Πίστη

Αφετηρία της βασικής προσέγγισης στο θέμα είναι η μεγάλη διαφορά αφ ενός μεταξύ της γνώσης, από φιλοσοφική άποψη της επιστήμης και αφ ετέρου της πίστης. Η επιστήμη αφορά σύμφωνα με τον διεθνή consensus generalis professorum et doctorum (γενική ομοφωνία των καθηγητών και των δοκτόρων) πρωτίστως την γνώση , η οποία στηρίζεται σε αιτιολόγηση σύμφωνα με τα αυστηρά κριτήρια της λογικής ή της εμπειρίας ( Ιδέ Enzyklopädie Philosophie und Wissenschaftstheorie, hrsg. von J. Mittelstraß, vier Bände, εδώ τομ. 4, Stuttgart/ Weimar, 2004, S.717/718. Συγγραφείς είναι όλο το φιλοσοφικό ελίτ της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Ελβετίας). Ετσι η επιστημονική γνώση είναι συνώνυμο της αλήθειας.

Σε σύγκριση με την γνώση η πίστη αφορά μόνον την γνώμη, σύμφωνα με τον Πλάτωνα την δοξασία, δηλαδή τελικά την πεποίθηση, η οποία δεν απαιτεί αιτιολόγηση επί τη βάσει επιστημονικών κριτηρίων ούτε μέσω της εμπειρίας. Ακριβώς αυτό ισχύει και για την σχέση μεταξύ της επιστημονικής γνώσης και της θρησκευτικής πίστης.

Αλλά αυτο δεν αποκλείει την θεολογική γνώση, η οποία όμως στηρίζεται στην πίστη ως θρησκευτική πεποίθηση καθώς και στην »αναζήτηση και εμπειρική ψηλάφηση» (Χ.Γιανναράς, Καθημερινή, 27.4.14).
Τοιουτοτρόπως μεταξύ της επιστημονικής γνώσης από το ένα μέρος και της θρησκευτικής πίστης από το άλλο μέρος συνδυασμένη συνήθως με υπερφυσικές και μεταβατικές πεποιθήσεις σημειώνεται μία σφοδρή και βασική αντίφαση, η οποία δικαιολογεί το συμπέρασμα, ότι η πίστη και η επιστημονική γνώση αποτελούν σε γενικές γραμμές και στην ουσία μία contradictio in adiecto (οξύμωρον). Γίνεται λοιπόν κατανοητό, διατί οι προσπάθειες από την αρχική περίοδο του Χριστιανισμού έως σήμερα ( Απόστολος Παύλος, Φίλων Αλεξανδρεύς , Ειρηναίος, Κλήμης Αλεξανδρεύς και Οριγένης και αργότερα F.C. Baur , K. Hase, F.H. Jacobi, J.G. Haman, J.G. Herder, P.Tillich και άλλοι ) να αποδείξουν ένα συνδυασμό της επιστημονικήε γνώσης με την δοξασία δεν έχουν στεφθεί με επιτυχία ( Ιδέ παραπάνω, τομ.1, S.783).

Εν τω μεταξύ υπάρχει μία άλλη ενδιαφέρουσα προσέγγιση στο θέμα και δη μέσω των νευρωεπιστημών. Αλλά η ραγδαία εξέλιξη των νευρωεπιστημών διαδραματίζεται με τέτοιον τρόπο και ρυθμό που είναι για τούς μη ειδικούς πολύ δύσκολο να καταλάβουν τελείως τα γραφόμενα των ειδικών. Ακόμη και η μικροβιολογία ειναι δυσκατανόητη.

Είναι λοιπόν αυτονόητο, ότι ακόμη και ένας στην έρευνα πεπειραμένος πανεπιστημιακός σε άλλους κλάδους μάλλον δεν είναι σε θέση να εκφέρει μίαν εμπεριστατωμένη γνώμη επί των νευρωεπιστημών. Αυτό
ισχύει ιδιαιτέρως για τους εκπρόσωπους των φιλοσοφικών, πολιτικών, κοινωνικών, και νομικών επιστημών. Λοιπόν chacun a sa place (ο καθείς στον κλάδο του), ειδάλλως υφίσταται ο μεγάλος κίνδυνος του τσαρλατανισμού, ένα πολύ γνωστό και διαδεδομένο φαινόμενο στην Ελλάδα. Αυτό όμως δεν αποκλείει να προσπαθήσουμε να
αξιοποιήσουμε κάπως τη γενική μεθοδολογία π.χ. σχετικά με τις νευρωεπιστήμες τη συστημική ίσως και τη διαλεκτική μέθοδο (Hegel).

Καθοριστικές είναι οι διαπιστώσεις των νευρωεπιστημών, σύμφωνα με τις οποίες ο ανθρώπινος εγκέφαλος εμπεριέχει 100 δισεκατομύρια νευρικά κύτταρα (νευρώνες) και κάθε κύτταρο μπορεί να εξελίξει έως 20 χιλιάδες δενδρίτες. Στην άκρη των δενδριτών εστιάζονται τα προσυναπτικά στοιχεία και οι συνάψεις. Μέσω των ενδογενών φυσικών ουσιών (νευρωδιαβιβαστές) μεταδίδονται τα σήματα μεταξύ των νευρωνίων (Ιδέ M. MacDonald, Your Brain , The Missing Manuel, by O Reilly Media, Inc., 2008).

Ιδιαιτέρως οι νευρωεπιστήμονες V. Ramachandrian (Univessity of California in San Diego), W. Calvin / G. Ojemann (University of Washington) και A. Newberg (University of Pennsylvania in Philadelphia) έχουν ύστερα από πολυάριθμα πειράματα αποδείξει, ότι η πίστη εστιάζεται στα νευρικά κύτταρα και έτσι είναι γενετικά προγραμματισμένη ήδη από την εμφάνιση του homo sapiens sapiens. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει, ότι σε όλες τις θρησκείες  μία ιδιαίτερη κατάσταση στη συνείδηση του ανθρώπου είναι γνωστή η οποία έγκειται σε ένα ισχυρό αίσθημα της υπέρβασης και της σύσμειξης με το “θείον”. Με αυτόν τον τρόπο εξαφανίζονται για ένα μικρό χρονικό διάστημα τα σύνορα μεταξύ της φυσικής πραγματικότητας και της υπερφυσικής κατάστασης, της υπερβατικής «πραγματικότητας» ενός συγκεκριμενου ανθρώπου.

Εως αυτές τις όντως συγκλονιστικές ανακαλύψεις η πίστη έχει θεωρηθεί φιλοσοφικά υπό την ιδιότητα ένός κοινωνικοπολιτισμικού φαινομένου γενικά ως κατασκεύασμα του ανθρωπίνου
νου. Αμέσως ο επίσκοπος Elio Sgreccia, ειδικός του Βατικανού για βιοεθικά ζητήματα άσκησε έντονη αντιπαράθεση επισημαίνωντας, ότι ο εστιασμός της πίστης στον Θεό αποκλειστικά στον ανθρώπινο εγκέφαλο αποτελεί μία «εσφαλμένη υλιστική θεώρηση της ανθρώπινης ύπαρξης» (Ιδέ την ανάλογη επιστημονική πληροφορία εκ μέρους του U. Kraft, in: Zeitschrift Gehirn und Geist ,Dossier : ND 1/2006, Goethe Institut).

Είναι εντυπωσιακό, ότι στην Columbia University υπάρχει ένα «Κέντρο για τη μελέτη της επιστήμης και της θρησκείας», το οποίο εκδίδει το περίφημο Journal of o Consciousness Studies . Πέραν τούτου ο ήδη προαναφερθείς καθηγητής Andrew Newberg από την Pennsylvania Universtity διατυπώνει την εξής άποψη: α ) Η δικτύωση του εγκεφάλου έχει δημιουργήσει τον θεό. β) To „θρησκευτικό κύκλωμα νευρωνίων προκαλεί στον ανθρώπινο εγκέφαλο κατά την διάρκεια θρησκευτικών τελετών ακόμη και σε άθεους θρησκευτικές δραστηριότητες”.

Πιό συγκεκριμένοι είναι οι επιστήμονες Richard Dawkins, Daniel Dennett und Christopher Hitchens, οι οποίοι έχουν μέσω πολυαρίθμων πειραμάτων διαπιστώσει τα ακόλουθα συγκλονιστικά: Τα πάντα, μεταξύ άλλων η νόηση και η πίστη πηγάζουν από την κίνηση των ατόμων της ΥΛΗΣ και από τα γονίδια. Αλλά η συμπεριφορά τους καθορίζεται από τις ΧΕΙΜΙΚΕΣ ουσίες του εγκεφάλου. Εκεί οι νευρώνες δημιουργούν σταδιακά υπό το νόημα της εξέλιξης την συνείδηση. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι «ΠΡΟΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ εγκεφαλικές προδιαγραφές της εξέλιξης» . Και αυτοί επισημαίνουν, ότι στον ανθρώπινο εγκέφαλο παράγεται η πίστη.

Εδώ πρόκειται για ερευνητές στο πεδίο των νευρωεπιστημών. Εχουν μεταξύ άλλων διαπιστώσει, πως αρκεί μία ηλεκτρομαγνητική διέγερση από ένα ειδικό κράνος σε ορισμένα σημεία του εγκεφάλου για να έχουν οι εθελοντές των πειραμάτων μυστικιστικές και πνευματικές εμπειρίες, όπως είναι η “συνομιλία” καθώς και η “συνένωση” με τον θείον. Σχεδόν τα ίδια έχουν διαπιστώσει και οι Γερμανοί νευρωεπιστήμονες Wolf Singer (όλα στο μυαλό στηρίζονται στα νευρώνια) και Michael Blume (Θρησκειολόγος, εκπρόσωπος της νέας επιστήμης ΝΕΥΡΩΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΑ, Universtät Heidelberg ) : Η πίστη έχει βιολογικές ρίζες. Αυτό το διατυπώνει ένας θεολόγος φυσικά της νέας γενεάς ! Εν τω μεταξύ έχει στις ΗΠΑ ήδη εισαχθεί η νέα επιστήμη ΝΕΥΡΟΦΙΛΟΣΟΦΙΑ.
Ετσι διαπιστώνουμε παρεμπιπτόντως, πόσο καθυστερημένοι είναι οι ορθόδοξοι Θεολόγοι. Εχουν εσαεί κολλήσει στα κείμενα των “Αγίων Πατέρων” ως “aeternae veritates”(“αιώνιες αλήθειες”). Αυτό θυμίζει κάπως τους Θεολόγους του Ισλάμ, αυτονόητον εστί, γιατί ειδικά μεταξύ του χριστιανικου ορθόδοξου δόγματος και του Ισλάμ υπάρχει κάτι το κοινό : Και τα δύο είναι επινοήσεις της αιώνιας Ανατολής και πηγάζουν από την εβραϊκή θρησκεία.

Επί τη βάσει της πίστης ως καθοριστικό συστατικό στοιχείο της υπόστασής του κάθε άνθρωπος κατέχε το αποκλειστικό δικαίωμα της επιλογής της συγκεκριμένης πίστης : παγανιστής, ειδωλολάτρης , πολυθεϊστής, μονοθεϊστής, πανθεϊστής ή και κάτι άλλο. Σημειώνεται και μία διεστραμμένη έκφανση της πίστης στις «αντικαταστατικές θρησκείες» ( Ersatzreligionen ) όπως π.χ. στον ιταλικό φασισμό, στον
γερμανικό εθνικοσοσιαλισμό και στον σοβιετικό σταλινισμό ( ίσως και στον ελληνικό νεοσταλινισμό ) καθώς και στους αντίστοιχους «μεσσίες» Μουσολίνι, Χίτλερ και Στάλιν.

Επειδή λοιπόν η πίστη γενικά είναι κάτι το ανθρώπινο, οι επίμονες προσπάθειες αντιθεϊστών συνήθως δικτατόρων, όπως του μεγάλου εγκληματία και ημιπολιτισμένου Στάλιν η του φανατικού και διεστραμμένου Πολ Ποτ στην Καμπότση να εκριζώσουν από τις ψυχές των ανθρώπων την πίστη, δεν έχουν επιτυχίες.

Καθημερινή (27.4.14, 9.7.17, 22.3.20)

————————————————————————–

Πίστη και Θρησκεία, Αντιπαράθεση με Κ. Θεοδωρόπουλο

«Πάντων μέτρον άριστον» ( Φωκυλίδης ), Περί της θρησκείας

Μία άποψη χωρίς λογικά επιχειρήματα είναι στην κυριολεξία άστοχη και όταν επαναλαμβάνεται σχεδόν με πείσμα, μπορεί να εξελιχθεί βαθμιαία σε ένα λίαν ενοχλητικό, ίσως και σε εξοργιστικό φαινόμενο.
Εχω προ τριών εβδομάδων προαναγγείλει μία μελέτη περί του μεσολαβητικού ρόλου του Βυζαντίου μεταξύ του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της Δύσης παρεμπιπτόντως και ως αντιπαράθεση με την παραπάνω γνώμη του συσχολιαστή Α. Κωνσταντινίδη. Προ δύο εβδομάδων έχει αυτή δημοσιευθεί ως σχόλιο κάτω από το προηγούμενο άρθρο του κ. Γιανναρά «Μνήμες για χρήση προεκλογική».
Και όμως αυτός συνεχίζει ακάθεκτος τις επιθέσεις του κατά της θρησκείας. Λοιπόν απαντώ για δεύτερη φορά κάπως διαφορετικά μεν, αλλά όπως πάντα πολιτισμένα-υπάρχει λόγος να το επισημάνω αυτό ύστερα από τις παράξενες αντιπαραθέσεις με κάποιον αυτοκληθέντα εθναμύντορα , φθηνό πατριδοκάπηλο και αδαή θρησκοκάπηλο. Διερωτώμαι, γιατί δεν απαντά αυτός στον κ. Α. Κωσταντινίδη ( Κ.), με σκοπό να υπερασπισθεί την Ορθόδοξη Εκκλησία-, νηφάλια και κάπως συστηματικά.

1. Ο Κ. συκοφαντεί την «χριστιανική θρησκεία σαν κακοδαιμονία» που σημαίνει σαν πηγή όλων των εγγενών διαχρονικών παθογενειών. Το ισχυρίζεται αυτό χωρίς έως τώρα να αποδείξει απολύτως τίποτε. Κάτι τέτοιο δεν ανταποκρίνεται όμως στον ακαδημαϊκό του τίτλο, τον οποίο έχω αποκτήσει ακριβώς προ 50 (πενήντα) ετών. Φυσικά δεν είναι ο μόνος μου τίτλος.
Από αυτήν την ακατανόητη άποψη απορρέουν μερικά συμπεράσματα. Αναφέρω μόνον δύο :

α) Ριζικός διαχωρισμός κράτους και Εκκλησίας. Θα επιτύχουμε κατόπιν εν μία νυκτί την επίλυση όλων των υπαρχόντων προβλημάτων ;

β) Λογικά θα έπρεπε να ισχύει η αντίληψή του για όλες τις εκφάνσεις της χριστιανικής θρησκείας καθώς και για τις άλλες παγκόσμιες θρησκείες. Αποτελούν οι προτεστάντες με την αναγνώριση του ατόμου , του πολίτη ,της κριτικής σκέψης, με την εξέλιξη των υψηλών τεχνολογιών και τους πολυάριθμους νομπελίστες ένα ποίμνιο χωρίς αυτοπεποίθηση και συνείδηση ; Ασφαλώς όχι.
Είναι ανεξαιρέτως όλοι οι καθολικοί ανά τον κόσμο , π.χ. στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλλία, στην Γαλλία ,στην Πολωνία, στην Ιρλανδία και στις ΗΠΑ με την εμπέδωση της αντίληψης περί του ατόμου ( Θωμάς Ακινάτης ) και με τους επίσης πολυάριθμους νομπελίστες ένα ποίμνιο ; Αυτό δεν ισχύει σήμερα ούτε στις λατινικές χώρες , αλλά σημειώνονται σχεδόν αυτονοήτως και θρησκόληπτοι κλπ.
Στον Ιουδαϊσμό και στον Βουδδισμό δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε το φαινόμενο του θρησκευτικού ποιμνίου. Στον Ινδουισμό ή  και στον Μωμεθανισμό προέχει όντως το ποίμνιο. Δηλαδή πρέπει να εφαρμόσουμε τον κανόνα της διαφοροποίησης.

2. Εχουμε την δικαιολογημένη εντύπωση , ότι ο Κ. δεν έχει ουδόλως ασχοληθεί με το λίαν ενδιαφέρον και ταυτόχρονα σημαντικότατο θέμα της πίστης και θρησκείας.
Αλλο πίστη και άλλο επιστήμη. Κάπως έτσι το έχει διατυπώσει ο ρωμαιοκαθολικός Πάπας προ μερικών ετών ύστερα από σφοδρότατες αντιπαραθέσεις με τους μεγαλύτερους αθεϊστές του παρόντος, άγγλους πανεπιστημιακούς. Με αυτόν τον τρόπο έχουν τερματισθεί οι διενέξεις μεταξύ τους.
Ο κύριος λόγος για την τερμάτωση των σφοδρών αντιπαραθέσεων ήταν η συγκλονιστική διαπίστωση αμερικανών νεβρωνοεπιστημόνων, ότι η πίστη αποτελεί συστατικό στοιχείο του ανθρώπου, εστιάζεται μέσα στα νευρώνια του εγκεφάλου του χωρίς φυσικά να προσπαθήσουν να κάνουν ιδεολογικές ή θεολογικές ερμηνείες, όπως ο Πάπας, ο οποίος θεώρησε αυτό το επιστημονικό επίτευγμα ως επιβεβαίωση του Ρωμαιοκαθολικισμού. Οι επιστήμονες δεν το θεώρησαν αναγκαίο να ασχοληθούν με το θέμα, εάν υπάρχει θεός και ποιά θρησκεία είναι η πιό σωστή.
Ουσία του επιστημονικού επιτεύγματος : Ο καθένας μπορεί να πιστεύει σε ό,τι θέλει, π.χ. στη φύση (παγανιστής), σε είδωλα, σε ανθρώπους, σε ιδεολογίες, σε αγίους, στον χριστιανισμό, στο Ισλάμ κλπ. ή να είναι πανθεϊστής. Ο καθένας έχει το «ανθρώπινο δικαίωμα της ελευθερίας της θρησκείας και της πίστης» (διενείς συμβάσεις περί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων).

Στην ιστορία του πολιτισμού και της κουλτούρας ήταν κατ αρχάς ο σαμάνος ιερέας, μάγος, ιατρός και «επιστήμονας» . Στους πρώτους ανώτερους πολιτισμούς (Μέση Ανατολή ) ήταν ο ιερέας ταυτόχρονα ιατρός και επιστήμονας. Στο Βυζάντιο και στην μεταρωμαϊκή Ευρώπη ήταν κατ αρχάς οι θεολόγοι ταυτόχρονα και φιλόσοφοι. Στην Ευρώπη έχουν εμπεδωθεί στο Μεσαίωνα τα πρώτα σχολεία στα μοναστήρια. Επίσηs εκεί έχουν δημιουργηθεί οι πρώτες ανώτερες σχολές, οι οποίες έχουν εξελιχθεί τον 12οαι. σε πανεπιστήμιο ( Universitas Litterarum ).

Είναι ζήτημα πολιτισμού και παιδείας, ότι αυτοί που έχουν άλλη πίστη ή είναι αθεϊστές η πολυθεϊστές ή πανθεϊστές να σέβονται την θρησκευτική επιλογή των συνανθρώπων τους.
Όταν όμως κανείς εκουσίως προσβάλλει τα θρησκευτικά συναισθήματα των συνανθρώπων του, έχει πολιτισμικά, ψυχολογικά και άλλα προβλήματα.
Οι κανόνες της πολιτισμένης συμπεριφοράς ισχύουν όμως και για τους πιστούς. Είναι π.χ. ακατανόητο, αυτοί να λοιδωρούν και να υβρίζουν σοβαρούς επιστήμονες, οι οποίοι διαπιστώνουν κάτι το μη ευχάριστο για την θρησκεία.
Επίσης αποτελεί μεγάλη υπερβολή ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούν χιλιάδες μωαμεθανοί στην δυσφήμιση του Μωάμεθ. Στην διάρκεια των τελείως ανορθολογικών και φανατικών διαδηλώσεων στις ισλαμικές χώρες έχασαν χιλιάδες άνθρωποι την ζωή τους. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που η θρησκεία γίνεται εργαλείο πολιτικών.

3. Ο Κ. αναφέρει επανειλλημμένως τις «Εβραιο-Βυζαντινές γραφές», οι οποίες ισχύουν ακόμη και δήθεν αυτές είναι η κυρία αιτία για τα πολυάριθμα προβλήματα των Ελλήνων ή παρεμποδίζουν την πρόοδο στην Ελλάδα.

Η προσέγγιση του Κ. στις πηγές της χριστιανικής θρησκείας είναι μη ιστορική που εδώ σημαίνει ότι δεν ειναι δυνατόν ύστερα από δύο χιλιάδες χρόνια να απορρίπτει κανείς σφοδρά και σχεδόν τυφλά και να συκοφαντεί ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, το οποίο έχει δημιουργήσει ολόκληρον πολιτισμό και μία νέα κουλτούρα. Ας υπενθυμίσουμε, ότι έχουν δημιουργηθεί συγκλονιστικά έργα της φιλοσοφίας , της θεολογίας, της λογοτεχνίας, της μουσικής , της ζωγραφικής κτλ. επί τη βάσει της χριστιανικής θρησκείας και συγκεκριμένα με θέματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Πέραν τούτου ήταν ήδη προ 2200ετών γνωστό ότι το φώς προέρχεται από την Ανατολή ( „ex oriente lux“ ).

Η Αγία Γραφή είναι παγκοσμίως γνωστή ως Βιβλίο των βιβλίων, γιατί εκτός από την πίστη εμπεριέχει μέγιστο πολιτισμό, έναν τεράστιο πλούτο γνώσεων και ηθικές αρχές. Σε ένα βιβλίο είναι συγκεντρωμένες οι πολύτιμες γνώσεις των υψηλών πολιτισμών της Μέσης Ανατολής.
Υστερα από την υπεράσπιση της υφηγεσίας μου το 1975 άρχισα να ασχολούμαι συστηματικά και συγκριτικά με την Αγία Γραφή , αλλά και με τα άγια βιβλία όλων των μεγάλων θρησκειών. Αποτέλεσμα : Η Αγία Γραφή είναι ασύγκριτη. Και όμως πρέπει να κάνουμε διαχωρισμό μεταξύ των αρχών της θρησκείας και της εργαλειοποίησής της από τους εκάστοτε πολιτικούς. Ακόμη και ο διαχωρισμός μεταξύ της θρησκείας και του εκκλησιαστικού οργανισμού είναι σκόπιμος και απαραίτητος.

4. Στην ελληνική παιδεία έχει λάβει ήδη στα μέσα του 19ουαι. χώραν ένας εξιδανικισμός του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, κάτι που διαρκεί έως σήμερα ακόμη και στην εδώ σελίδα, σαν να ήταν οι αρχαίοι ημών όχι μόνον μεγάλα πνεύματα (αναμφισβήτητο) , αλλά και άγιες μορφές.

Συνήθως δεν λαμβάνουμε υπ όψη και τις αρνητικές πλευρές, όπως τις αιώνιες φιλονικίες, τους όχι και τόσο πολιτισμένους εμφυλίους πολέμους , την υποδεέστερη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και πρωτίστως την δουλεία.
Ακριβώς η πλατειά διαδεδομένη δουλεία έδωσε την ονομασία σε ένα κοινωνικό σύστημα και δη στο δουλοκτητικό. Στους περισσότερους Νεοέλληνες δεν είναι γνωστό , ότι ενώ οι ανατολικοί λαοί ήξεραν ήδη την δουλεία μεν , αλλά αυτή ήταν πρωτίστως οικιακή, ήταν αυτή στην Ελλάδα μαζική. Ας υπενθυμίσουμε, ότι σύμφωνα με την άποψη του μεγαλύτερου φιλόσοφου της ανθρωπότητας, του Αριστοτέλη,  ο δούλος ήταν μόνον ένα πράγμα, ένα εργαλείο. Επίσης ξεχνούμε, ότι οι δούλοι ήταν συνέλληνες αιχμάλωτοι πολέμου ! Επομένως θα ήταν προτιμότερο , να αξιολογούμε τους αρχαίους ημών πιό ρεαλιστικά.

Ιδε εδώ στο Μπλογκ τα άρθρα και τις μελέτες :
«Το Βυζάντιο μεταξύ του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της Δύσης», «Φιλοσοφία και Μεταφυσική, Διάλογος με Χρήστο Γιανναρά», «Επιστήμη vs Μυστικισμού, Διάλογος με Χρήστο Γιανναρά», «Ισλαμική Τετραλογία». «Κονφουκιανική Πενταλογία», «Αγάπη προς Αλλήλους, Ελληνες Στωικοί, Χριστιανισμός, Κινέζοι Φιλόσοφοι», «Ορθόδοξη Εκκλησία και Διαφωτισμός», «Γενική και εγκυκλοπαιδική Μόρφωση, Παιδεία, Παγκοσμιοποίηση».

——————————————————————–

Αίσθηση Δέους και Ευλάβειας

Αισθάνομαι δέος και ευλάβεια, όταν ακούω την h mοll Messe και την Matthäus Passion του Sebastian Bach ιδιαιτέρως στην περίφημη Thomas Kirche στη Λειψία, την 9. Συμφωνία, το Konzert für Violine D-dur op. 61 ( Yehudi Menuhin) και τον Egmont του Beethoven, το Lobgesang του Γερμανοεβραίου Felix Mendelssohn -Bartholdy ή το Ορατόριο Juditha triumphans του Vivaldi ή το Canto General του Pablo Neruda , μελοποιημένο από τον Μίκη Θεοδωράκη κτλ.

Οταν βλέπω την ανθισμένη φύση την Ανοιξη αισθάνομαι επίσης ευλάβεια, θαυμασμό και απέραντι ευγνωμοσύνη έναντι της Φύσης, της αιώνιας και απλόχερης θεότητας.

Καθημερινή (27.4.16)