Πατριωτισμός, Εθνικισμός, Σωβινισμός

Ευκαιρίας δοθείσης θα ασχοληθούμε με σημαντικές έννοιες , οι οποίες χρησιμοποιούνται δυστυχώς τελείως εσφαλμένα, φαινόμενο που έχει μερικές φορές δυσάρεστες συνέπειες. Οι έννοιες είναι επιστημονικοί όροι ( termini scientifici ) με ένα καθορισμένο περιεχόμενο , δηλαδή δεν επιτρέπεται να τις ερμηνεύσει κανείς υποκειμενικά ή βολονταριστικά.

α) Πατριωτισμός

Η γλωσσική αφετηρία του είναι η ελληνική λέξη Πατήρ (Γενική: Πατρός) και όχι η λατινική λέξη Pater (γενική: Patris ). Στο Μεσαίωνα εμφανίσθηκε η λέξη Πατριώτης  (κάποιος από το ίδιο γένος, συμπατριώτης) με μεσαιωνική λατινική Patriota και αργότερα με γαλλική προφορά Patriote. Παράλληλα παρουσιάσθηκε το επίθετο Πατριωτικός με τη λατινική Patrioticus και τη γαλλική προφορά Patriotique, πού έγινε η βάση για τη γαλλική λέξη με ελληνικές ρίζες Patriοtisme με την νεοελληνική προφορά Πατριωτισμός. Έτσι επέστρεψε η λέξη Πατριωτισμός στη γενέτειρά της.

Η έννοια αυτή σημαίνει την πολιτική τοποθέτηση ενός ατόμου που είναι συνυφασμένη με τον συναισθηματικό δεσμό με τις αξίες, την ιστορία, την παράδοση, τον πολιτισμό κλπ. της γενέτειράς του (Πατρίδα).Το κύριο νόημά της είναι η αγάπη προς την Πατρίδα. Μερικές φορές συνάδει όμως ο Πατριωτισμός με δυνατό συναίσθημα της υπερηφάνειας και της αλαζονείας, εάν κάποιος είναι αμετροεπής.

Ο Πατριωτισμός είναι προϊόν της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 και φορέας του είναι ο αστός (πολίτης, citoyen). Ένα από τα καθοριστικά γνωρίσματα του σύγχρονου πολίτου είναι η διαλεκτική αλληλουχία μεταξύ των δικαιωμάτων και των καθηκόντων. Αυτό είναι στις βαλκανικές χώρες άγνωστο.

β) Εθνικισμός

Υφίστανται δύο διαφορετικές ερμηνείες : Η γαλλική ερμηνεία είναι μάλλον ουδέτερη: Εννοεί τον πατριωτισμό, την αγάπη στο έθνος και την υπερηφάνεια γι αυτό.
Οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί λαοί την έχουν αποδεχθεί. Σύμφωνα όμως με τη γερμανική ερμηνεία ο εθνικισμός έχει αρνητική σημασία: υπερβολική και μή ανεκτική εθνική συνείδηση, η οποία θεωρεί την ισχύ και το μεγαλείο του έθνους ως υψίστη αξία. Οι λαοί της Βόρειας και της Ανατολικής Ευρώπης αποδέχθηκαν αυτή την ερμηνεία.

Στη νεώτερη παγκόσμια ιστορία η έννοια εθνικισμός χρησιμοποιήθηκε λίαν θετικά και δη από τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα πρώτα στις αραβικές χώρες και κατόπιν σε όλες τις χώρες που ξεσηκώθηκαν κατά της αποικιοκρατίας. Επομένως πρέπει να κάνουμε μία διαφοροποίηση.

γ) Σωβινισμός
σημαίνει  πολύ δυνατό πατριωτισμό που στρέφεται κατά άλλων λαών (αδιαλλαξία, αντιπάθεια, μίσος).

Βήμα, Καθημερινή (τελευταία στις 16.2.18), Τα Νέα.

————————————————————————————————————————————————–

Πατριωτισμός, Εθνικισμός

Γνωμικά

Αγαπώ υπερβολικά τη χώρα μου για να είμαι εθνικιστής.
Αλμπέρ Καμύ, 1913-1960, Γάλλος συγγραφέας, Νόμπελ 1957

Πατριωτισμός είναι η προθυμία να σκοτώσεις και να σκοτωθείς για ασήμαντη αφορμή.
Μπέρτραντ Ράσελ, 1872-1970, Βρετανός φιλόσοφος

Πατριωτισμός είναι η πεποίθηση πως αυτή η χώρα είναι ανώτερη απ’ όλες τις άλλες, επειδή γεννήθηκες εσύ σ’ αυτή.
Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω, 1856-1950, Ιρλανδός συγγραφέας, Νόμπελ 1925

Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των παλιανθρώπων.
Σάμουελ Τζόνσον, 1709-1784, Άγγλος συγγραφέας
(Αυτό βρίσκει στην Ελλάδα την απόλυτη εφαρμογή)

Ο εθνικισμός είναι μια παιδική ασθένεια. Είναι η ιλαρά της ανθρωπότητας.
Αλβέρτος Αϊνστάιν, 1879-1955, Γερμανοεβραίος φυσικός

Ένα υγιές έθνος δεν έχει συνείδηση της εθνικότητάς του, όπως ένας υγιής άνθρωπος δεν έχει συνείδηση των οστών του.
Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω, 1856-1950, Ιρλανδός συγγραφέας, Νόμπελ 1925

Ένα κράτος αρχίζει να αυτοαποκαλείται πατρίδα όταν ετοιμάζεται να διαπράξει φόνους
Φρήντριχ Ντύρενματ, 1921-1990, Ελβετός θεατρ. συγγραφέας

Κατά τη γνώμη μου, το καλύτερο απ’ όλα:
Είναι κρίμα που για να είσαι καλός πατριώτης πρέπει να γίνεις εχθρός της υπόλοιπης ανθρωπότητας.
Βολταίρος, 1694-1778, Γάλλος φιλόσοφος & συγγραφέας