Πολιτισμός και Κουλτούρα, Διαφορετικοί Οροι , Πολυπολιτισμικότητα, Πολιτισμένος Ανθρωπος
Εννοιολογική σαφήνεια vs εννοιολογικού χάους
Συστηματικά, μεθοδικά, εμπεριστατωμένα, εκλαϊκευμένα επιστημονικά
Πολλές φορές έχουμε διαπιστώσει, ότι στα μίντια και στην πολιτική ρητορική υφίσταται μία επιπόλαια εννοιολογκή σύγχιση, κάτι που είναι στην προηγμένη Ευρώπη ακατανόητο και αδιανόητο, γιατί κάθε εθνική γλώσσα έχει κανόνες, οι οποίοι είναι στους μορφωμένους πολίτες γνωστοί και γενικά σεβαστοί.
Το εννοιολογικό χάος είναι τόσο μεγάλο που παρεμποδίζει μία λεκτική συνεννόηση, γιατί σχεδόν ο καθείς έχει επί τη βάσει της γνωστής νεοελληνικής γλωσσικής ασυδοσίας και του γνωστού και αφόρητου υπερεξυπνακισμού την δική του άποψη περί του περιεχομένου εννοιών και όρων. Τα γλωσσολογικά λεξικά δεν τον ενδιαφέρουν ουδόλως.
Σημειώνεται και ένα άλλο γλωσσικό πρόβλημα, το οποίο έγκειται στην μετάφραση διεθνώς καθιερωμένων εννοιών και όρων στα Νεοελληνικά μεταβάλλοντας ακουσίως και παρεμπιπτόντως το βασικό τους νόημα. Σε περίπτωση που πρόκειται για πολιτικούς όρους, λαμβάνουν χώραν πολιτικές διενέξεις, γιατί μερικές φορές διαστρεβλώνεται το νόημά τους για πολιτικές σκοπιμότητες. Εδώ αναφέρουμε μόνον μερικά παραδείγματα : επιχειρηματική ή ιδιωτική πρωτοβουλία , φιλελευθερισμός , συμβιβασμός, γενοκτονία, δίκαιο, υποχρεώσεις , ελευθερία του λόγου, κατοχή (υπό την Τρόϊκα ! ) κοκ.
Διεθνώς είναι όλως αυτονόητο, σε περίπτωση που πρόκειται για δύσκολες έννοιες να συμβουλευθούμε τα έγκυρα λεξικά. Αλλά και σε αυτά δεν μπορεί κανείς να βασισθεί, γιατί είναι στην Ελλάδα πολλάκις γραμμένα με ρηχότητα και γι αυτό εμπεριέχουν πολλά λάθη ( Ιδέ εδώ στο Μπλογκ μου το σχόλιο „Μπαμπινιώτης, Διάλογος με το Ετυμολογικό Λεξικό“ ). Γλωσσικό λεξικό και λάθη, αυτό είναι στην προηγμενη Ευρώπη ένα οξύμωρον, ίσως γιατί εκεί ασχολείται ένας κορυφαίος γλωσσολόγος με μεγίστη αφοσίωση συνήθως με την επεξεργασία ενός , το πολύ δύο λεξικών σε όλη του την επιστημονική σταδιοδρομία και εκτός τούτου δεν ανακατεύεται ούτε με την πολιτική, ούτε με χρονοβόρα πανεπιστημιακά αξιώματα, όπως σε μερικές τριτοκοσμικές χώρες.
Στις ευρωπαϊκές γλώσσες χρησιμοποιούνται δύο διαφορετικές έννοιες και δη Πολιτισμός και Κουλτούρα, ενώ στην Νεοελληνική επικρατεί η έννοια Πολιτισμός και πέραν τούτου χρησιμοποιείται στα πλαίσια ιδεολογικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων η ανούσια λέξη „κουλτουριάρηδες“ της Αριστεράς.
Ο όρος Πολιτισμός
Από γλωσσολογική άποψη προέρχεται η λέξη Πολιτισμός από τον πολίτη, συγκεκριμένα από τον κάτοικο της πόλης, όπου επικρατεί σε σύγκριση με την επαρχία ήδη από την αρχαιότητα ένας πιό εξελιγμένος και εκλεπτυσμένος τρόπος ζωής.
Το Ετυμολογικό Λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη ( Αθήνα 2010, σελ. 1132) αναφέρει δύο τσιτάτα, από τα οποία απορρέει το συμπέρασμα, ότι πρόκειται για καλούς τρόπους συμπεριφοράς ( Διογ. Λαέρτ. Βίοι φιλοσ. 4.39 : „το παν δή διέτριβεν εν τη Ακαδημεία τον πολιτισμόν εκτοπίζων“ και Ιωάνν. Χρυσόστ. Ομιλ. 63.121 : „γέλως γέγονε τα ημέτερα και πολιτισμός και αστειότης“). Κατόπιν κάνει παραπομπή στον Αδαμάντιο Κοραή, ο οποίος έχει αποδώσει την γαλλική λέξη civilisation επαναφέροντας την ελληνιστική λέξη Πολιτισμός, αλλά με την νέα σημασία ως εξής : „το σύνολο των πνευματικών και υλικών επιτευγμάτων του ανθρώπου „. Εν τούτοις, στο Λεξικό δεν γίνεται καμία σοβαρή προσπάθεια να δοθεί ένας πειστικός ορισμός της έννοιας Πολιτισμός.
Το Λεξικόν Νέας Ελληνικής Γλώσσης ( 2ος Τόμος, σελ.1980 ) εισέρχεται ο ορισμός κάπως στην ουσία της έννοιας : “Κατάστασις της κοινωνίας, καθ ην ο άνθρωπος έχει οπωσδήποτε αποσπασθή της αμέσου επιδράσεως της φύσεως και έχει αναπτύξει βίον ηθικόν, πνευματικόν και καλαισθητικόν ενσυνείδητον, κατ αντίθ. προς τους αγρίους και βαρβάρους“. Αυτός ο ορισμός είναι στην ουσία μάλλον αντίγραφο του χαρακτηρισμού εκ μέρους του Mirabeau : Η επίτευξη ενός γενικού επιπέδου βίου μέσω της επιστήμης και της τεχνικής κάτι που κάνει την σύγχρονη κοινωνία να διαφέρει από τις πρωτόγονες κοινωνίες.
Τα Γαλλικά ως μία ρωμανική ( νεολατινική ) γλώσσα προτίμησαν να χρησιμοποιήσουν την έννοια Civilisation , η οποία έχει την ρίζα της στην λατινική λέξη civis ( πολίτης ), εξ ού και civitas ( κοινωνία ), στα Γαλλικά cite, από την οποία πάλι προέρχεται η βαρυσήμαντη έννοια citoyen ( πολίτης , στην ουσία αστός ) εξ ου και αστική επανάσταση.
Διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι γλωσσολογικά υπάρχει μία σχέση μεταξύ του πολίτου ( civis ) και του πολιτισμού. Αυτό όμως ισχύει για την Ευρώπη, η οποία έχει ιστορικά εξελιχθεί πολύ αργότερα από τις χώρες της Μέσης Ανατολής.
Ο απογαλακτισμός του ανθρωπίνου γένους από την μητέρα φύση έλαβε χώραν οκτώ έως ενιά χιλιάδες χρόνια π.Χ. ( στην Ευρώπη μεταξύ της 5ης και της 3ης χιλιετερίδας π.Χ. ) μέσω της Αγροτικής Επανάστασης που ήταν η πρώτη μεγάλη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτό ισχύει γενικά και για την γενική εξέλιξη του υλικού και ύστερα από 4.500 έτη και του πνευματικού πολιτισμού. Αυτό το κοσμοϊστορικό γεγονός ήταν η αφετηρία για τη Νεολιθική Εποχή.
Η γεωργία οδήγησε μέσω των παραγωγικών δυνάμεων σε μίαν ραγδαία βελτίωση μεν των βιωτικών συνθηκών και σε πολλαπλασιασμό του πληθυσμού, αλλά ήδη προέκυψαν μεγάλα προβλήματα κατάλληλου εδάφους για τις γεωργικές καλλιέργειες. Έτσι αναγκάσθηκαν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού να εγκαταλείψουν τις περιοχές τους και να κινηθούν μέσω της Μικράς Ασίας προς τα δυτικά, προς την Ευρώπη. Οι αγρότες από την Μέση Ανατολή έφεραν μέσω της Μικράς Ασίας στην τελείως καθυστερημένη Ευρώπη γνώσεις περί της γεωργίας και της συστηματικής κτηνοτροφίας καθώς και υλικό πολιτισμό.
Οι λαοί της Μέσης Ανατολης έχουν ως πρώτοι στην ιστορία της ανθρωπότητας εγκαθιδρύσει ως ένδειξη προηγμένου πολιτισμού κράτη ( μεταξύ της 4ης και της 3ης χιλιετηρίδας π.Χ., στις Ινδίες την 3η χιλιετηρίδα π.Χ. ) και είχαν τους πρώτους νόμους ( Urukagina 2285 π.X. , Urnammu 2063 π.Χ., Codex Eshnuna 1950 π.Χ., Codex Hammurapi (1728 π.X.), ( Ιδέ Freydank et alt., Der Alte Orient in Stichworten, Leipzig, 1978, S. 358/359 ).
Δεν είναι δυνατόν εδώ να αναφέρουμε όλες τις επιτεύξεις αυτών των λαών στις επιστήμες, στην παιδεία και στην λογοτεχνία. Γενικά είναι γνωστό, ότι από τους Υψηλούς πολιτισμούς ( Terminus scientificus : επιστημονικός όρος , Ιδέ εδώ στο Μπλογκ το σχόλιο “Υψηλός Πολιτισμός”) της Μεσης Ανατολής έλαβαν αργότερα οι Ελληνες των ιστορικών χρόνων πάρα πολλές γνώσεις ( ιατρική, αρχιτεκτονική, μαθηματικά, γεωμετρία, αστρονομία, διοίκηση, νομοθέτηση ). Αλλά ήταν αποκλειστική επίτευξη των αρχαίων Ελλήνων να δημιουργήσουν μεταξύ άλλων την δημοκρατία, την φιλοσοφία, την θεωρία και την μεθοδολογία.
Συμπέρασμα
Ο Πολιτισμός ξεκίνησε ήδη μέσω της Αγροτικής Επανάστασης στην Μέση Ανατολή και όχι στην αρχαία Ελλάδα. Περί αυτού ισχύει η βασική μεθοδική αρχή των επιστημόνων σε διεθνές επίπεδο : Consensus generalis professorum et doctorum ( Γενική ομοφωνία των καθηγητών και των διδακτόρων ). Ολα τα άλλα ανήκουν στις γνωστές νεοελληνικές „ιδιαιτερότητες“ και φαντασιώσεις, οι οποίες έξω από την Ελλάδα δεν ενδιαφέρουν απολύτως ουδένα.
Ο σύγχρονος όρος του Πολιτισμού ( Civilisation )
Ευθύς εξ αρχής επισημαίνουμε, ότι με τον ορισμό του Πολιτισμού έχουν ασχοληθεί από τον 18ο αι. και εδώθεν η Φιλοσοφία, η Θεωρία της κουλτούρας, η Κοινωνιολογία και η Εθνολογία. Εχουμε διαπιστώσει , ότι οι φιλοσοφικές απόψεις περί τον όρο Πολιτισμός είναι πολλαπλές και όχι τόσο σαφείς : Ταύτιση του Πολιτισμού με την Κουλτούρα, η Κουλτούρα είναι ευρύτερη από τον Πολιτισμό ή και αντίστροφα. Είναι γεγονός, ότι η διαφοροποίηση μεταξύ του Πολιτισμού και της Κουλτούρας έλαβε χώραν τον 19ο αι. στην Γερμανία .
Σε σύγκριση με την Φιλοσοφία προτείνει η Κοινωνιολογία μάλλον έναν πιό συγκεκριμένο ορισμό : Πολιτισμός είναι το σύνολο των γνώσεων και των επιδεξιοτήτων, τις οποίες απέκτεισε ο άνθρωπος στην διαδικασία της εξέλιξης, μέσω των οποίων μπορεί αυτός να επιλύσει με ειδικό τρόπο τα υπάρχοντα προβλήματα. Αναφέρονται πρωτίστως ο Τεχνικός Πολιτισμός, ο Οικονομικός Πολιτισμός και ο Επιστημονικός Πολιτισμός.
Σύμφωνα με αυτήν την νεότατη αντίληψη έχει η διαδικασία του Πολιτισμού παγκόσμιο χαρακτήρα και επιδρά επί της Κουλτούρας, η οποία εμπεριέχει πρωτίστως πολιτισμικά και πνευματικά στοιχεία (Ιδέ W. Fuchs-Heinritz et alt.( Edit.), Lexikon zur Soziologie, Opladen 1995, S.757 ).
Το ζήτημα στην παγκόσμια ιστορία δεν ήταν αποκλειστικά θεωρητικό, αλλά σε μεγάλο βαθμό λίαν πρακτικό και πολιτικό, γιατί ο όρος Πολιτισμός έχει ειδικά τον 19ο αι. εργαλειοποιηθεί από τις ευρωπαϊκές μεγαλοδυνάμεις προ και μετά την μετάβαση του καπιταλισμού στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο , κάτι που τελικά οδήγησε σχεδόν με λογική συνέπεια στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Από το 1648 έως το 1856 ίσχυε διεθνώς αποκλειστικά το «Ευρωπαϊκό Δημόσιο Δίκαιο» ( Ius Publicum Europaeum, Droit Public de l` Europe ) και μετά από αυτό το «Διεθνές Δίκαιο των χριστιανικών Εθνών” , το οποίο όμως έχει αντικατασταθεί με το «Διεθνές Δίκαιο των πολιτισμένωνΕθνών» ( Droit International de Nations civilisees ) , το οποίο ίσχυε από το 1856 έως το 1945. Τα ιμπεριαλιστικά κράτη έχουν λοιπόν αποφασίσει, ότι εκτός από αυτά ανήκουν ακόμη μερικά κράτη στα „πολιτισμένα έθνη“ και δη η Τουρκία, η Κίνα, η Ιαπωνία, η Περσία και το Σίαμ ( Ταϊλάνδη ) !
Ο όρος Κουλτούρα
Και αυτός ο όρος αναδεικνύει μερικές διαστάσεις.
Κατ αρχάς αναφέρουμε την γλωσσολογική διάσταση, η οποία είναι χρήσιμη για την κατανόηση της έννοιας . Η λέξη cultura προέρχεται από το cultus και αυτό από το ρήμα colere με την αρχική σημασία της καλλιέργειας και περιποίησης του εδάφους και των φυτών ( Agricultura ) μεν, αλλά ήδη στην αρχαιότητα την χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι και για τους ανθρώπους υπό το νόημα του καλλιεργημένου και εξευγενισμένου ανθρώπου με εκλεπτυσμένους τρόπους συμπεριφοράς ( Ιδέ K.E. Georges, Latein-Deutsches Handwörterbuch, Leipzig 1890, S. 457, 640 ). Ιδιαιτέρως ο Cicero (Κικέρων) έχει εφαρμόσει μεταφορικά αυτήν την λέξη επί της ψυχής του ανθρώπου ( „cultura animi“ :“ καλλιέργεια της ψυχής“ μέσω της φιλοσοφίας ( Cicero, Tusc. II 13 ).
Εως τον 18ο αι. έχει ερμηνευθεί η έννοια Cultura ως διάπλαση των σωματικών, ψυχικών και πνευματικών ικανοτήτων και αρετών του ανθρώπου ( Ιδέ J. Mittelstraß ( Edit. ), Enzyklopädie Philosophie und Wissenschaftstheorie, Band 2, Stuttgart/ Weimar, 2004, S. 508 ). Ας υπενθυμίσουμε, ότι ήδη οι αρχαίοι Ελληνες έχουν χρησιμοποιήσει την σημαντικότατη έννοια ΠΑΙΔΕΙΑ με ακριβώς αυτό το νόημα αν και διεθνώς έχει επικρατήσει η λατινική έννοια.
Σε σύγκριση με αυτό έχει εστιάσει ο περίφημος Γάλλος διαφωτιστής Voltaire ( 17ος/18ος αι. ) το 1756 στο πόνημά του „Essais sur les moeurs et l esprit des nations“ στο επίκεντρο της μόρφωσης και της προόδου όλην την ανθρωπότητα. Στα Γαλλικά σημαίνει το επίθετο „cultural general“ γενική μόρφωση (Ιδέ εδώ στο Μπλογκ τη μικρή μελέτη « Γενική και εγκυκλοπαιδική Μόρφωση, Παιδεία, Παγκοσμιοποίηση» ).
Σε γενικές γραμμές ο όρος Κουλτούρα σημαίνει „το σύνολο των πνευματικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων μίας κοινωνίας“ ( Ιδέ Duden, Das große Fremdwörterbuch, Leipzig et alt., 2000, S. 776 ). Προσθέτουμε και την Λογοτεχνία. Τέτοιες επιτεύξεις είχαν και έχουν αναμφιβόλως πρώτα από όλα από την αρχαιότητα και οι τέσσερεις Κύκλοι Πολιτισμού : Δυτικός, Ανατολίτικος/ Ισλαμικός, Κονφουκιανικός και Ινδουϊστικός.
Σε όλες τις αλλες ευρωπαϊκές χώρες σημειώνονται υπουργεία ή τμήματα πρεσβειών ή οργανισμοί οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την Κουλτούρα. Από ό,τι μας είναι γνωστό, μόνον στη νεοελληνικη γλώσσα υπάρχει μόνον η έννοια Πολιτισμός. Αυτός είναι ο λόγος που η έκφραση „Υπουργείο Πολιτισμού“ είναι όντως κάπως παράξενη και ακατανόητη. Ωρίμασε ήδη ο χρόνος να χρησιμοποιείται και στα Νεοελληνικά ο όρος Κουλτούρα. Το πρώτο βήμα έγινε ήδη, αλλά δυστυχώς στην εσφαλμένη κατεύθυνση : “κουλτουριάρηδες” με πολιτικό προσδιορισμό ( αριστεροί ).
Δημοσίευση συχνά στην ηλεκτρονική έκδοση της Καθημερινής, (σχόλιο-μελέτη στο άρθρο του Χ.Γιανναρά “Αντιπαλεύοντας την ντροπή”.
—————————————
Πολυπολιτισμικότητα
Αν και από χρόνια ασχολούνται ειδικοί επιστήμονες, πρωτίστως Κοινωνιολόγοι με την Π., δεν υπάρχει ένας ενιαίος ορισμός του φαινομένου, το οποίο σημειώνεται και σε χώρες , οι οποίες δεν είχαν στο παρελθόν αποικίες. Σε γενικές γραμμές δαπιστώνουμε τις εξής κύριες απόψεις περί της Π. :
α) Πρόκειται για την ταυτόχρονη ύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών σε μία χώρα χωρίς σχέσεις μεταζύ τους. β) Δίπλα στον κυρίαρχο πολιτισμό υπάρχουν και άλλοι μή ισότιμοι πολιτισμοί. γ) Αλληλοεπίδραση των υπαρχόντων ισότιμων πολιτισμών. δ) Βαθμιαία εθελοντική προσαρμογή των ξένων πολιτισμών στον εντόπιο πολισμό μεν αλλά μερικά στοιχεία της ιδίας κουλτούρας παραμένουν.
Στην Ευρώπη έχει διαπιστωθεί, επίσημα , ότι η Π. έχει αποτύχει, μια που π.χ. σε μερικές σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες παιδιά μουσουλμάνων της τρίτης γενεάς έχουν αρνητική έως εχθρική τοποθέτηση έναντι της χώρας, στην οποία ζουν. Δηλαδή η υπόθεση εξελίσσεται άκρως αρνητικά από ό,τι κυρίως αριστεροί πολιτικοί και διανοούμενοι νόμιζαν.
Αλλά το πρόβλημα της Ελλάδας είναι πιό ανησυχητικό, γιατί ένα μεγάλο τμήμα των ξένων μουσουλμάνων βρίσκεται εδώ παράνομα. Επομένως θα ήταν μή λογικό να εφαρμόσουμε την έννοια Π. στους παράνομους. Πρόκειται όντως για μία πολιτική, πολιτισμική και κοινωνική βόμβα. Για τέτοιους ξένους ισχύει ένα μίνιμουμ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το ό,τι και αυτοί είναι υποχρεωμένοι να σέβονται τους ελληνικους νόμους είναι αυτονόητο.
Για τους άλλους υπάρχει η δυνατότητα να αναγνωρίσουν τον ισχύοντα ελληνικό πολιτισμό και ταυτόχρονα να διατηρήσουν απαραίτητα στοιχεία της δικής τους κουλτούρας, π.χ. ήθη και έθιμα.
Εν κατακλείδι : Δεν μπορεί κανείς να απαιτήσει στα σοβαρά από ένα Ελληνα να παρατήσει στη χώρα του τον ελληνικό πολιτισμό και να στραφεί στον Ισλαμικό Κύκλο Πολιτισμού. Αν το κάνει αυτό αυτοβούλως, τότε πρόκειται για δική του υπόθεση. Επίσης δεν είναι ούτε σωστό, ούτε αυτονόητο, να δημιουργούν μέλη του Ισλαμικού Κυκλου Πολιτισμού πολιτισμικά γκέτο και να κάνουν στο μέλλον κράτος εν κράτει (Ιδέ εδώ στο Μπλογκ τις μελέτες «Πολυπολιτισμικότητα και νομιμότητα» και «Ρατσισμός, πρόσφυγας, μετανάστης, παράνομος»).
Διευκρίνιση: Οι περισσότερες πτυχές του παρόντος θέματος ήταν επί δεκαετίες αντικείμενο πανεπιστημιακών διαλέξεων για μεταπτυχιακούς.
Επί πλέον πηγές
-Α. Mintzel, Multikultererelle Gesellschaften in Europa und Nordamerika, Passau, 1997.
-W. Kumlicka, Multikultur und Demokratie, Über Minderheiten in Staaten und Nationen, Hamburg, 1999.
-I. Leicht, Multikulturalismus auf dem Prüfstand, Berlin, 2000.
-B. Tibi, Europa ohne Identität ? Die Krise der multikulturellen Gesellschaft, München, 1998.
-B. Parekh, The Futur of Multi-Ethnic Britain, London, 2000
Δημοσιευθέν από το 2015 συχνά πρωτίστως στην Καθημερινή.
———————————————————————
Μωαμεθανοί στην Ευρώπη, Ενσωμάτωση
Μην ξεχνάτε, ότι στην Γαλλία και στο Ηνωμένο Βασίλειο , στο Βέλγιο , στην Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες σημειώνονται μεγάλα προβλήματα σε ό,τι αφορά την ενσωμάτωση των μωαμεθανικών πληθυσμών. Δημιουργούνται “παράλληλες” και κλειστές κοινωνίες, όπου οι νομοί δεν εφαρμόζονται.
Η πολυπολιτισμικότητα έχει δυστυχώς παταγωδώς αποτύχει, γιατί οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών δεν έλαβαν υπ όψη την όχι μόνον διαφορετική, αλλά και διαμετρικά αντίθετη παράδοση και ψυχοσύνθεση των Τούρκων και Αράβων μωαμεθανών.
Ακόμη και ο περίφημος Γερμανός πρώην καγκελάριος Helmut Schmidt είπε προ του θανάτου του, κάναμε μεγάλο λάθος που επιτρέψαμε την εισροή μωαμεθανικων πληθυσμών πρωτίστως από την καθυστερημένη Ανατολική Τουρκία. Καθημερινή (8.7.18)
———————————————————-
Πολιτισμένος Ανθρωπος (2012)
Στα παρελθόντα χρόνια είχα πολλές φορές συζητήσεις με Έλληνες,με άλλους Ευρωπαίους καθώς και με μορφωμένους ανθρώπους από άλλους Κύκλους Πολιτισμού, π.χ. του Ισλαμικού, του Κονφουκιανικού και του Ινδουϊστικού.
Οι αντιλήψεις περί του πολιτισμένου ανθρώπου ήταν πολύ διαφορετικές, μόνο σε ένα σημείο , στην ευγενική συμπεριφορά υπήρχε μία βασική ομοφωνία.
Η Εικόνα του Ανθρώπου με τα συστατικά στοιχεία της, όπως π.χ. το άτομο, ο πολίτης , τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.ο.κ. δεν παίζει στους μη Ευρωπαίους κανένα ρόλο.
Αλλά ποιά να είναι άραγε τα καθοριστικά στοιχεία ενός πολιτισμένου Ευρωπαίου , υποτιθέσθω ότι και εμείς οι Έλληνες ανήκουμε πολιτισμικά στην Ευρώπη και γενικότερα στον Δυτικό Κύκλο Πολιτισμου ;
Ομολογώ, ότι έως τώρα δεν έχω ασχοληθεί με το δύσκολο θέμα του Πολιτισμένου Ανθρώπου. Και όμως θα προσπαθήσω να επεξεργασθώ τα κύρια χαρακτηριστικά του.
1. Ο Πολιτισμένος Ανθρωπος είναι πρωτίστως ΑΤΟΜΟ, δηλαδή έχει δική του βούληση, ελευθερία των επιλογών, αξιοπρέπεια, αυτονομία , αυτοπεποίθηση, εγκράτεια, φιλοπονία, φιλομάθεια, αυτοπειθαρχία, σεμνότητα και ιδιαιτέρως κοινωνική συνείδηση, η οποία σημαίνει ότι σέβεται την αξιοπρέπεια των συναθρώπων του, σκέπτεται το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου, δεν είναι ατομικιστής και εγωϊστής και σέβεται τους γενικά αναγνωρισμένους πολιτισμένους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς
2. Ο Πολιτισμένος Ανθρωπος πρέπει να είναι Πολίτης με τα εξής κύρια χαρακτηριστικά : αναγνώριση της αλλλοσύνδεσης των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων απέναντι στο κράτος και στους συμπολίτες, έχει νομική συνείδηση , δηλαδή σέβεται τους νόμους και εκτός τούτου έχει φορολογική συνείδηση που θα πει ότι πληρώνει κανονικά και εκουσίως τους φόρους, χωρίς τους οποίους δεν μπορεί να λειτουργήσει ένα κοινωνικό κράτος.
3. Πρέπει να έχει μόρφωση και παιδεία και να ενδιαφέρεται για τις καλές τέχνες και την μουσική.
Διευκρίνιση :
Τα αναφερθέντα καθοριστικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα προϋποθέτουν την ύπαρξη ενός κράτους, το οποίο δημιουργεί και προωθεί τον Πολιτισμένο Ανθρωπο.
Διερωτιέται όμως κανείς, αν κάτι τέτοιο είναι στην Ελλάδα αυτονόητο, γιατί αυτή , όπως λένε και Έλληνες επιστήμονες και διανοητές δεν έχει ακόμη πλήρως την ποιότητα ενός ευρωπαϊκού κράτους, αν και ιστορικά και γεωγραφικά ούτως η άλλως, ανήκει στην Ευρώπη.
Δημοσιευθέν συχνά στον ηλεκτρονικό τύπο (Το Βήμα, Καθημερινή(συχνά από το 2014), Τα Νέα).
————————————————————————–
Επαρχιώτης, Εννοια
Και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιείται η έννοια επαρχιωτισμός πολύ υποτιμητικά.
Γι αυτό το γενικό φαινόμενο σημειώνονται οι εξής λόγοι :
α) Ο πολιτισμός έχει εμφανισθεί σε πόλεις, ενώ οι αγρότες στα χωριά ήταν καθυστερημένοι και άκρως συντηρητικοί. Το πιο αρχαίο έπος στην ιστορία της ανθρωπότητας το σουμεροακκαδικό Gilgamesh περιγράφει όχι μόνον την πολιτισμική διαφορά αλλά και την αντιπαλότητα μεταξύ του Gilgamesh και του χωριάτη Enkidu.
β) Ηδη στην εποχή του Μεσαίωνα ήταν οι πόλεις πιο εξελιγμένες , και οι κάτοικοί των είχαν μερικές ελευθερίες ( γερμανιστί : “Stadtluft macht frei”: “Ο αέρας της πόλης κάνει ελεύθερο”).
γ) Τον 17ο αι. έχει εμφανισθεί το φαινόμενο του Urbanismus ( αγράμματοι και ανεπαρκώς πολιτισμένοι γεωργοί εγκατέλειπαν για πάντα την επαρχία και πήγαιναν να ζήσουν στις πόλεις).Εχει εντατικοποιειθεί μέσω της εμπέδωσης του καπιταλισμού και της βιομηχανικής παραγωγής.
δ) Ακόμη και σήμερα διαπιστώνουμε πολιτισμικές διαφορές ( μόρφωση, τρόποι συμπεριφορές κτλ.) μεταξύ των επαρχιωτών και των κατοίκων των πόλεων. Στα Γερμανικά η έκφραση “είναι γεωργός” καθώς και η έννοια επαρχιώτης σημαίνουν όχι μόνον το επάγγελμα ή την προέλευση, αλλά συμβολικά και άξεστος, ακαλλιέργητος, χοντροκομμένος, πολιτισμικά καθυστερημένος. Καθ.12.7.17
———————————————————————–
Πολιτισμός, Διαβαθμίσεις
Στην ιστορική επιστήμη της Ευρώπης σημειώνονται διαβαθμίσεις των πολιτισμών.
Για τους καθοριστικούς μεγάλους αρχαίους πολιτισμούς έχει διατυπωθεί ο όρος (Υψηλός πολιτισμός).
Οταν πρόκειται για την Ευρώπη, αναφέρονται πρωτίστως ο ελληνικός, ο ρωμαϊκός και ύστερα από τον Μεσαίωνα, ο ιταλικός, ο γαλλικός, ο αγγλικός, ο γερμανικός (τα προβλήματα είναι γνωστά). Και άλλα έθνη-κράτη έχουν συμβάλλει στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, όπως π.χ. η Ισπανία,η Ολλανδία, η Αυστρία και η Ρωσία (λογοτεχνία, μουσική).
Εδώ πρόκειται για αντικειμενικές διαπιστώσεις και ουδόλως για ρατσισμό. Οι βαλκανικές χώρες έχασαν πάνω από 450 έτη τουρκοκρατίας, ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες κατόρθωσαν να εξελιχθούν με υπερταχύτητα.
Εν ολίγοις, τα υποκειμενικά συμπλέγματα κατωτερότητας έχουν αντικειμενικές αιτίες. Ωρίμασεν όμως ο χρόνος αυτά να εξαλειφθούν εσαεί. Καθημερινή (17.7.18)