Monthly Archives: Januar 2014

Τρομοκράτες ως Ηρωες ;

Posted on by
Reply

Τρομοκράτες ως  Ηρωες ;
ή το νεοελληνικό  εννοιολογικό χάος, μία συστηματική θεώρηση

Στο Βήμα (5.12.2014) ο γνωστός δημοσιογράφος Γεώργιος Μαλούχος έχει χαρακτηρίσει τον φυλακισμένο νεαρό εγκληματία Ρωμανό ως ήρωα.

Πολλάκις έχουμε διαπιστώσει ότι  οι Νεοέλληνες έχουν μίαν ισχυρή ροπή  σε  παρερμηνεία έως σε διαστρέβλωση  εννοιών και όρων με  κατά τα άλλα συγκεκριμένο και καθορισμένο περιεχόμενο. Κατά την ταπεινή γνώμη μου  έχει φθάσει αυτό το λεκτικό χάος παράλληλα στον γενικό μηδενισμό και στην ισοπέδωση των κανόνων της λογικής και της αισθητικής  στο αποκορύφωμά της στην διάρκεια της Μεταπολίτευσης. Ιδιαιτέρως  εκπρόσωποι των αριστερών κινημάτων  διακατέχονται από ένα  μάλλον παράξενο πνεύμα γλωσσολογικής ασυδοσίας, αθυροστομίας και μεγαλοστομίας.

Ισως να παίζουν  έναν σημαντικό ρόλο και ο  υπερεξυπνακισμός καθώς και ο σουρεαλισμός, μερικές  από τις εγγενείς διαχρονικές  παθογένειες του Νεοέλληνα :  Ολοι τα ξέρουν όλα, ακόμη και ένας τελείως  άσχετος και ανίδεος  βάζει και έναν καθηγητή  ευρωπαϊκού πανεπιστημίου  στην θέση του  και δη στον κλάδο του ! Είχε αναμφιβόλως ο Αγγλος ναύαρχος Gordon  στα μέσα του 19ου αι. δίκιο με την διαπίστωσή του, ότι   κάθε   Ελληνας  στρατιώτης παριστάνει τον στρατηγό και  κάθε ναύτης  τον ναύαρχο.

Διεθνώς είνα  αυτονόητο και κανονικό να εκφέρει κανείς γνώμη επί προβλημάτων, τα οποία κάπως κατέχει και περί όρων, τους οποίους  γνωρίζει. Αν όχι,  πρέπει να διαβάσει  τα απαραίτητα περί της σημασίας μίας έννοιας σε έγκυρα λεξικά. Αυτό όμως αντιτίθεται σε μίαν από τις βασικές αρχές βίου του μέσου Νεοέλληνα και δη της ήσσονος προσπάθειας, η οποία είνα  μάλλον μία διπλωματική περιγραφή της φυγοπονίας.

Αλλά σημειώνεται ειδικά στις σελίδες των εφημερίδων  και ένα άλλο λίαν δυσάρεστο φαινόμενο  των πολλών ιδεοληψιών  που σημαίνει ότι οι περισσότεροι αναγνώστες ή σχολιαστές δεν ενδιαφέρονται ούτε για την αντικειμενική αλήθεια , ούτε για εμπεριστατωμένες γνώσεις , αλλά αποκλειστικά  για την ιδεολογική πολιτική ή για την κομματική τους τοποθέτηση. Με αυτόν τον τρόπο συμβαίνει πολλάκις  να μεταλλάσσεται ταχέως ένα θύμα κάποιου δυστυχήματος σε ήρωα  για  κοινωνική δικαιοσύνη ή  σε μάρτυρα και ένας αναρχικός εγκληματίας (π.χ. ο Ρωμανός) σε ήρωα.

Περί της έννοιας  Ηρωας

Σύμφωνα με το Λεξικόν  Νέας Ελληνικής Γλώσσης , Πρωϊας  ( Πρώτος τόμος, σελ.  1131 ) σημαίνει  η έννοια  Ηρωας  „γενναίος  μέχρις  αυτοθυσίας, υπερμέτρως ανδρείος, θαρραλέος“ ). Αναφέρονται και μερικά επίθετα όπως „ηρωικός λαός“,  „ηρωική αντίστασις“, „ηρωικός στίχος“ και „ηρωικόν  μέτρον“. Το έγκυρο γερμανικό ετυμολογικό λεξικό  Das große Fremdwörterbuch ( Leipzig, Wien et alt., 2000, S. 553 ),  εμπεριέχει τον εξής ορισμό :„ Ηρωας της ελληνικής Μυθολογίας ,  ο οποίος είναι ένας ημίθεος… ή λατρεύεται λόγω των κατορθωμάτων ως ημίθεος“ (δική μου μετάφραση).  Από αυτόν τον ορισμό απορρέει το συμπέρασμα, ότι τα ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ  εστιάζονται στο επίκεντρο  της έννοιας του Ηρωα.

Μυθική διάσταση της έννοιας Ηρωας

Στα  ποιήματα του Ομήρου  χρησιμοποιείται η έννοια Ηρωας ( ήρως)  για θνητούς υπό την έννοια του ιδιαιτέρου πολεμιστού , ενώ στα ιστορικά χρόνια  αφορά η έννοια Ηρωας  σε γενικές γραμμές υπεράνθρωπους μεγάλους ήρωες της προϊστορικής εποχής, οι οποίοι ήταν ημίθεοι.

Στη μυκηναϊκή εποχή  θεωρούνταν οι αριστοκράτες ως ήρωες, οι οποίοι στην ζωή τους έχουν κάνει μεγάλα κατορθώματα και γι αυτό   ήταν και ύστερα από τον θάνατό τους λόγω της ιδιαίτερης  ισχύς τους σε θέση να ασκούν σημαντική επιρροή  στην ζωή των ανθρώπων.

Υστερα από τον 5ο αι. αρχισε η ηρωοποίηση, δηλαδή η λατρεία  πολιτών μετά τον θανατό τους, οι οποίοι είχαν να αναδείξουν  καθοριστικές επιτεύξεις ή κατορθώματα για την εκάστοτε πόλη ( πεσσόντες για την πατρίδα, στρατιωτικοί αρχηγοί, ευεργέτες , βασιλείς κτλ.). Τοιουτοτρόπως έχει εμφανισθεί η συνήθεια της  προσωπολατρείας των ηγετών , η οποία έχει εξελιχθεί  στην ελληνιστική εποχή (διάδοχοι και επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου ) σε αποθέωση των βασιλέων , κάτι  που  έχουν παραλάβει οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες  γράφοντας προ του ονόματός τους το επίθετο  divinus (θεϊκός),  ( Ιδέ εκτενώς το Standard-Lexikon der Alten Welt, Edit. Carl Andresen et alt., Düsseldorf , Zürich,  2. Band S. 1282. Ενδιαφέρουσα πληροφορία για τους αναγνώστες : Το τεράστιο  Λεξικό ( τρεις τόμοι, συνολικά 7.500 πυκνογραμμένες σελίδες ) έχει συγγραφεί από 236 ειδικούς επιστήμονες  στον τομέα του αρχαίου κόσμου (Ελλάς, Ρώμη) από σχεδόν ολα τα πανεπιστήμια της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Ελβετίας ). Αυτό είναι ευρωπαϊκή εμβρίθεια και επιστημονικότητα).

Οι ειδικοί επιστήμονες αναφέρουν  τις επιτεύξεις των ηρώων , όπως π.χ. την ίδρυση πόλεων  την νομοθέτηση,  την συμβολή στον πολιτισμό, την εφεύρεση της γραφής, σημαντικές εφευρέσεις  στην γεωργία, στην μεταλλουργία, στην πολεμική τέχνη,  επιτυχέστατους ολυμπιονίκες  κτλ. (Ιδέ A. Brelich, Gli eroi greci, Roma, 1958, p. 91 ss. ) ή ήταν νικητές στον αγώνα  εναντίον των δυνάμεων του χάους (δράκοι, δαίμονες, τέρατα, γίγαντες ).

Οι πιό γνωστοί ήρωες στην παγκόσμια μυθολογία είναι  ο Gilgamesh στην Σουμερία, ο Ηρακλής και ο Θησέας,  ο Fu-hsi στην Κίνα, ο Arjuna στις Ινδίες, ο Faro στην Αφρική, o  Itzamma  στους Ινδιάνους και ο Kupua  στην Πολυνησία (Ιδέ G. Billinger, Knaurs Lexikon  Mythologie, München, 2004, S.196 ).

Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα ανήκουν στην  κατηγορία του ήρωα πρωτίστως οι εξής άνθρωποι : από την αρχαία ελληνική ιστορία  οι νικητές στους  πολέμους κατά των Περσών εισβολέων  και οι  300 των Θερμοπυλών, από την νεώτερη ιστορία οι περισσότεροι θυσιασθέντες αρχηγοί και μαχητές του απελευθερωτικού αγώνα κατά των Τούρκων, οι  περισσότεροι πεσσόντες αρχηγοί και μαχητές  του αμυντικού αγώνα κατά της ιταλικής εισβολής και πολλοί  αγνοί  πατριώτες θυσιασθέντες μαχητές κατά των Γερμανών κατακτητών.

Πέραν τούτου  υπάρχουν και ηρωϊκές συμπεριφορές όπως η βοήθεια με μεγάλο ρίσκο για την ιδίαν ζωή προς αποτροπή  μεγάλης  ζημίας για το σύνολο ή απέναντι σε συνανθρώπους, οι οποίοι βρίσκονται σε  άμεσο και μεγάλο κίνδυνο. Συμπέρασμα : Ο νεαρός αναρχικός δεν είναι φυσικά  ήρωας, αλλά  ένα άτομο με διεστραμμένες πολιτικές αντιλήψεις.

Η ηρωοποίηση εκ μέρους του κ. Μαλούχου είναι ένδειξη του σουρεαλισμού και του μυθοεθισμού  των περισσότερων Νεοελλήνων, μια που οι θρύλοι κα τα παραμύθια δεν προϋποθέτουν σκληρή εργασία, ιδρώτα, συστηματικότητα, σχεδιασμό και μεθοδικότητα.

Δημοσιευθέν συχνά στην Καθημερινή (τελευταία φορά στις

Δημοσιευθέν ως ειδικό σχόλιο στο Βήμα (5.12.2014) και στην Καθημερινή (29.9.16,19.7.17).

Γάλλοι και Γερμανοί, Διαφορετική Νοοτροπία, Σχέσεις Γαλλία-Γερμανία,Φραγκοκεντρισμός

Posted on by
Reply

Γάλλοι και Γερμανοί,Σχέσεις Γαλλία-Γερμανία, Διαφορετικές Νοοτροπίες, Φραγκοκεντρισμός

Η Γαλλία μας ενδιαφέρει ιδιαιτέρως γι αυτό διαπιστώνουμε με μεγάλη λύπη το γεγονός ,ότι αυτή η παραδοσιακά φιλική μας χώρα έπαψε πλέον από δική της υπαιτιότητα να είναι ηγέτιδα ευρωπαϊκή δύναμη στα πλαίσια της ΕΕ. Στην πραγματικότητα είναι η Γερμανία η μόνη ηγέτιδα δύναμη στην Ευρώπη , αν και αυτή δεν το επιδιώκει.

Αφετηρία : Χειροπιαστά συμφέροντα είναι ο κύριος γνώμονας για την συμπεριφορά των ανθρώπων (Hegel). Αυτό το έχει λίγο διαφορετικά διατυπώσει ήδη ο ιδρυτής της Θεωρίας του συμφέροντος, ο κοινωνιολόγος φιλόσοφος Επίκουρος .
Δεν πρόκειται μόνον για τα οικονομικά συμφέροντα , όπως απλοϊκά πιστεύει ο “Μαρξισμός-Λενινισμός”, γιατί γενικά είναι το συμφέρον ένα πολυδιάστατο φαινόμενο και εκτός τούτου παίζουν και οι ιδέες έναν ιδιαίτερο λόγο ( Ιδέ εδώ στο Μπλογκ  το πόνημα «Interessentheorie…“).

Εν τούτοις, εκτός των κρατικών συμφερόντων δέον να ληφθούν υπ όψη και άλλοι παράγοντες, οι οποίοι παίζουν μεγάλο ρόλο στην εξωτερική πολιτική των κρατών, όπως π.χ. η νοοτροπία των εθνών, η οποία αποτελεί προϊόν εκατοντάδων η και χιλιάδων ετών. Αυτό ισχύει και για τον τρόπο της σκέψης και έκφρασης των πολιτικών και ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις αντιπαραθέσεων ή και διενέξεων μεταξύ τους.

Συγκεκριμένες εθνολογικές γνώσεις περί την νοοτροπία των λαών είναι απολύτως απαραίτητες , για να γίνει η αποκρυπτογράφηση των δηλώσεων των πολιτικών τους εφικτή. Έτσι είναι για έναν νότιο Ευρωπαίο πολύ δύσκολο να μπεί στην ουσία μίας δήλωσης ενός βορείου Ευρωπαίου και το αντίθετο. Αυτό έχει συμβεί προ δύο ετών π.χ. μεταξύ των κ. Χρυσοχοϊδη και Ρέσλερ (Rößler), όταν αυτός είπε το στους διπλωματικούς κύκλους άγνωστο, αδιανόητο και ακατανόητο «με προτεστάντες και βλάκες δεν μπορείς να διαπραγματευτείς». Μας ρεζήλεψε εμάς τους Πόντιους !

Επειδή έχω εκπαιδεύσει πάρα πολλούς μέλλοντες διεθνείς διπλωμάτες μεταξύ άλλων κα στην ιδιαίτερη γλώσσα των διπλωματών (λίαν προσεκτική και με τακτ), αποφάσισα τότε να γράψω και να δημοσιεύσω στο Βήμα μίαν εθνολογική γνωμάτευση περί την causa Χρυσοχοϊδη προτείνωντας στον τότε πρωθυπουργό κ. Παπαδήμο να τον απομακρύνει ταχέως από το υπουργείο. Η αιτιολόγηση για την απόλυσή του πέντε ημέρες αργότερα μου φάνηκε αυτονοήτως λίαν γνωστή. Και ο μεγαλόστομος και αθυρόστομος , αλλά ίσως και ο πιό έξυπνος Ελληνας πολιτικός κ. Θ. Πάγκαλος έχει διατυπώσει περί των Γερμανών κάτι πιό χειρότερο σχεδόν τερατώδες, αλλά κατόπιν ζήτησε συγγνώμη.

Μία δυσάρεστη εμπειρία έχει κάνει και ο κ. Βενιζέλος, όταν για πρώτη φορά έλαβε μέρος σε διαπραγματεύσεις περί δανείων με εκπροσώπους της ΕΕ και του ΔΝΤ. Κάνοντας οφθαλμοφανώς σύγχιση της Αθήνας με τις Βρυξέλλες και των Ελλήνων με τους Βορείους ( προτεστάντες), επιχείρησε να “υψώσει το ανάστημά” του και έκανε μίαν επικίνδυνη γκάφα έτσι, που τον έχει διεθνώς γελοιοποιήσει, ώστε αμέσως άλλαξε συμπεριφορά, δηλαδή εγινε πιό ρεαλιστής, πιό προσεκτικός και εν ολίγοις πιό Ευρωπαίος.

Τηρουμένων των διαφορών, έχει κάνει και ο κ. Σαρκοζύ μία τέτοια εμπειρία με την κ. Μέρκελ. Και ο νυν Γάλλος πρόεδρος κ. Ολλαντ άρχισε με λεονταρισμούς («Εγώ θα της πω, όχι Μαντάμ» και άλλα θεατραλίστικα και χαρίεντα), αλλά ύστερα από συναντήσεις με την Μερκελ άλλαξε και αυτός πλώρη και έβαλε την ουρά στα σκέλια του.

Παρακάτω αναφέρονται μόνο μερικά βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νοοτροπίας των Γάλλων και των Γερμανών, χωρίς να εξετασθούν λόγω χώρου οι πολυσύνθετοι λόγοι.

Γάλλοι ( Μεσογειακοί )

α) Πλεονεκτήματα : Ατομικότητα, , ελευθεροφιλία, εύστροφοι,  πολιτισμένοι τρόποι συμπεριφοράς, ζεστοί, ελευθεροφιλία με τάση όμως προς την αναρχία (βίαιες απεργίες των Γάλλων αγροτών και των αλιέων).

β)  αρχή της ήσσονος προσπάθειας, εργασία μόνον ως μέσον για το ζείν,  λίγη πειθαρχία και αυτοπειθαρχία,  πολυλογία, συχνά λόγια του αέρα, μεγαλοστομία ( κελτική παράδοση από την εποχή των Δρουϊδων ), κολακία ( μοιράζουν εύκολα και αφειδώς τσάμπα επαίνους και κομπλιμέντα στους «υποδεέστερους» λαούς), υπεραναπτυγμένη εθνική υπερηφάνεια με τάση προς τον ( αρνητικό) εθνικισμό, υπερεκτίμηση του σχήματος σε σύγκριση με την ουσία, αίσθημα προ λογικής, έλλειψη δυναμικότητας και αντοχής κτλ. Διαπιστώνουμε πολλά κοινά  χαρακτηριστικά  με εμάς τους Ελληνες, γι αυτό τους συμπαθούμε ιδιαιτέρως.

Γερμανοί ( Βόρειοι )

Εργατικότητα (εργασία ως αυτοσκοπός και ανθρώπινη αυτοπραγμάτωση ), συστηματικότητα, μεθοδικότητα,οργανωτικότητα, αποτελεσματικότητα, αξιοπιστία , αφάνταστη δυναμικότητα, τρομερή αντοχή (άνδρες και γυναίκες), λίγα λόγια και πολλά εργα, σεμνότητα ( καμία επίδειξη πλούτου), πειθαρχία και αυτοπειθαρχία, αυτοσυγκράτηση, εσωστρεφικοί, τάση προς επιθετικότητα και (αρνητικό) κρυπτοεθνικισμό, εν μέρει κομπλεξικοί ( ιστορικοί λόγοι), χοντροκομμένοι στην συμπεριφορά, έλλειψη αισθητικής ( ιδίως οι άνδρες ), υποτίμηση του σεξουαλισμού ( μόνον οι άνδρες ! ), ολίγον τι βραδυκίνητοι.

Φυσικά υπάρχουν και στους δύο λαούς και εξαιρέσεις και εκτός τούτου διαδραματίζονται και μεταλλαγές της νοοτροπίας . Είναι αυτονόητο, ότι οι Γερμανοί είναι στους περισσότερους Ελληνες a priori όχι τόσο συμπαθητικοί.
Ιδέ εδώ στο Μπλογκ τις μελέτες και τα άρθρα  “Ευρώπη, Βορράς-Νότος, Σύγκριση”, “Προτεσταντισμός, Γερμανοί, Πρώσσοι”, “Γερμανοί, Νοοτροπία”,”Βαυαρία, Bavaria, Εθνογένεση, Νοοτροπία”,”Γερμανοί, Αρχαίοι. Σημερινοί”).

Δημοσιευθέν από το 2014 συχνά στον ηλεκτρονικό τύπο (Βήμα, Καθημερινή, Νέα, Πρώτο Θέμα).

———————————————————-

Γαλλία-Γερμανία, Διάλογο με Φελντσαϊν και Μαλούχο

Στα τέλη του Ιουνίου 2013 έχει ο αμερικανός επιστήμων  Μάρτιν Φέλντσταίν  ( Feldstain, γερμανικά Feldstein : “Χωραφόπετρα” , δηλαδή Εβραιοαμερικανός γερμανικής προέλευσης ) δημοσιεύσει ένα άρθρο περί των σχέσεων μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας.

Επειδή δεν συμφωνώ  πλήρως με τα γραφόμενα του , αποφάσισα να τοποθετηθώ φυσικά διαφορετικά.”Chacun α sa place” : ” Ο καθένας στον κλάδο του”.
Ο αρθρογράφος ανήκει μεν στο ελίτ των αμερικανών οικονομολόγων, αλλά η προσπάθειά του να διατυπώσει μίαν έγκυρη άποψη σε πολύπλοκα πολιτικά θέματα απέτυχε. Θα αναφέρουμε μερικά από τα πιό σημαντικά προβλήματα που εστιάζονται από ανέκαθεν στο κέντρο των προστριβών μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας.

Αλλά και ο κ. Γ. Μαλούχος ( Το Βήμα ),ασκείται ευχαρίστως ως Γαλλόφιλος και Γερμανομάχος. Πολές φορές έχουμε ασχοληθεί και με τις απόψεις του περί την Γαλλία και τη Γερμανία. Ο Μ. έχει πάντα μίαν ισχυρή ροπή στην υπερεκτίμηση των Γάλλων και στην αντιπάθεια έναντι των Γερμανών.
Εβλεπε π.χ. κατ αρχάς τον Γάλλο πρόεδρο Οllande ως  τορέρο ( ολέ ) που ύστερα από τη ολοσχερή “κατατρόπωση” της μισητής Μέρκελ θα ανελάμβε ως δεύτερος Ναπολέων τα ηνία της Ευρώπης και παρεμπιπτόντως θα μπορούσε να επιλύσει εν ριπή οφθαλμού (βερμπαλιστικά όπως  ο κ. Τσίπρας ) όλα τα προβλήματα της Ελλάδας και δη τα επουράνια, τα επίγεια και ιδιαιτέρως τα υπόγεια ( Τσοχατζόπουλος και παρέα ).

Παρακάτω πραγματοποιείται μία εποικοδομητική αντιπαράθεση.
Θα αναφέρουμε μερικά από τα πιό σημαντικά προβλήματα που βρίσκονται από ανέκαθεν στο κέντρο των προστριβών μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας.

1. Τον 2o Παγκόσμιο Πόλεμο η Γαλλία έχει ταπεινωθεί στρατιωτικά, αν και είχε στη διάθεσή της πιό μοντέρνα όπλα από την Γερμανία. Η Γαλλία, η Grande Nation, είχε λόγω αυτού επί δεκαετίες ένα μεγάλο ψυχολογικό πρόβλημα.

2. Η συμμετοχή της Γαλλίας στην κατατρόπωση της φασιστικής Γερμανίας έχει παίξει έναν ασήμαντο ρόλο. Έτσι  η συμβολή   των Ρώσων , των Αμερικανών και των Άγγλων στην κατατρόπωση της  Γερμανίας ήταν καθοριστική . Τελικά Εδωσαν και στην Γαλλία μία ζώνη κατοχής λόγω εθνικού γοήτρου.

3. Οι σχέσεις μεταξύ της Γαλλίας από το ένα μέρος, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ από το άλλο μέρος ήταν πολύ προβληματικές. Η Γαλλία υπογράμμιζε συχνά την „ εθνική κυριαρχία „ της και προσπαθούσε ανεπιτυχώς να παίξει στη Ευρώπη έναν ηγετικό ρόλο. Μόνο στον στρατιωτικό τομέα έλαβε χώραν με την απόκτηση της ατομικής βόμβας μία αισθητή αναβάθμιση της Γαλλίας.

4. Η Γερμανία δεν μπορούσε ούτε ήθελε να παίξει αποφασιστικό ή ηγετικό ρόλο στην ματαπολεμική Ευρώπη. Έθεσε στο επίκεντρο των προσπαθειών της την βιομηχανία και γενικά την προώθηση της οικονομίας και τις μεταρρυθμίσεις με μεγίστη επιτυχία.

5. Η Γερμανία αποδέχθηκε την γαλλική πρόταση για την δημιουργία μίας νέας τάξης στην Ευρώπη επί τη βάσει της ίδρυσης κοινών ευρωπαϊκών οργανισμών. Η Γαλλία έχει όμως πολλάκις εκμεταλλευθεί οικονομικά την πολιτικά αδύναμη θέση της Γερμανίας και εκτός τούτου το έδειχνε σχεδόν παθολογικά ( compensation ) , ότι πολιτικά είναι ανώτερη και πιό σημαντική από την Γερμανία. Mου είναι γνωστό, οτι αυτή η κατάσταση ήταν άκρως ταπεινωτική για την Γερμανία, η οποία έχει προσεγγίσει και γι αυτόν τον λόγο πολύ τις ΗΠΑ. Ύστερα από την επανένωση της Γερμανίας έχει  ο καθοριστικός πολιτικός ρόλος της Γαλλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση πλέον εσαεί περατωθεί,  κάτι που προκαλεί στους Γάλλους τεράστιους ψυχολογικούς κλυδωνισμούς.

6. Η Γερμανία προτιμά την πολιτική ένωση, ενώ η Γαλλία δεν θα αποδεχθεί ποτέ την εκχώρηση κυριαρχικών εξουσιών σε όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Ας υπενθυμίσουμε, ότι στην Γαλλία έχει γεννηθεί η θεωρία της κυριαρχίας των κρατών ( Jean Bodin, 15oς αι. ). Η „Grande Nation“ ενδιαφέρεται πρωτίστως για την οικονομική συμμετοχή της Γερμανίας, δηλαδή έχει συμφέρον να αρμέγει περαιτέρω την γερμανική αγελάδα.

7. Η Γαλλία ζεί γενικά με το ένδοξο παρελθόν , παραμελεί πολύ το παρόν και έως τον Μακρόν δεν σκέφτόταν ιδιαιτέρως το μέλλον ( Ιδέ  εδώ στο Μπλογκ το άρθρο “Γαλλία, Γερμανία, Διαφορετικές Νοοτροπίες” ). Eίναι αυτονόητο που οι Γάλλοι αισθάνονται δέος έναντι των δυναμικότατων και επιτυχέστατων Γερμανών. Αυτός είναι πρωτίστως ο λόγος που η Γερμανία είναι σε θέματα ηγεμονίας στην ΕΕ πολύ προσεκτική, ακόμη και στην ενδιαφέρουσα περίπτωση που ο τότε πρόεδρος Sarkozy έχει επίσημα προτείνει στην Γερμανία να αναλάβει στην ΕΕ την ηγεμονία. Το ίδιο έκανε και ο Πολωνός πρωθυπουργός Τουσκ ! Οι Γερμανοί πολιτικοί έχουν απορρίψει αυτές τις προτάσεις, αλλά στην Ελλάδα υπάρχουν πολιτικοί (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ) και μερικοί δημοσιογράφοι , οι οποίοι είναι πεπεισμένοι, ότι η Γερμανία επιδιώκει μια τέτοια τρέλα.

Στα παρελθόντα 15 χρόνια έχω ρωτήσει συχνά  Γερμανούς από όλα τα κοινωνικά στρώματα και διαφορετικού μορφωτικού επιπέδου, εάν επιθυμούν η χώρα τους να αναλάβει φυσικά με ειρηνικά μέσα στη Ευρώπη την ηγεμονία. Ταχέως έχω λάβει από όλους την ίδια απάντηση : „Wir sind doch nicht verrückt geworden „ («Ασφαλώς δεν τρελαθήκαμε» !

8. Στην Γαλλία έχουν προκύψει μεγάλα   οικονομικά προβλήματα, γιατί στο παρελθόν δεν έχουν πραγματοποιηθεί οι απαραίτητες
δομικές μεταρρυθμίσεις. Ετσι τα γαλλικά βιομηχανικά προϊόντα είναι λόγω
του υψηλού κόστους παραγωγής μέσω των υψηλών αποδοχών των εργαζομένων πολύ ακριβά. Εκτός τούτου αυτά δεν ανταποκρίνονται σε όλες τις
περιπτώσεις στις υψηλές τεχνολογίες. Εν ολίγοις, τα γαλλικά προϊόντα δεν
κατέχουν στις διεθνείς αγορές την απαραίτητη ανταγωνιστικότητα. Προ
μερικών ετών ο τότε Γάλλος   πρόεδρος Ολάντ γνωστοποίησε μεγαλόστομα και με πάθος το πρόγραμμά του για μεταρρυθμίσεις και παραγωγικότητα. Εως τώρα δεν είδαμε τίποτα το συγκεκριμένο.

Η Γερμανία όμως έχει υλοποιήσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις έγκαιρα, ταχέως, συστηματικά, μεθοδικά και  άκρως αποτελεσματικά επί τη βάσει μίας πολιτικής της ομοφωνίας ( consensus politicus ) μεταξύ των δύο κυρίαρχων κυβερνητικών κομμάτων,  του Χριστιανοδημοκρατικού και του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (αυτό ξεκίνησε με τις μεταρρυθμίσεις !!), τα οποία για δεύτερη φορά έχουν συγκυβερνήσει.

Μία τέτοια ομοφωνία είναι δυστυχώς στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας λόγω
του παντοδύναμου και καταστροφικού συγκρουσιακού πνεύματος  και του γελοίου νεοελληνικού υπερεξυπνακισμού δυστυχώς τελείως ακατανόητη και αδιανόητη.

9. Εν τω μεταξύ η Γερμανία έχει εξελιχθεί διεθνώς σε μίαν οικονομική και
πολιτική μεγαλοδύναμη και είναι η οικονομική υπερδύναμη της Ευρώπης
(γνώμη του αμερικανού νομπελίστα των οικονομικών επιστημών   Krugman,
Potentia Oeconomica Germanica Maxima Europae ).

10. Ύστερα από την αποκατάσταση του ενιαίου γερμανικού κράτους έχει Γερμανία αποκτήσει  μεγίστη αυτοπεποίθηση. Είναι λίαν ενδιαφέρον να διαπιστώσουμε, ότι αυτή η διαδικασία είχε την αφετηρία της στην πολιτική του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Schröder και του πράσινου αντικαγκελάριου και επιτυχέστατου υπουργού των εξωτερικών Fischer και όχι την πολιτική του επιτυχέστατου  χριστιανοδημοκράτη καγκελάριου Kohl.
Το επισημαίνω εντόνως : Με έναν σοσιαλδημοκράτη και έναν πράσινο πολιτικό έχει ξεκινήσει η διεθνής πολιτική και διπλωματική άνοδος της νέας Γερμανίας.

11. Το πρώην γερμανικό Μάρκο, ένα από τα πιό ισχυρά νομίσματα του κόσμου, είναι η κυρία βάση του Ευρώ. Σε περίπτωση οικονομικών δυσχεριών της Γερμανίας υφίσταται ο μεγάλος κινδυνος να πάει το Ευρώ στα τάρταρα. Αυτός είναι ο λόγος, γιατί η γερμανική κυβέρνηση είναι σε οικονομικά και χρηματιστικά
ζητήματα πολύ  προσεκτική. Αλλά μία εξασθένηση του ευρωπαϊκού νομίσματος
δεν συνεπάγεται αυτόματα την διάλυση της ΕΕ, η οποία ως γνωστόν
προüπήρχε του Ευρώ. Εδώ είναι η κινδυνολογία εκ μέρους του ευρωπαϊκού Νότου άσχετη, περιττή και κάπως επικίνδυνη.

Μερικά κράτη , όπως οι ΗΠΑ , η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο καθώς και όχι
και τόσο σημαντικά κράτη όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλλία
έχουν μεγάλα ψυχολογικά προβλήματα αναπροσαρμογής στα νέα ευρωπαϊκά
δεδομένα. Ιδιαιτέρως υπερεθνικιστικές πολιτικές δυνάμεις σε νότιες
ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν συχνά να πλήξουν τους σημερινούς Γερμανούς  αναφέρωντας τα όντως μεγάλα εγκλήματα των προγόνων τους.

12. Η σημερινή Γερμανία έχει την πολιτική πρόθεση ( intentio politica ) και
την δυνατή πολιτική βούληση (voluntas politica ) να σφυρηλατήσει μίαν
οικονομικά, βιομηχανικά και επιστημονικά ισχυρότατη Ευρώπη , η οποία θα
μπορούσε στο μέλλον να υπερφαλλαγγίσει τις ΗΠΑ και την Κίνα και έτσι να
εξελιχθεί σε παγκόσμια οικονομική και διπλωματική υπερδύναμη. Ο προαναφερθείς Αμερικανός νομπελίστας την έχει ήδη αξιολογήσει ως οικονομική υπερδύναμη.

Είναι πεπεισμένη, ότι αυτός ο ανώτερος και απώτερος σκοπός μπορεί να
επιτευχθεί μόνον με υψηλή παραγωγικότητα, με αρίστη ποιότητα των
προϊόντων ιδίως των υψηλών τεχνολογιών και μέσω της ανταγωνιστικότητας
καθώς και με μεγίστη ς ευθύνη σε οικονομικά και δημοσιονομικά ζητήματα.

Κατανοούμε, τί σημαίνει αυτό για τον ευρωπαϊκό Νότο και ιδιαιτέρως για
την  Ελλάδα (έλειψη της πολιτικής θέλησης για διαρθρωτικές  μεταρρυθμίσεις κτλ.).Το πρόβλημα των νοτίων Ευρωπαίων έγκειται στο εάν αυτοί είναι αντικειμενικά σε θέση και υποκειμενικά λόγω της διαμετρικά αντίθετης νοοτροπίας  διατεθειμένοι να συμπράξουν.

13.  Σήμερα  που ο Γάλλος πρόεδρος θεωρεί την Γερμανία αναμφιβόλως ως φιλικό κράτος και πέραν τούτου σε πολλά πεδία πρότυπο  ωρίμασαν οι  συνθήκες να συμπράξουν η Γερμανία και η Η ΓΑλλία προς όφελος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Δημοσιευθέν από το 2014 συχνά στον ηλεκτρονικό τύπο ( Το Βήμα, Τα Νέα, Καθημερινή (εδώ τελευταία φορά στις 5.9.17.

——————————————————————

Φραγκοκεντρισμος (Γαλλοκεντρισμός)

Στην πραγματικότητα  οι Γάλλοι είναι ήδη από την εποχή της Αστικής Επανάστασης 1789 φραγκοκεντριστές και διακατέχονται ακόμη και τώρα από το πνεύμα της πολιτισμικής ανωτερότητς έναντι όλων των άλλων ευρωπαϊκών λαών.

Οι σημερινοί Γαλλοι έχουν το βλέμμα στραμένο στο παρελθόν. Το ίδιο κάνουν και άλλοι λαοί, όπως π.χ. οι Ελληνες, οι Ισπανοί, οι Πορτογάλλοι και ιδαιτέρως οι Αυστριακοί ως ισοφάρισμα στην ζημερινή σχεδόν ασημαντικότητα. Καθημερινή

Μόρφωση, Γενική και Εγκυκλοπαιδική, Παιδεία, Διάλογος με Τάκη Θεοδωρόπουλο

Posted on by
Reply

Γενική και Εγκυκλοπαιδική Μόρφωση, Παιδεία

Επιτρέψτε μου να τοποθετηθώ όχι επιπόλαια και ρηχά, αλλά συστηματικά και εμπεριστατωμένα, μια που ασχολούμαι με τέτοια ζητήματα εδώ και μισόν αιώνα. Πρόκειται για την γενική και εγκυκλοπαιδική μόρφωση και παιδεία ειδικά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.

Πρώτον: Από πότε με ενδιαφέρει η εγκυκλοπαιδική μόρφωση ;

Ακριβώς από την πέμπτη τάξη του Δημοτικού, όταν είχα παρακαλέσει τον διευθυντή κ. Κώστα Μπουροζίκα να μου επιτρέψει όχι μόνο να χρησιμοποιώ το περίφημο Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη, αλλά και να το παίρνω για μία εβδομάδα κάθε φορά έναν τόμο στο σπίτι για να διαβάζω ό,τι με ενδιέφερε. Ακόμη έχω από τότε ( αρχές των 50χρονων ) τετράδια με τις σημειώσεις που έκανα. Στο Γυμνάσιο της Κατερίνης έχει αυτό επαναλειφθεί. Και εκεί ο Διευθυντής μου είχε επιτρέψει ύστερα από παράκλησή μου να χρησιμοποιώ βιβλία περί λογοτεχνίας και φιλοσοφίας από την βιβλιοθήκη των καθηγητών.

Ομως το αποκορύφωμα ήταν η βιβλιοθήκη των Ευαγγελικών , τότε η μόνη στην Κατερίνη. Αυτή η βιβλιοθήκη ήταν για μένα πραγματικός παράδεισος. Εκεί είχα την δυνατότητα να διαβάσω τα πιό σπουδαία βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας και πολλά βιβλία περί του παγκόσμιου πολιτισμού και να γεμίσω με πολύτιμες σημειώσεις πάνω από δέκα τετράδια.Ακόμη αισθάνομαι απεριόριστη ευγνωμοσύνη απέναντι στους Ευαγγελικούς.

Η τύχη το ήθελε να σπουδάσω σε μία πόλη, η οποία είναι διεθνώς γνωστή ως η “Πόλη του βιβλίου” και της επιστήμης με την πιό μεγάλη, την εθνική βιβλιοθήκη της Γερμανίας και μία από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες του κόσμου, την Deutsche Bücherei ( τώρα λέγεται Deutsche Bibliothek , υπάρχει στην Leipzig και στην Frankfurt am Main ) καθώς και με μία πλούσια βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου , η οποία υπάρχει εδώ και 600 έτη . Για μένα ήταν και ακόμη είναι και οι δύο βιβλιοθήκες ο επίγειος παράδεισος .

Από βαθειά ευγνωμοσύνη όνόμασα σε ένα άρθρο την Deutsche Bücherei “ιερό ναό της Σοφίας”. Είχα την δυνατότητα να διαπιστώσω, πόσο σωστό είναι το απόφθεγμα κάποιου αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου “Υψίστη ευτυχία του ανθρώπου γνώσις εστί” και το απόφθεγμα του Πλάτωνα » Σοφίαν και επιστήμην…κράτιστον εστί των ανθρωπείων πραγμάτων» ( «Από όλα τα ανθρώπινα πράγματα είναι η σοφία και η επιστήμη τα πιό σπουδαία”).

Στις δύο βιβλιοθήκες έχω βαθμιαία διαπιστώσει, ότι στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο μας έχουν διδάξει πολλά σωστά αλλά και πάρα πολλά εσφαλμένα , ιδιαιτέρως υπερεθνικιστικά και σωβινιστικά πράγματα. Στην εθνική βιβλιοθήκη έχω διευρύνει στα παρελθόντα 58 έτη σημαντικά τον μορφωτικό μου ορίζοντα υπό την έννοια της ανώτερης γενικής και εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης .

Στις πανεπιστημιακές μου διαλέξεις έχουν συνδεθεί η διεθνής εγκυκλοπαιδική μόρφωση και ιδιαιτέρως η παγκόσμια λογοτεχνία και η κλασσική μουσική με την πανεπιστημιακή μόρφωση. Η διεύρυνση της εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης συνεχίζεται και ως ιδιαίτερη μορφή της ανθρώπινης αυτοπραγμάτωσης και αληθούς ευτυχίας σύμφωνα με το γνωστό αρχαίο ελληνικό ρητό “Γηράσκω αεί διδασκόμενος”.

Η ενασχόληση με την εγκυκλοπαιδική μόρφωση ως αντικείμενο έρευνας άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του 70. Έχουν δημοσιευθεί και μερικές μελέτες και άρθρα ( Ιδέ π.χ. στον Ιστότοπό  μου : Allgemeinbildung, Erbeproblematik und wissenschaftliche Arbeit, in : Das Hochschulwesen, 3/1981, Berlin, S. 74 , το ίδιο πιό εκτενές ( 4 μέρη ) in : Universitätszeitung Leipzig, Nr. 24, 26, 27, 28, 1981. Ιδέ επίσης τη μελέτη: Universitas Litterarum και ειδικά Demonstratio Scientiae Universitatis Litterarum, 4 μέρη, in : Universitätszeitung Leipzig Nr. 24, 25, 26, 27, 1990 . Ιδέ επίσης Μερικές σκέψεις γύρω από την γενική μόρφωση, Ελληνικοί Παλμοί, Όργανο της Ελληνικής Κοινότητας του Βερολίνου, Νο 12, 2003.
Από το 1960  έως περίπου το 1964 έχω κατορθώσει μέσω της εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης να υπερβώ το επικίνδυνο και μαζοχιστικό νεοελληνικό σωβινιστικό δηλητήριο και βαθμιαία να εξελιχθώ σε έναν αμυντικό ανθρωπιστή.

Δεύτερον : Διατί είναι η ενασχόληση με την εγκυκλοπαιδική μόρφωση αναγκαία ;

Αναφέρουμε τους πιό σημαντικούς λόγους :

α ) Διότι η εγκυκλοπαιδική μόρφωση είναι μία ιδιαίτερη μορφή του διανοητικού, πολιτισμικού και αισθητικού ηδονισμού. Μέσω της εγκυκλοπαιδικής μόρφωσης επιτυγχάνει ο άνθρωπος μίαν ισορροπημένη ζωή με χαρά και ευτυχία. Αυτό μπορεί να συμβεί και χωρίς οικονομική ευχέρεια και εξαρτήσεις από άλλους.

β ) Η εγκυκλοπαιδική μόρφωση συμβάλλει στην δημιουργία μίας πολύπλευρης εξέλιξης της προσωπικότητας και έτσι μπορεί να αναβιβάσει την ακτινοβολία και το κοινωνικό της κύρος .

γ ) Η αναγκαιότητα μίας τέτοιας ενασχόλησης απορρέει και από την διαπίστωση ενός εννοιολογικού χάους, το οποίο επικρατεί στην Ελλάδα ειδικά σε ό,τι αφορά την νεοελληνική γλώσσα. Εχουμε επανειλλημμένα διαπιστώσει , ότι ή δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι πειστικοί όροι ή τα λίγα που διαβάζουμε στα ελληνικά λεξικά είναι ανεπαρκή.
Στα ΜΜΕ χρησιμοποιούνται έννοιες , όπως μόρφωση, γενική μόρφωση, κοινωνική μόρφωση , καλλιέργεια, παιδεία αλλά σπάνια εγκυκλοπαιδική μόρφωση. Η ερμηνεία των όρων είναι ούτως ή άλλως ως επί το πλείστον άκρως υποκειμενική και μερικές φορές φτάνει στα όρια της σύγχισης και της λεκτικής απειθαρχίας και ασυδοσίας.

δ ) Είχαμε την ευκαιρία να δούμε, ότι στην εποχή της Μεταπολίτευσης και πρωτίστως ύστερα από το 1981 με το ΠΑΣΟΚ και την επικράτηση ενός πρωτόγονου υλισμού στα πλαίσια της επίπλαστης ευημερίας και ενός τριτοκοσμικού ηδονισμού και νεοπλουτισμού έχουν συστηματικά καταστραφεί σχεδόν σε όλα τα πεδία οι ισχύουσες αξίες. Εδώ ενδιαφέρουν οι πολιτισμικές και οι μορφωτικές αξίες. Η απόλυτη προτεραιότητα της υλιστικής ευημερίας έχει παραγκωνίσει την μόρφωση και το χειρότερο από όλα και την παιδεία.

Επί τη βάσει της κοινωνικής ισοπέδωσης και του μορφωτικού μηδενισμού ξαφνικά όλοι τα ήξεραν όλα. Ο γνωστός νεοελληνικός εξυπνακισμός έχει εξελιχθεί σε κύριο τρόπο ζωής. Η μόρφωση και  η παιδεία έχουν απαξιωθεί. Έχουν αντικατασταθεί με ένα απίστευτα χαμηλό μορφωτικό επίπεδο , η γλώσσα έχει εν μέρει αλητοποιηθεί, πράγμα το οποίο ισχύει και για βουλευτές στα πλαίσια ημιπολιτισμένων αντιπαραθέσεων ακόμη και μέσα στην βουλή.

ε ) Η Ελλάδα είναι εδώ και πολλά χρόνια μέλος της ΕΕ, αλλά ο Νεοέλληνας έμεινε εθνοκεντριστής ακόμη και όταν βρίσκεται στο εξωτερικό για πολλά χρόνια. Ο πολιτισμός, η λογοτεχνία, η μουσική, η ιστορία κ.ο.κ. των άλλων ευρωπαϊκών λαών δεν τον ενδιαφέρει ουδόλως. Η ελληνοκεντρική αυτοπεριχαράκωση τον κάνει τυφλό και ανίκανο να καταλάβει τους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς με διαφορετικές νοοτροπίες. Σημειώνονται φυσικά και λίγες εξαιρέσεις.

ζ ) Εν τω μεταξύ έχει επικρατήσει η παγκοσμιοποίηση ως  ένα αντικειμενικό φαινόμενο και όχι ως έργο “σκοτεινών” δυνάμεων . Σα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και μέσω του διαδικτύου λαμβάνουν χώραν κοσμοϊστορικές εξελίξεις, από τις οποίες απορρέει η αναγκαιότητα να ασχοληθούμε και με λαούς και πολιτισμούς άλλων ηπείρων. Ακόμη και για επαγγελματικούς λόγους είναι μία τέτοια ενασχόληση απαραίτητη και σημαντική.

Τρίτον : Μόρφωση, “Κοινωνική μόρφωση”, Γενική μόρφωση, Εγκυκλοπαιδική μόρφωση, Παιδεία, Καλλιέργεια, Καλοκαγαθία, Εκπαίδευση

1. Μόρφωση

Είναι απίστευτο και όμως αληθινό, πόσο πενιχρά ερμηνεύεται αυτή η έννοια. Το ένα λεξικό την ερμηνεύει απλά ως διάπλαση (Ιδέ Λεξικόν Νέας Ελληνικής Γλώσσης, Πρωίας, 2ος τόμος, σ. 184 ), ενώ στο άλλο επαναλαμβάνεται πολύ επιπόλαια ο ορισμός της γερμανικής λέξης Bildung ( Ιδέ Γ. Μπαμπινιώτης, Ετυμολογικό Λεξικό της νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα, 2010, σ. 875 ) ως “σύνολο των παιδευτικών γνώσεων”. Ήδη στο παρελθόν το θεωρήσαμε απαραίτητο να ασχοληθούμε νηφάλια και εμπεριστατωμένα με τον κορυφαίο Νεοέλληνα γωσσολόγο ( Ιδέ στο Μπλογκ   “Μπαμπινιώτης, Διάλογος με το Ετυμολογικό Λεξικό ).

Η κοινωνιολογική επιστήμη της Γερμανίας ερμηνεύει τον όρο Bildung ( Μόρφωση ) ως “εξέλιξη του παιδιού και του νέου υπό το νόημα της ατομικής ικανότητας του πράττειν και της κοινωνικής αρμοδιότητας” στα μορφωτικά ιδρύματα. Οι πολιτικοί και οι νομοθέτες έχουν αναγνωρίσει την ορθότητα αυτού του ορισμού ( Ιδέ Lexikon der Soziologie, W.Fuchs-Heinritz et. alt., Opladen, 1985, S.103 ). Πέραν τούτου αναφέρεται η παλαιότερη παιδαγωγική παράδοση, σύμφωνα με την οποία πρόκειται για την καλλιέργεια των αξιών του ανθρωπισμού, για ιδεώδη και για έναν πολιτισμένο τρόπο ζωής και συμπεριφοράς.
Tον 19ο αι. έχει διατυπωθεί η έκφραση Bildungsbürgertum , η οποία σημαίνει την μορφωμένη αστική τάξη και δή την μεγαλοαστική καθώς και την ανώτερη μεσαία αστική τάξη. Η μόρφωση αφορούσε πρωτίστως το έντονο ενδιαφέρον για την λογoτεχνία και τον πολιτισμό ( κλασσική μουσική, όπερα, θέατρο ) και τους εκλεπτυσμένους τρόπους συμπεριφοράς. Με αυτόν τον τρόπο  η αστική τάξη ήθελενα ξεχωρίζει από τον απλό λαό, ο οποίος ενδιαφερόταν μάλλον για τα πρακτικά ζητήματα της ζωής και για τον λαϊκό πολιτισμό.

Αυτή η ελίτ-έκφραση έχει εξαφανισθεί ύστερα από τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο, αλλά εδώ και μερικά έτη έγινε βαθμιαία της μόδας. Σημείωνεται παραλλήλως και μία πολιτισμική και γλωσσική διαφοροποίηση . Έτσι δείχνει η αστική τάξη, ότι δεν ανήκει στον  λαό που έχει στην πλειοψηφία του ήδη αποβλακωθεί μέσω της τηλεοπτικής υποκουλτούρας ( Ιδέ ιδιαιτέρως M. Jürgs, Seichtgebiete, Warum wir hemmungslos verblöden, München 2009 ). Τοιουτοτρόπως έχει δημιουργηθεί ένα κάπως επικίνδυνο κοινωνικοψυχολογικό και πολιτισμικό πρόβλημα.

1. “Κοινωνική μόρφωση”

Έχουμε διαπιστώσει, ότι αυτή η έκφραση χρησιμοποιείται πρωτίστως από αριστερούς και ιδιαιτέρως από οπαδούς του ΚΚΕ, οι οποίοι έχουν τελειώσει κάποτε μόνον το Δημοτικό και το πολύ το Γυμνάσιο και επομένως διαθέτουν πολύ περιορισμένες γνώσεις. Αυτό όμως το μειονέκτημα ισοφαρίζεται με έντονο ενδιαφέρον για κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα και με σποραδικές γνώσεις περί μαρξισμού-λενινισμού ή με την χρησιμοποίηση βαρύγδουπων εννοιών όπως π.χ. “νομοτέλεια” , “πλουτοκρατία” , “κεφάλαιο” , “υπεραξία”, “συμφέρον” κοκ.
Εδώ πρόκειται για ένα μάλλον κοινωνικοψυχολογικό φαινόμενο του αυτοαναβιβασμού ως προσωπικότητα, η οποία θεωρεί τον εαυτό της πολύ πιό έξυπνο, καταρτισμένο και φυσικά ανώτερο από τους κοινωνικά “αμόρφωτους”, μεταξύ των οποίων υπάρχουν και πολλοί περιφρονητέοι “τενεκέδες’ καθηγητές λυκείου, ακόμη και πανεπιστημίου ! Εάν αυτοί ήταν πιό σεμνοί, δεν θα υπήρχε λόγος να σχολιάσουμε εδώ την λίαν γελοία και ενοχλητική συμπεριφορά τους.
Κατά την γνώμη μου είναι αυτό το παράξενο φαινόμενο μία ιδιαίτερη και μάλιστα μία αριστερίστικη  έκφανση του γνωστού νεοελληνικού υπερεξυπνακισμού, γιατί ο αριστερός εξυπνάκιας έχει εσαεί καπαρώσει την μοναδική και απόλυτη αλήθεια ( Ιδέ  στο Μπλογκ το άρθρο “Αριστερός ανορθολογισμός και εξυπνακισμός” ). Ο αριστερός εξυπνάκιας είναι καθ οδόν να “βάλλει στη θέση ” τους άλλους κατά την γνώμη του ανίδεους. Ήδη στην παιδική μου ηλικία μου έκανε εντύπωση , πως “κατατρόπωναν” λεκτικά οι “κοινωνικά μορφωμένοι” αριστεροί, μεταξύ τους και μερικοί που πήγαν στο σχολείο μόνον τρία χρόνια, τους “αμόρφωτους” δεξιούς. Αυτό το θέατρο του παραλόγου συνεχίζεται.

3. Γενική μόρφωση

Αυτή εστιάζεται πέραν της επαγγελματικής μόρφωσης, η οποία είναι αυτονοήτως μονοδιάστατη . Αυτό ισχύει και για απόφοιτους πανεπιστημίου καθώς και για πανεπιστημιακούς ( Ιδέ P. Terz. Allgemeinbildung …, Ibid ). Η γενική μόρφωση μπορεί να εκφράζεται στο ένδιαφέρον για πολιτικά, οικονομικά και  πολιτισμικά  ( μουσική,θέατρο, όπερα ) , ιστορικά, θεολογικά κλπ. θέματα. Το ενδιαφέρον πάλι είναι δυνατόν να περιορίζεται ως πηγή των πληροφοριών και γνώσεων στο διαδίκτυο, σε εφημερίδες, σε ειδικά περιοδικά ή σε βιβλία. Αλλά και στη περίπτωση αυτή δέον να διαφοροποιούμε, εάν π.χ. πρόκειται για επιστημονικά ή επιστημονικά εκλαϊκευμένα ή δημοσιογραφικά βιβλία. Σημειώνεται, ότι δημοσιεύουν άρθρα, μελέτες και βιβλία όχι μόνον ειδικοί , αλλά και τσαρλατάνοι. Αυτό γίνεται πρωτίστως περί ιστορικών η μυθολογικών θεμάτων.

Συμβαίνει επίσης, να ασχολείται κανείς επί χρόνια και εντατικά δίπλα στο επάγγελμά του με ζητήματα μίας άλλης επιστήμης, όπως π.χ. της Ιστορίας, της Κοινωνιολογίας, της Φιλοσοφίας ή της Ψυχολογίας. Πάντως η γενική μόρφωση δημιουργεί ιδανικές προϋποθέσεις για ουσιώδεις και πολιτισμένες συζητήσεις. Δεν επιτρέπεται όμως κάποιος να θεωρεί  τον εαυτό του λόγω των πολλών γνώσεων ανώτερο από τους συνανθρώπους του και να γίνει υπερόπτης η ναρκισσιστής. Ο κάθε άνθρωπος αποφασίζει, πιά στοιχεία της γενικής μόρφωσης προσδίδουν στην ζωή του πολιτισμική χροιά και αυξάνουν την ευδαιμονία του.
Αντιθέτως οδηγεί η μονοδιάστατη επαγγελματική αυτοπεριχαράκωση σε πνευματική , κοινωνική και πολιτιστική πτώχευση και τελικά σε συμπλέγματα κατωτερότητας.

4. Παιδεία, Καλλιέργεια, Καλοκαγαθία

Και σε αυτήν την περίπτωση, είναι οι πληροφορίες των ελληνικών λεξικών πολύ ρηχές και ανεπαρκείς. Το ένα λεξικό ορίζει την παιδεία ως πράξη και αποτέλεσμα της εκπαίδευσης ( Πρωίας, ibid., 2ος τόμος, σ. 1814 ), στο άλλο γίνεται λόγος για “διαδικασία ανατροφής ενός παιδιού, τη διανοητική του καλλιέργεια ” ( Γ. Μπαμπινιώτης, ibid. , σ. 1020 ).
Και όμως λείπει η πολιτισμική και η ηθική ( ήθος ) διάσταση. Ακριβώς το ήθος είναι το κύριο περιεχόμενο της παιδείας, γιατί αυτό εκφράζεται μέσω κανόνων και ιδανικών ως βάση υποκειμενικών σκοπών και εσωτερικών κριτηρίων ( Ιδέ Duden, Das große Fremdwörterbuch, Mannheim, Leipzig et alt., 2000, S.419 ).

Ενα άλλο συστατικό στοιχείο της παιδείας έγκειται στους πολιτισμένους τρόπους συμπεριφοράς. Τοιουτοτρόπως συμπίπτει σχεδόν η παιδεία με την καλλιέργεια ενός ανθρώπου, η οποία σημαίνει κατά τον Κικέρωνα ( Cicero, Tusc.2,13 ) ηθικό εξευγενισμό του ανθρώπου ( Ιδέ K. Georges, Lateinisch-Deutsches Handwörterbuch, Leipzig, 1890, S. 640 ). Αυτό όμως θυμίζει την αρχαία ελληνική καλοκαγαθία ( των τρόπων ), η οποία εμπεριέχει τις ψυχικές αρετές ( Ιδέ Γ. Μπαμπινιώτης, Ibid., σ. 618 και Griechisch Deutsch, Verlag Enzyklopädie, Leipzig, 1989, S. 25).

5. Εκπαίδευση

Ενώ ο Γ. Μπαμπινιώτης (Ibid. , σ.. 42 ) γράφει απλούστατα εκπαίδευση, ανατροφή, είναι η ερμηνεία του Λεξικού της Πρωίας ( 1ος τόμος, σ. 866 ) πιό πειστική : “η δια της διδασκαλίας μόρφωση”, η προετοιμασία για επιτυχή ζωή. Το πρόβλημα έγκειται στο εάν αυτή η προετοιμασία δημιουργεί τις προϋποθέσεις για περαιτέρω αναβιβασμό της γενικής μόρφωσης, η οποία ύστερα από την φοίτηση στο Λυκείο για τους περισσότερους Νεοέλληνες περατώνεται μάλλον δια παντός και αντικαθίσταται ως επί το πλείστον με αμπελοφιλοσοφίες, πολιτικολογία στα καφενεία ή στο διαδίκτυο και με ασυνάρτητες υπερεθνικιστικές κορώνες. Σχεδόν το ίδιο συμβαίνει και με  απόφοιτους πανεπιστημίου, οι οποίοι αυτονομάζονται επιστήμονες, κάτι το πρωτοφανές στην προηγμένη Ευρώπη. Ύστερα από τις σπουδές δεν διαβάζουν, εκτός από λίγες εξαιρέσεις, κανένα άλλο βιβλίο.

6. Εγκυκλοπαιδική μόρφωση

α ) Εθνική διάσταση

Εχουμε διαπιστώσει πολλάκις, ότι μερικοί Νεοέλληνες αρκούνται στο να ξέρουν μερικά αποφθέγματα των αρχαίων Ελλήνων , τα οποία επαναλαμβάνουν για να κάνουνν επίδειξη γνώσεων περί του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Αυτό είναι παλιμπαιδισμός par excellence. Αλλά οι λιγότεροι έχουν πράγματι διαβάσει τα έργα των φιλόσοφων και έχουν διεισδύσει στο punctum quaestionis (στην ουσία) του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.

Εκτός τούτου πρέπει ο μορφωμένος Νεοέλληνας να έχει διαβάσει τουλάχιστον τα έργα των νομπελιστών και διεθνώς γνωστών ποιητών Σεφέρη και Ελύτη καθώς και των ποιητών Καβάφη, Βάρναλη και του περίφημου συγγραφέα Καζαντζάκη. Ο αριστερός μορφωμένος πρέπει αυτονοήτως να έχει φυσικά διαβάσει όλα τα ποιήματα του Βάρναλη και του Ρίτσου.

β ) Ευρωπαϊκή διάσταση

Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι όντως αυτονόητο να κατέχουμε γνώσεις περί της ιστορίας, της λογοτεχνίας, της εθνογένεσης, της παράδοσης και της θρησκείας των άλλων ευρωπαϊκών λαών και ιδιαιτέρως των σπουδαιότερων ( Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία). Οι μορφωμένοι Ευρωπαίοι έχουν φυσικά γνώση ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ των υπέροχων έργων των Ιταλών ( Dante, Petrarca, Moravia), Αγγλων (Shakespeare, Dickens ) και Γερμανών ( Goethe, Schiller, Lessing ) ποιητών των παρελθόντων αιώνων και των αξέχαστων μυθιστορημάτων των Γάλλων ( Balzac, Flaubert, Stendhal, Hugo, Zola, Dumas) και των Ρώσων συγγραφέων και ποιητών του 19ου αι. (Tolstoi, Dostojewski, Puschkin ). Είναι αυτονόητο για τους μορφωμένους Έλληνες , οι οποίοι ζουν πολλά έτη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες να ασχοληθούν με τον πολιτισμο και την λογοτεχνία των συστηματικά.

γ ) Παγκόσμια διάσταση

Οποιος θέλει να κατανοήσει τους άλλους Κύκλους πολιτισμού ( Κονφουκιανικός Κύκλος Πολιτισμού, Ισλαμικός Κύκλος Πολιτισμού, Κύκλος Πολιτισμού του Ινδουϊσμού ), πρέπει να διαβάσει τουλάχιστον μερικά σημαντικά βιβλία του Κονφούκιου και του Λάο Τσε, το Κοράνιο των Μωαμεθανών, τις βάσεις του Βουδδισμού και τα διεθνώς περίφημα έπη της Ινδίας Ramayana και Mahabharata ( μάχα : μέγα ), τα οποία είναι ακόμη και σήμερα η καθοριστική βάση της μόρφωσης και της παιδείας των Ινδών. Είναι επίσης αυτονόητο, να διαβάσουμε τουλάχιστον τα έργα των νομπελίστων της λογοτεχνίας των ΗΠΑ και της Λατινικής Αμερικής. Η γνώση των ωραιότατων ποιημάτων του Neruda βοηθά πολύ να κατανοήσουμε καλύτερα τους Λατινοαμερικανούς.

Οποιος έχει μια τέτοια εγκυκλοπαιδική μόρφωση δεν κάνει πεπαλαιομένη εθνοκεντρική ομφαλοσκόπηση και δεν γίνεται ούτε φθηνός υπερεθνικιστής ούτε γελοίος ρατσιστής. Τουναντίον σέβεται τους άλλους λαούς και πολιτισμούς επί τη βάσει του αμυντικού ουμανισμού.

Δημοσιευθέν στην ηλεκτρονική έκδοση της Καθημερινής ( 5.1. 2014  και χωρίς πηγές στις 13.11.14), (5.3.17).

Δικαιοσύνη, Σουμερία,Ελληνες Φιλόσοφοι (Πλάτων, Αριστοτέλης), Κινέζοι Φιλόσοφοι, Ευρωπαίοι Φιλόσοφοι Διάλογος με Χρήστο Γιανναρά

Posted on by
1

Δικαιοσύνη, Σουμερία,Ελληνες,Φιλόσοφοι (Πλάτων, Αριστοτέλης), Κινέζοι Φιλόσοφοι, Ευρωπαίοι Φιλόσοφοι

Αντιπαράθεση με Χρήστο Γιανναρά ( Αρθρο στην ηλεκτρονική έκδοση της Καθημερινής, 29.12.13)

Εγείρονται πολλά ερωτήματα. Εδώ αναφέρουμε μόνον τα σημαντικότερα :
α) Περί ποιάς Δικαιοσύνης (Δ.) γίνεται στο άρθρο λόγος ; Περί της υποκειμενικής ή περί της αντικειμενικής ; Περί της οικονομικοκοινωνικής, της ηθικής ή της νομικής ;
β) Ποιός και με ποιά κριτήρια προσδιορίζει το περιεχόμενο της Δ.;
γ) Ποιοί θα μπορούσαν να είναι υποκείμενα και ποιοί αντικείμενα της Δ.;
δ) Είναι ρεαλιστικό να τιμωρηθούν εκ των υστέρων πρωθυπουργοί και οι περισσότεροι υπουργοί στα παρελθόντα 35 έτη ;
ε) Φταίνε μόνον οι πολιτικοί για την ολοσχερή κατάπτωση της χώρας ή και ο λαός (ψηφοφόροι ) στα πλαίσια του «Κοινωνικού Συμβολαίου της αμοιβαίας διαφθοροποίησης» (Ιδέ εδώ στο Μπλογκ άρθρο περί αυτού ) ;
ζ) Ποιά είναι η αιτιακή σχέση μεταξύ της κρίσης και των Μνημονίων ;
η) Είναι τα Μνημόνια προδοσία ή αναγκαία, γιατί δεν υφίσταται άλλη δυνατότητα δανείων για την συντήρηση του κράτους ;

Ευκαιρίας δοθείσηςς θα ασχοληθούμε κάπως εκτενέστερα με το πολύπτυχο θέμα της Δ., μια που αυτή ήταν αντικείμενο επιστημονικής ενασχόλησης επί πολλά έτη (πανεπιστημιακές διαλέξεις, επιστημονική εποπτεία διπλωματικών και διδακτορικών διατριβών, διεθνή συμπόσια υπό την εποπτεία μου, μελέτες, γνωματεύσεις κλπ.).

Περί της Δικαιοσύνης

Υποκειμενική Δ. : Πρόκειται για μίαν αρετή, για μία γενική τοποθέτηση του ανθρώπου που σημαίνει , ότι αυτή είναι η βασική αρετή , η οποία επιδρά επί όλων των άλλων αρετών και έτσι προσδιορίζει τον βασικό κώδικα συμπεριφοράς ενος ανθρώπου, ο οποίος ζει επί τη βάσει αρετών. Υπό αυτήν την έννοια αποτελεί η Δ. έναν βασικό όρο της χριστιανικής Θεολογίας και Φιλοσοφίας και έγκειται στην υπακοή του πιστού χριστιανού στην βούληση του Θεού που είναι ο μόνος νόμος της βούλησης και των πράξεών του.

Αντικειμενική Δ. : Πρόκειται για μίαν ιδέα ή για μίαν αρχή ως κριτήριο αξιολόγησης κανόνων (συνταγμάτων, νόμων και κοινωνικών κανόνων), ενεργειών και πράξεων απλών πολιτών ή και πολιτικών.
Εδώ εγείρονται δύο ερωτήματα :

α) Πως είναι δυνατόν να αποδοθεί σε κάθε άνθρωπο το δίκαιό του. Εδώ προκύπτει το πρόβλημα της κοινωνικής ισότητας.

β) Πως μπορούμε να θεωρήσουμε ηθικούς και νομικούς κανόνες συμπεριφοράς ως δίκαιους, ακόμη αν και αυτοί αντιτίθενται στην κατα την γνώμη μας ηθική μας βούληση ; Οι κανόνες εκφράζουν την γενικότητα (Ιδέ J. Mittelstraß (Edit., Enzyklopädie, Philosophie und Wissenschaftstheorie, vier Bände, Mannheim, 2004, Band 1, S. 745/746).

Αυτά τα ερωτήματα έχουν απασχολήσει μερικούς αρχαίους φιλόσοφους, ιδιαιτέρως τον Αριστοτέλη (θα επανέλθουμε).
Εχουμε αποδείξει σε ένα μεγάλο συγκριτικό σύγγραμμα, ότι στην Μέση Ανατολή, όπου έχουν δημιουργηθεί οι πρώτοι μεγάλοι πολιτισμοί της ανθρωπότητας, η Δ. έπαιζε έναν ιδιαίτερο ρόλο.
Στην Σουμερία (προ 3500 έως 4000 έτη ) την θεωρούσαν ως δώρο ενός θεού (όπως σήμερα ο Χριστιανισμός) ή του Βασιλέως. Από τα πολλά ανάλογα κείμενα θα αναφέρουμε μόνον αυτά που εμπεριέχουν ακόμη και στο παρόν κάποιαν επικαιρότητα.

Ο βασιλεύς Lipitischtar επαινεί τον εαυτό του ως εμπεδωτή της Δ. και επισημαίνει : «Ο ισχυρός δεν κάνει ληστείες, ο ισχυρός δεν αδικεί τον ανίσχυρο».
Εχει διασωθεί στην Αίγυπτο ένα πολύτιμο και πανάρχαιο κείμενο από το 2220 π.χ., από το οποίο απορρέει το συμπέρασμα, ότι οι αντιλήψεις περί της Δ. έχουν πράγματι ταξικό χαρακτήρα. Στην εποχή εκείνη έλαβε χώραν η πρώτη κοινωνική επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο Φαραώ έχει εκδιωχθεί και οι επαναστάτες ανέλαβαν όλη την εξουσία. Ενας αυλικός και μεγάλος ιερεύς έγραψε μεταξύ άλλων τα εξείς: «Η Δικαιοσύνη επικρατεί δήθεν στην χώρα. Αλλά είναι άδικο αυτό που κάνουν στο όνομά της. Οι πλούσιοι είναι δυστυχισμένοι και οι φτωχοί χαίρονται…».

Οπωσδήποτε θα είναι ενδιαφέρον για τους αναγνώστες να μάθουν, ότι Κινέζοι φιλόσοφοι έχουν ασχοληθεί εντατικά με την κοινωνική Δ. Ο φιλόσοφος Mong Dsi 4ος αι. π.Χ. έχει διατυπώσει π.χ την άποψη, ότι η Δ. έγκειται στην σωστή σχέση μεταξύ των διακαιωμάτων και των υποχρεώσεων (  „Gau Dsi“, VI, A, 17) . Εiναι απίστευτο , αλλά αληθές, ότι 2400 έτη αργότερα στην βασική τοποθέτηση των Νεοελλήνων οι υποχρεώσεις δεν παίζουν ουδένα ρόλο, γιατί αυτοί δεν έχουν νομική συνείδηση, αλλά ένα υπεραναπτυγμένο αίσθημα του δικαίου !
Ενας άλλος Κινέζος φιλόσοφος και εκπρόσωπος της μεσαίας τάξης, ο Mo Dsi έχει πρεσβεύσει την εξής άποψη : »Ανθρωπισμός είναι αγάπη, Δικαιοσύνη είναι μία ωφέλημη πράξη» . Αυτό μας θυμίζει κάπως τον Επίκουρο.
Ο φιλόσοφος Hsün Dse (3ος αι. π.Χ.) γνωστός για την λίαν αρνητική εικόνα του ανθρώπου, έκανε αντιπαράθεση υπογραμμίζοντας, ότι υφίσταται μία αντίθεση μεταξύ της Δ. και της ωφελιμότητας ( «η επιθυμία επίτευξης του συμφέροντος καταπιέζει την Δ.» ).
Το παρακάτω θα ενδιαφέρει πολύ τον κ. Γιανναρά : Σημειώνονται δύο ειδών του συμφέροντος : α) το ατομικιστικό συμφέρον , το οποίο είναι άδικο και β) το συμφέρον του συνόλου, το οποίο είναι δίκαιο. Ο Νταοϊσμός , μία ανθρωπιστική θρησκεία και φιλοσοφία, απαιτούσε την Δ. μόνον για τους αγρότες, ενώ οι θετικιστές νομικιστές απέρριπταν την Δ. και έβλεπαν το δίκαιο στους συγκεκριμένους νόμους.

Σε ό,τι αφορά τους αρχαίους Ελληνες φιλόσοφους, διαπιστώνουμε μία
μεγάλη εξάρτηση των φιλοσοφικών τους απόψεων από την κοινωνική καταγωγή και τα πολιτικά φρονήματά τους. Ο υλιστής φιλόσοφος, δημοκράτης και εκπρόσωπος των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων Δημόκριτος δεν έχει ασχοληθεί ποτέ με την αόριστη και γενική Δ., αλλά την έχει συνδιάσει με τις πράξεις του ατόμου για το συμφέρον του συνόλου, στο οποίο ανήκει και το ατομικό συμφέρον. Αυτή η άποψη είναι συναρπαστική και ακόμη επίκαιρη. Κάτι το παρόμοιο έχει διατυπώσει 2400 έτη αργότερα και ο Αγγλος Ουτιλιταριστής John Mill («Utilitarianism) !
Είναι φυσικότατο που ο φιλοσοφικός αντίπαλος του Δημόκριτου, ο ιδεαλιστής φιλόσοφος αριστοκράτης και εκπρόσωπος του δουλοκτητικού συστήματος Πλάτων σκεπτόταν όλως ετατιστικά ακόμη και στο ζήτημα της Δ. : «Αυτό που θεωρεί κάθε κράτος δίκαιο και καλό, αυτό είναι και στην πραγματικότητα δίκαιο και καλό, όσο το κράτος το θεωρεί δίκαιο και καλό» ( Πολιτεία, Θεαίτητος, 167Β, 168Β, δική μου μετάφραση).
Αξίζει τον κόπο να το ερμηνεύσουμε αυτό.

α) Το κράτος λειτουργεί στην ουσία ως ανατολίτης δεσπότης, ο οποίος εμπεδώνει σύμφωνα με το γούστο του την Δ. και ορίζει τα όριά της.
β) Μεταξύ του κράτους και του πολίτου επικρατεί μία σχέση υπηκοότητας που σημαίνει απόλυτη προτεραιότητα του κράτους έναντι του πολίτου.
γ) Ο πολίτης δεν έχει ούτε το δικαίωμα ούτε γενικά την δυνατότητα να συμπράξει σε ζητήματα της Δ.
δ) Ο Πλάτων είχε ως σκοπό την διαιώνιση του δουλοκτητικού συστήματος.
ε) Δεν είναι υπερβολή να διατυπώσουμε την άποψη, ότι ο Πλάτων σκεφτόταν εν μέρει ολοκληρωτικά. Ισως να ήταν αυτός ο λόγος που οι Γερμανοί εθνικοσοσιαλιστές έχουν αναγνωρίσει από όλους τους αρχαίους Ελληνες φιλόσοφους μόνον τον Πλάτωνα ;

Ο μαθητής του Αριστοτέλης ήταν πιό ρεαλιστής και πιό δημιουργικός και έχει εμπεδώσει στα έργα του »Πολιτική» και «Ηθικά Νικομάχεια» (όλο το 5ο κεφάλαιο) ολόκληρη θεωρία περί της Δ. Λόγω χώρου θα αναφέρουμε μόνον τα πιό σημαντικά στοιχεία αυτής της θεωρίας.
α) Οι απαιτήσεις πολιτικοκοινωνικών ομάδων ή στρωμάτων περί της Δ. είναι υποκειμενικές και περιορισμένες σε αυτές.
β) Οι αδύναμοι μίας κοινωνίας απαιτούν Δ., ενώ οι ισχυροί δεν πολυενδιαφέρονται γι αυτήν.
γ) Οι νόμοι εμπεριέχουν σε γενικές γραμμές την Δ.
δ) Υπάρχουν τριών ειδών του δικαίου : «δίκαιον διορθωτικόν», «δίκαιον συναλλάγμασι διορθωτικόν» και «δίκαιον διανεμητικόν».

Ο Αριστοτέλης έχει συνδιάσει την Δ. με την ισότητα και δη ως εξής
:Υπάρχουν στην κοινωνία διαφορετικοί άνθρωποι όπως π.χ. πλούσιοι και
φτωχοί, μικρές και μεγάλες οικογένειες. Εάν εφαρμοσθούν οι νόμοι έναντι
αυτών σύμφωνα με την νομική ισότητα, τότε θα είναι το αποτέλεμα άδικο. Η Δ. όμως απαιτεί να εφαμοσθούν διαφορετικοί νόμοι επί διαφορετικών
ανθρώπων για να είναι το αποτέλεσμα δίκαιο. Εν ολίγοις, το κράτος είναι
υποοχρεωμένο να βοηθά με ειδικούς νόμους τους φτωχούς και
ανίσχυρους.Αυτή η σκέψη ανήκει αναμφιβόλως στις »αιώνιες αλήθειες»
(«aeternae veritates“).
Ακριβώς 1700 έτη αργότερα έχει επεξεργασθεί ο θεολόγος, φιλόσοφος και άριστος γνώστης του τεράστιου έργου του  Αριστοτέλη ο Thomas de Aquin (Ακινάτης) επί τη βάσει της θεωρίας του Σταγειρίτη την δική του θεωρία : „iustitia commutativa“, «iustitia distributiva“ και „iustitia legalis“. Σε αυτήν βασίζεται η Καθολική Κοινωνική Διδασκαλία.

Για τον υλιστή Επίκουρο ήταν αυτονόητο , ότι το συμφέρον προσδιορίζει την Δ. »το συμφέρον ως μητέρα της Δ.»
Ενώ οι στωϊκοί φιλόσοφοι (π.χ. ο Χρύσιππος) θεωρούσαν την Δ. αποκλειστικά ως όρο της γενικής ηθικής, έχει  ο σχόλαρχος της Ακαδημίας Καρνεάδης διατυπώσει μίαν άποψη, η οποία ακόμη και σήμερα είναι επίκαιρη : «η Δικαιοσύνη απαιτεί να αποδώσεις στον καθένα το δικό του» που σημαίνει αυτό που ανταποκρίνεται σε αυτόν ή αυτό που του αξίζει .Αυτό έγινε δυστυχώς στην ευρωπαϊκή ιστορία των ιδεών γνωστό ως γνώμη του Ρωμαίου νομικού Ulpianus : „Iustitia est …suum cuique tribuere». Αλλά γενικά έγινε αυτό γνωστό ως κάτι το αποτρόπαιο,γιατί το έχουν χρησιμοπoιήσει οι Γερμανοί εθνικοσοσιαλιστές για να  εξοντώσουν τους Εβραίους («Jedem das Seine“) στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Buchenwald.

Και κάτι για τους στείρους και καθυστερημένους ελληνοκεντριστές : Ο προαναφερθείς Κινέζος φιλόσοφος Hsün Dse έχει διατυπώσει σχεδόν το ίδιο λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων και τάξεων : »Σε όλους αυτούς πρέπει να δοθεί, ό,τι τους ανήκει».

Συμπεράσματα

α) Οι φλόσοφοι εκπρόσωποι των ανωτέρων κοινωνικών στρωμάτων θεωρούν το νομικό αυτόματα και δίκαιο.
β) Σύμφωνα με την άποψη των ιδεαλιστών φιλοσόφων είναι η Δ. ένας όρος της γενικής ηθικής.
γ) Οι φτωχοί και ανίσχυροι απαιτούν Δ., ενώ οι πλούσιοι και ισχυροί δεν την παραδέχονται.
δ) Δεν υπάρχει πουθενά απόλυτη δικαιοσύνη. Αυτή είναι σχετική και συγκεκριμένη.
ε) Η εφαρμογή των «οριζόντιων μέτρων» είναι έναντι των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων ένδειξη έλλειψης της Δ.
ζ) Εκ των υστέρων δεν είναι από νομική άποψη δυνατό να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι της κρίσης. Η τιμωρία θα έχει το πολύ πολιτικό χαρακτήρα που σημαίνει να μην ψηφισθούν πάλι οι υπαίτιοι της σημερινής καταστροφικής κατάστασης.

Δημοσιευθέν στην ηλεκτρονική έκδοση της Καθημερινής (πρώτη φορά 4.1.14 και 16.11.17 τελευταία φορά).