Μεθοδική, Μεθοδολογία, Γιανναράς Χρήστος, Γενική Αντιπαράθεση,
Πρόκειται για το άρθρο του «Πώς ορίζει το «αναξάρτητο» κράτος ο ΟΗΕ ;»
Προοίμιο
Ενα άρθρο στην εφημερίδα δεν πρέπει οπωσδήποτε να έχει την ποιότητα ενός επιστημονικού συγγράμματος, γιατί η εφημερίδα έχει πρωτίστως το καθήκον να αναλύει προβλήματα και να ενημερώνει τους αναγνώστες έτσι, ώστε να γίνονται αυτά νοητά στον καθένα. Αυτό ισχύει σε γενικές γραμμές ανεξάρτητα από το εάν έχει ο αρθρογάφος την ικανότητα και τις γνώσεις να συγγράψει ένα ποιοτικά ανώτερο άρθρο.
Είναι φαεινότερον του ηλίου, ότι ο κ. Γιανναράς, συγγραφέας πάνω από είκοσι επιστημονικών βιβλίων, είναι από κάθε άποψη σε θέση, να συγγράψει και διαφορετικά άρθρα από τα τωρινά. Γι αυτόν είναι ο τρόπος του γράφειν και γενικά τα άρθρα μία ιδιαίτερη μορφή και δυνατότητα της αυτοπραγμάτωσης ως ανθρώπινο ον.
Από το άλλο μέρος έχουμε τους αναγνώστες και χρήστες με διαφορετικές προϋποθέσεις σε μόρφωση και παιδεία, με συχνά αντίθετες ιδεολογικές και πολιτικές αντιλήψεις καθώς και με διαφορετικές επιθυμίες.
Πάντως δεν είναι ανάγκη να είμαστε σύμφωνοι με τις απόψεις του κ. Γιανναρά. Εχουμε την δυνατότητα να κάνουμε άμεση ή έμμεση αντιπαράθεση, η οποία (έμμεση) δεν είναι τόσο διαδεδομένη στην Ελλάδα, όπου τουναντίον υπερτερούν ο συγκρουσιασμός και η ατάκα πολλές φορές με αγενέστατο τρόπο έναντι του αρθογράφου μας, ο οποίος δυστυχώς ποτέ δεν επεμβαίνει για να διευκρινίσει κάποιο πρόβλημα. Αυτονοήτως έχουμε την δυνατότητα να εφιστήσουμε την προσοχή του αρθρογράφου επί μερικών σημαντικών προβλημάτων, τα οποία μας απασχολούν.
Μεθοδικά (τεχνικά) προβλήματα
Το άρθρο δεν αφορά ένα θέμα, αλλά πάμπολλα θέματα. Από την λεπτομερειακή και προσεκτική ανάλυση του περιεχομένου του άρθρου απορρέει το συμπέρασμα, ότι αυτό εμπεριέχει τα εξής θέματα :
Ουκρανία-εσωτερική πολιτική, σχέσεις μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας, σχέσεις μεταξύ της Ουκρανίας και της Δυτικής Ευρώπης (ΝΑΤΟ, ΕΕ), σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ, οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, κυρώσεις κατά της Ρωσίας και η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, Ελλάδα και ΤΡΟΙΚΑ, παραβίαση του ελληνικού εναερίου χώρα , ανεξάρτητο κράτος και ΟΗΕ ( θέμα αν και στον τίτλο , μόνον μεταξύ άλλων), παγκοσμιοποίηση γενικά, παγκοσμιοποίηση και ελευθερία, υπερδανεισμός, ελληνικά κόμματα, τιμωρία υποδίκων, πάθη των Χριστιανών στη Συρία, λαθρομετανάστες, παιδεία των πολιτών και συμβολή τους στο ιστορικό γίγνεσθαι, «φώτα» της Εσπερίας (πολύ προβληματικό), ρόλος ενός Οικουμενικού Πατριάρχη στην εποχή της βαθειάς τουρκοκρατίας («που τα πλάκωνε η σκλαβιά»). Κάθε μερικό θέμα θα μπορούσε να είναι αντικείμενο μίας διδακτορικής διατριβής.
Από τα πολυάριθμα και ετερογενή θέματα προκύπτουν προβλήματα και αδυναμίες της τεχνικής μεθοδικής προσέγγισης. Εδώ αναφέρουμε τα πιό σημαντικά :
-Δεν διαπιστώνουμε μία λογική συνοχή μεταξύ των θεμάτων.
-Δεν εφαρμόζεται ο κανόνας από το Γενικό στο Μερικό .
-Σημειώνεται μία μεγάλη ρηχότητα. Δεν λαμβάνει χώραν ουδεμία εμβάθυνση.
-Υπερτερεί η αόριστη ηθικολογία που γενικά είναι κάτι το ανέξοδο, ίσως και κουραστικό όπως και η συνεχής ατάκα καθώς και η αέναη μεμψιμοιρία.
-Πρυτανεύει το απόλυτο πλατωνικό πνεύμα, όπως ήδη έχουμε προ δύο ετών μερικές φορές διαπιστώσει.
-Η γενική θέαση είναι μάλλον σουρεαλιστική , τουλάχιστον μη ρεαλιστική.
-Ουδεμία λύση προτείνεται .
Μεθοδολογικά προβλήματα
Στην ιστορία της παγκόσμιας επιστήμης ( π.χ. Geschichte des wissenschaftlichen Denkens im Altertum, Autorenkollektiv unter der Leitung von Fritz Jürss, Akademie der Wissenschaften , Berlin, 1982 , Andre Pichot, La naissance de la science, Paris, 1991) υπήρχαν ευθύς εξ αρχής δύο βασικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις, η υλιστική και η ιδεαλιστική.
Σην αρχαία Ελλάδα ήταν οι σπουδαιότερη εκπρόσωποι αυτών προσεγγίσεων ο Δημόκριτος και ο Πλάτων, ενώ ο Αριστοτέλης έχει εμπεδώσει την κοινωνιολογική προσέγγιση, η οποία εμπεριέχει στοιχεία των προαναφερθέντων μεθοδολογικών προσεγγίσεων. Μόνο ο υλισμός η μόνον ο ιδεαλισμός όντως δεν αρκούν να θεωρήσουμε και κατανοήσουμε τον κόσμο.
Ο κ. Γιανναράς εφαρμόζει όμως αποκλειστικά την ιδεαλιστική Μεθοδολογία, η οποία δεν δύναται να παράσχει τα εργαλεία για να κατανοήσουμε την κοινωνία και τον άνθρωπο και κατόπιν να εξεύρουμε δυνατότητες επίλυσης των υπαρχόντων προβλημάτων. Επομένως ο αρθρογάφος δεν είναι σε θέση να προτείνει συγκεκριμένες λύσεις. Πολλοί και πολλές φορές έθεσαν το θεμιτό ερώτημα «Δάσκαλε ποιά λύση προτείνεις» και ο Δάσκαλος τηρεί δυστυχώς σιγήν ιχθύος.
Παρακάτω θα παρουσιάσω μερικούς κανόνες της Γενικής Μεθοδολογίας των βασικών και προγνωστικών επιστημονικών ερευνών, στηριζόμενος σε δικιές μου ήδη από το 1984 και μετέπειτα επεξεργασμένες δημοσιευθείσες μελέτες, ιδιαιτέρως τρεις :
(α) Die Völkerrechtsphilosophie, Versuch einer Grundlegung in den Hauptzügen, Pro scientia ethica iuris inter gentes, in : Archiv für Rechts- und Sozialphilosophie, 2/2000/86, S. 168-184 εδώ S. 174- 177, ISSN 0001-2343, β)Völkerrechtstheorie, Völkerrechtsphilosophie und Völkerrehtsmethodologie, Unterschiede. Demonstratio et Defensio Scientiae latae Iuris inter Gentes, αφιερωμένο στον Ηράκλειτο, in : Archiv für…, όπως παραπάνω, S.322-336, εδώ 330 -336, γ) Die Völkerrechtsmethodologie-Versuch einer Grundlegung in den Hauptzügen, Ad Promotionem Gradus Investigationis Scientiae Iuris inter Gentes, in : Papel Politico, PONTIFICIA Universidad Javeriana, , Facultad de Ciencias Politicas y Relaciones Internacionales, 1/2007/12, p. 173-208, IISN 0122-4409. Tα βρίσκετε στο Διαδίκτυο, το τελευταίο με όλο το κείμενο.
Λόγω χώρου δεν είναι δυστυχώς εφικτό να αναφέρουμε πολλά παραδείγματα. Λοιπόν οι κανόνες της Μεθοδολογίας:
-Πολυσυνθετικότητα των φαινομένων : Τα φαινόμενα αναδεικνύουν πολυποίκιλες πτυχές Γιαυτό μεθοδολογική προσέγγιση ούτε μόνον ιδεαλιστικά, ούτε μόνον υλιστικά.
-Συστημικότητα (φιλοσοφική Θεωρία του Συστήματος) : Μεταξύ των στοιχείων η πτυχών σημειώνονται αλληλοεπιδράσεις και αλληλοεξαρτήσεις υπό το νόημα κάθε ένα με κάθε άλλο. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται επί τη βάση των χαρακτηριστικών ποιοτήτων όλων των στοιχείων ή πτυχών μία καινούργια, ανώτερη ποιότητα με μεγάλη δυναμικότητα.
-Ιστορικότητα : Αξιολόγηση γεγονότων και ιδεών του παρελθόντος όχι με σημερινά κριτήρια, αλλά στο πλαίσιο των συγκεκριμένων συνθηκών τους , οι οποίες δεν είναι αιώνιες. Επομένως δεν μπορούμε να εγκαθιδρύσουμε σήμερα πολιτικά συστήματα του παρελθόντος (π.χ. κοινοκτημοσύνη) ή να έχουμε τον 21o αι. σαν βαση του βίου μας κοσμοθεωρίες και εικόνες του ανθρώπου από την εποχή του Μεσαίωνα, όπως νομίζει συχνά ο αρθρογράφος.
-Σχετικότητα : Τα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά κλπ. φαινόμενα και οι ανταποκρινόμενες ιδέες δεν είναι απόλυτες. Π.χ. δεν έχουν απόλυτο χαρακτήρα η δημοκρατία, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ισότητα κλπ. Το απόλυτο είναι σουρεαλιστικό και εξωπραγματικό και μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες καταστροφές π.χ. σε ολοκληρωτικά καθεστώτα.
Ο κ. Γιανναράς αξιολογεί τα πάντα πολύ αρνητικά και απαισιόδοξα (π.χ. ύψιστη δυστυχία, μέγιστη διαφθορά, τελεία ολοσχερής καταστροφή των ηθικών αξιών). Επομένως πρέπει να έπεται και μία ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗ λύση ;
-Συγκριτικότητα : Η εφαρμογή αυτού του κανώνα βελτιώνει κατά πολύ την σωστή αξιολόγηση κοινωνικών , πολιτικών, οικονομικών και εθνικών φαινομένων και προβλημάτων. Ας συγκρίνουμε π.χ. τους μεγάλους μισθούς και τις αξιόλογες συντάξεις της Ελλάδας με τους πολυ χαμηλούς μισθούς και τις όντως ασήμαντες συντάξεις στην Βουλγαρία και στην Ρουμανία. Τα ελληνικά έσοδα είναι τουλάχιστον οχτώ φορές περισσότερα, αν και η Ελλάδα δεν έχει να αναδείξει μίαν οχταπλάσια οικονομική βάση σε σύγκριση με τις προαναφερθείσες χώρες. Τα έσοδα των Ελλήνων στηρίζονται πρωτίστως στα δανεικά (και αγύριστα). Προ των γνωστών περικοπών των μισθών και των συντάξεων στην Ελλάδα είχαν οι Ελληνες σχεδόν τα ίδια έσοδα όπως οι πολίτες οικονομικά αναπτυγμένων χωρών. Η λύση αυτού του προβλήματος θα έχει για τους Ελληνες τραγικές συνέπειες και δη ανεξάρτητα από την ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση της εκάστοτε κυβέρνησης.
-Ρεαλιστικότητα : Αντικατοπτρισμός και όχι τεθλασμένη αντανάκλαση της αντικειμενικής πραγματικότητας (Δημόκριτος, Θεωρία της αντανάκλασης). Δεν είναι ούτε λογικό ουτε σωστό να αντικατασταθεί η δυσάρεστη πραγματικότητα με ιδεοληψίες (ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ) ή με υπερπατριωτικές κορώνες (ΑΝΕΛ) ή θρύλους και παραμύθια (Χ.Α.). Αλλά το κακό έγκειται ενμέρει και στον εθισμό μας σε σουρεαλισμό , αυτοβαυκαλισμό και εθνοκεντρική ομφαλοσκόπηση, γιατί δεν κατέχουμε αυτογνωσία.
-Διαφοροποίηση : Αυτή τίθεται εναντίον των ανεύθυνων γενικεύσεων. Απέτυχε το ελληνικό έθνος πράγματι τόσο πολύ που υπάρχει κίνδυνος αφανισμού του Ελληνισμού ; Είναι όλοι οι Ελληνες πολιτικοί διεφθαρμένοι, κλέφτες και ανίκανοι; Η τωρινή κυβέρνηση κάνει μόνον λάθη; Δεν σημειώνεται στην πατρίδα μας απολύτως τίποτε το θετικό ; Δεν υπάρχουν επιτυχείς Ελληνες επιχειρηματίες ; Πρέπει λοιπόν να διαφοροποιούμε και να τονίζουμε και θετικές εξελίξεις που αναμφιβόλως υπάρχουν. Αλλά ο αξιότιμος κ. Γιανναράς παραβιάζει σχεδόν σε κάθε άρθρο του αυτόν τον κανώνα.
Επιτρέψτε μου να συστήσω μερικά άρθρα και μελέτες από το Βλογγ μου. Κάνω κάτι το σύγχρονο και αυτονόητο. Αυτό δεν έχει ουδεμία σχέση με ναρκισσισμό και με αυτοπροβολή, όπως κάποιοι νομίζουν. Αυτά δεν τα έχω ανάγκη .« Μεθοδολογία, Εφαρμογή επί της ελληνικής κρίσης», «Ελληνικά Προβλήματα, Μεθοδολογική θέαση», «Μεθοδολογία, Σχέση μεταξύ της Γενικής και της Ειδικής «.
Διευκρίνιση : Με τέτοια εκτενή σχόλια προετοιμάζω συστηματικά και πολύχρονα μίαν εθνολογική μελέτη περί της νεοελληνικής νοοτροπίας. Δημοσιευθέν από το 2014 συχνά στην Καθημερινή.
———————————————————————————
Χ. Γιανναράς Μονοδιάστατος Ιδεαλιστής
Στην ιστορία τηςΦιλοσοφίας αναφέρονται ο Πλάτων ως εμπεδωτής του Ιδεαλισμού και ο Δημόκριτος ως εμπεδωτής του Υλισμού.
Ο Μαρξ έχει παραλάβει τον Υλισμό από τον Feuerbach.
Ο ιδεαλιστής βλέπει μόνον τις ιδέες, ενώ ο υλιστής μόνον την ύλη (κοινωνικοπολιτικοοικονομική πραγματικότατα). Και οι δύο προσεγγίσεις είναι μονοδιάστατες, ενώ η θεώρηση επί τη βάσει της διαλεκτικής αλληλοεξάρτησης αμφοτέρων είναι πιο λογική και επιστημονική.
Η μεθοδολογική προσέγγιση του κ. Γιανναρά είναι αποκλειστικά ιδεαλιστική, πλατωνική, ηθικολογική και γενική. Το αντίθετο από αυτήν είναι η μονοδιάστατη υλιστική προσέγγιση.
Υφίσταται όμως και η πιο σωστή, η ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ και ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΗ, η οποία όμως σε ό,τι αφορά τα πολιτικά και κοινωνικά αντικείμενα των άρθρων του προϋποθέτει σπουδές και γνώσεις τουλάχιστον στις Πολιτικές Επιστήμες και στην Κοινωνιολογία.
Καθημερινή (29.12.15)