Τσιγγάνος, Παρίας, Γύφτος, Σίντο , Ρομ

Το 1970 αγόρασα μάλλον τυχαία ένα βιβλίο δύο Γερμανών εθνολόγων με τον τίτλο Zigeuner ( Τσιγγάνοι ).
Από τότε αρχισα να ασχολούμαι λίγο με αυτήν την εθνοτική μειονότητα, η οποία ήταν στα πλαίσια των πανεπιστημιακών μου διαλέξεων περί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικά των εθνοτικών μειονοτήτων ένα ενδιαφέρον αντικείμενο.

Εν τω μεταξύ  οι Σίντι και οι Ρομά έχουν αναγνωρισθεί στην Γερμανία βάσει νόμου ως εθνοτική μειονότητα. Φυσικά το γερμανικό κράτος έβγαλε το σωστό και αναγκαίο συμπέρασμα από την γενοκτονία κατά των τότε Τσιγγάνων εκ μέρους των εθικοσοσιαλιστών.Γενικά δεν υπάρχουν προβλήματα με τους εδώ Σίντι και Ρoμά.
Τουναντίον δημιουργούν οι Τσιγγάνοι από την Ρουμανία, τα Δυτικά Βαλκάνια και από την Βουλγαρία σε όλην την Ευρώπη πάμπολα κοινωνικά προβλήματα σε τέτοιο βαθμό, που σχεδόν κανείς δεν τους θέλει. Ακόμη και ο πρόεδρος των εδώ Σίντι και Ρομά , ο Κος Rose, έχει επισημάνει επανειλλημμένα, ότι αυτοί δεν έχουν καμία σχέση με τους Ρουμάνους και Βουλγάρους Τσιγγάνους.
Ακόμη και μεταξύ των Σίντι και Ρομά σημειώνονται μεγάλες διαφορές.Οι Σίντι ( Ινδοί ! ) ζουν πρωτίστως σε πόλεις και έχουν επαγγέλματα όπως και οι άλλοι Γερμανοί πολίτες. Τα παιδιά τους σπουδάζουν και μορφώνονται. Αλλά οι Ρομά ( Ρομ : Ανθρωπος ) είναι πλανώδιοι και συνεχίζουν να απορρίπτουν προτάσεις του κράτους για ζωή μονίμως σε έναν τόπο.
Μου είναι γνωστό, ότι στις πρώην σοσιαλιστιές χώρες οι Τσιγγάνοι παράτησαν την πλανώδια ζωή και έχουν ενσωματωθεί στην κοινωνία. Πολλοί από αυτούς σπούδασαν και έγιναν γιατροί, μηχανικοί, δικαστές, εισαγγελείς, κοινωνιολόγοι κτλ.
Αλλά ύστερα από την κατάρρευση του σοσιαλιστικού συστήματος έχει η κατάσταση των Τσιγγάνων σε αυτές τις χώρες ραγδαίως επιδεινωθεί. Αυτοί έχουν στην κυριολεξία εξαθλιωθεί. Γενικά πρόκειται για ένα πολυσύνθετο πρόβλημα ιδίως στα Βαλκάνια όπου επικρατούν παμπάλαια κλισέ απέναντι στους Τσιγγάνους. Ομως υπεύθυνοι γι αυτό είναι εν μέρει και οι ίδιοι.

Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη των ειδικών εθνολόγωνοι Τσιγγάνοι προέρχονται από την βορειοδυτική Ινδία και το Νοτιονατολικό Πακιστάν και δη από την περιοχή Sindhi. Από εθνολογική άποψη είναι οι Τσιγγάνοι απόγονοι των μελαψών , του αυτόχθονου πληθυσμού, ο οποίος, αν και πιό πολιτισμένος εχει προ 3.500 ετών υποταχθεί από τους επιθετικούς “Ινδοάριους” (Ιρανοί , ανατολικοί (Σάτεμ) Ιδοευρωπαίοι).
Τον 10 αι. επικράτησαν σε αυτήν την περιοχή καταστροφές, δυστυχία και πείνα. Οι περισσότεροι Paryas ( Ανέγγιχτοι ), από το μη θιγγάνω : μην αγγίζω ) , οι οποίοι δεν ανήκαν σε καμίαν από τις τέσσερεις κάστες ( Brahman, Ksatryas, Vasnyas κτλ.) και επομένως εστιαζόνταν έξω από την αναγνωρισμένη κοινωνία, αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να ζήσουν αλλού καλύτερα.Οταν έφθασαν στα σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (επίσημα: Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ) έχουν μεταφράσει οι υπεύθυνοι την λέξη Παρία στα Ελληνικά, τα οποία ήταν η αυτοκρατορική γλώσσα σύμφωνα με την σημασία της στην Ινδία σε Αθίγγανος. Η προφορά έχει βαθμιαία μεταλλαχθεί στην ελληνική γλώσσα σε Τσιγγάνος που έγινε η γλωσσική βάση για πολλές παραλλαγές στις εθνικές ευρωπαϊκές γλώσσες ( Cygan, Tsigan, Zigeuner, Ciganyok, Κατσίβελος, Cacivel κτλ. ).

Τον 14ο αι. έφθασαν στην Κεντρική Ευρώπη, τους ρώτησαν οι υπεύθυνοι υπάλληλοι του Αυτοκράτορα Sigismund, από ποιά χώρα προέρχονται, απάντησαν αυτοί , από την „Μικρή Αίγυπτο“. Μερικοί εθνολόγοι πρεσβεύουν την άποψη, ότι επρόκειτο στον Μεσαίωνα για μίαν περιοχή στα Νότια της Στερεάς Ελλάδας και όχι για την Αίγυπτο.Αυτη η άποψη μάλλον δεν ευσταθεί.
Η μετακίνηση των Αθίγγανων έχει πραγματοποιηθεί σε δύo κολώνες, στην προαναφερθείσα κολώνα και σε μία προς την Αίγυπτο , την Βόρεια Αφρική, Ισπανία και από εκεί σε όλην την Δυτική και Βόρεια Ευρώπη . Οι Αθίγγανοι όμως ήταν πεπεισμένοι , ότι κατάγονται από την Αίγυπτο. Αυτός είναι ο λόγος, που οι Ισπανοί τους ονόμασαν Egyptiano ή Gitano και οι άλλοι λαοί Gitan,Gypsy, Egyptien, Kiptian, Evgit κτλ. Αυτές οι ονομασίες είναι παραφθορά του εθνωνύμιου Αιγύπτιος. Ομως ούτε φυσιογνωμικά, ούτε γλωσσολογικά διαπιστώνουμε κάποιαν σχέση με τους Αιγυπτίους.

Τα εθνωνύμια Αθίγγανος και Γύφτος έχουν μεν μίαν ιστορία περίπου 1000 ετών, αλλά είναι ετεροπροσδιορισμοί, ενώ αυτοί έχουν πάνω από 1000 έτη τους αυτοπροσδιορισμούς Rom ( πληθυντικό Roma και θηλικό Romi ) που σημαίνει άνθρωπος και Sinto (πληθυντικό Sinti ) από το τοπωνύμιο Sindhi . Αλλά κανένας ευρωπαϊκός λαός δεν ήταν μάλλον λόγω περιφρόνησης διατεθειμένος να σεβασθεί τα δικά τους εθνωνύμια.Υστερα από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο , κατά την διάρκεια του οποίου έχουν διαπράξει οι Γερμανοί κατά των Αθίγγανων το έγκλημα της Γενοκτονίας ( 500 χιλιάδες νεκροί ),  τα κράτη-μέλη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνώναναγνώρισαν επί τη βάσειπολλών διεθνών ντοκουμέντων τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των ανθρώπων και των πολιτών καθώς και των μειονοτήτων.

Και στα πλαίσια της ΕΕ έχουν εκδοθεί ντοκουμέντα περί παρομοίων δικαιωμάτων. Ετσι και οι Αθίγγανοι απέκτησαν δικαιώματα ως άνθρωποι, ως πολίτες, εν μέρει και ως εθνοτική μειονότητα.Δηλαδή έχουν δημιουργηθεί ευνοϊκές προüποθέσεις για την απόρριψη των ετεροπροσδιορισμών Τσιγγάνοι και Γύφτοι και για την διεθνή αναγνώριση του αυτοπροσδιορισμού Ρομά σύμφωνα με ένα ντοκουμέντο της International Roma Union (1978), η οποία ανήκει στις NGO ( Μη κρατικές Οργανώσεις) υπό την Αιγίδα της UNO. Τιμητικά είναι πρόεδρος του οργανισμού ο διεθνώς γνωστός ηθοποιός Yul Brynner, ένας Αθίγγανος. Η οργάνωση των Ρομά είναι εκτός τούτου μέλος της UNICEF (Διεθνής Οργανισμός για τα Δικαιώματα των Παιδιών).
Στην Γερμανία χρησιμοποιείται η ονομασία Σίντι για τους Γερμανούς και η ονομασία Ρομά για τους Αθίγγανους από την Ανατολική και την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι Αθίγγανοι πάλι ονομάζουν όλους τους μη Αθίγγανους Gadsche που σημαίνει αγροίκοι, άξεστοι και ηλίθιοι !
Η αρχική γλώσσα των Σίντι και Ρομά ήταν συγγενική με την Σανσκριτική και ανήκει στις Paisatshi-διαλέκτους, αλλά έχει αλλοιωθεί πολύ από άλλες γλώσσες και ιδιαιτέρως από την αυτοκρατορική γλώσσα της Ανατολικής Ρωμαίκής Αυτοκρατορίας, την Ελληνικη καθώς και από άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Οι ίδιοι ονομάζουν τις διάφορες διαλέκτους Romanes.Η εξάπλωση των Αθίγγανων στην Ευρώπη έλαβε χώραν από τον 10ο έως τον 16ο αι. Μεταξύ του 17ου και του 18ου αι. έχουν μεταφέρει η Αγγλία και η Ισπανία χιλιάδες Αθίγγανους στις αποικίες τους ανά των κόσμο και ειδικά στην Βόρεια Αμερική, στην Λατινική Αμερική και στην Αυστραλία.

Πηγές

-H. Mode / S. Wölffling, Zigeuner, Leipzig, 1968.
-E. Lips et alt., Völkerunde für jedermann, Leipzig, 1967, S.135, 160, 416.
-H. Haarmann, Kleines Lexikon der Völker, München, 2004, S.267-269, 294.
-J. Guter, Das große Lexikon der Völker, Köln.-M. Ferrera, Völker der Welt, Milano, 2003, P. 50-53.

Δημοσιευθέν από το 2013 συχνά στον κεντρικό ηλεκτρονικό τύπο (Καθημερινή, Το Βήμα, Τα Νέα, iefimerida)  , τελευταία στην Καθημερινή ( 20.6.17), iefimerida (28.1.21)