθεί μερικοί σε ευεργέτες του γένους, πράγμα που είναι σωστό. Όποιος όμως οικοδομεί μίαν επιβλητική εκκλησία μπορεί να ανακηρυχθεί από τον Οικουμενικό Πατριάρχη και σε “Ευπατρίδη”!
ζ) Ενα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά στοιχεία της νοοτροπίας των Νεοελλήνων είναι η ενασχόληση με το περελθόν λίγο και με το παρόν όχι δυστυχώς ως προετοιμασία του μέλλοντος, το οποίο δεν παίζει κανένα ρόλο, εκτός εάν πρόκειται για την Δευτέρα Παρουσία ( Ιδέ και Στέλιος Ράμφος, Ο Καημός του ενός). iefimerida ( 19. 7. 12 )