Νοοτροπία και “Κλισέ” ;
Περί παρομοίων ζητημάτων έχω ανταλλάξει πολλές φορές απόψεις με Έλληνες επιστήμονες, οι οποίοι εφάρμοσαν ακριβώς την προσέγγιση με καθοριστική αφετηρία την λέξη “Κλισέ” σχεδόν κλείνοντας την πόρτα για εποικοδομικές συζητήσεις προς εξεύρεση της αλήθειας.
Χρησιμοποιώντας την έννοια “Νοοτροπία” δημιουργούνται καταλληλότερες προϋποθέσεις και συνθήκες για μία πιό πειστική ενασχόληση με τέτοια μάλλον εθνολογικά και εθνοψυχολογικά ζητήματα, τα οποία ήταν πολλάκις αντικείμενο πανεπιστημιακών διαλέξεων ειδικά στα πλαίσια της προετοιμασίας κατάλληλων σπουδαστών από 70 χώρες από όλους τους Κύκλους Πολιτισμού στον κόσμο για την διπλωματική σταδιοδρομία.
Οι επιστημονικές γνώσεις περί του πολυδιάστατου φαινομένου της νοοτροπίας των εθνών είναι η conditio sine qua non (τελείως απαραίτητη προϋπόθεση) για επιτυχείς διεθνείς διακρατικές διαπραγματεύσεις και γενικά για την κατανόηση άλλων πολιτισμών και λαών . Σε ό,τι αφορά τη νοοτροπία των Νεοελλήνων και τον βασικό κώδικα συμπεριφοράς τους υπάρχουν , ως γνωστόν, αποτελέσματα μελετών βάθους του ιστορικού Απόστολου Βακαλόπουλου ( ” Ο Χαρακτήρας των Ελλήνων, Ανιχνεύοντας την εθνική μας ταυτότητα” ) και του κορυφαίου Έλληνα διανοητού Σέλιου Ράμφου ( “Ο Καημός του Ενός, Κεφάλαια της ψυχικής ιστορίας των Ελλήνων” ).
Ο πρώτος όμως εφαρμόζει αποκλειστικά την ιστορική μέθοδο ερευνών και εκτός τούτου απορρίπτει expressis verbis την κοινωνιολογική και την διαλεκτική μέθοδο ως περιττές ( sic), -αυτό αντιτίθεται στην διεθνή επιστημονική δεοντολογία – ενώ ο δεύτερος , αν και πολύ πειστικός, έχει μια κάποια κλίση προς μίαν μανιχαϊστική προσέγγιση.
Η συστηματική και συγκριτική ενασχόληση π.χ. με τα βασικά χαρακτηριστικά της νοοτροπίας των Ελλήνων και των Γερμανών απέδειξε, ότι μία πολυσύνθετη προσέγγιση είναι λογικότερη και αποτελεσματικότερη (Ιδέ “Deutsche und Griechen, Mentalität, Eine komparative Studie” και το άρθρο “Ελληνες και Γερμανοί, Εθνολογική Σύγκριση”).
Μια τέτοια ενασχόληση με το θέμα δέον να στηρίζεται στους εξής κανόνες :
1. Αντικειμενικότητα : χωρίς εθνικιστικές, ιδεολογικές κα θρησκευτικές παρωπίδες.
2. Αντανάκλαση της πραγματικότητας (Δημόκριτος) και όχι αντικατοπτρισμός εθνικιστικών φαντασιώσεων και ψευδαισθήσεων.
3. Συνθετικότητα : Μελέτη των καθοριστικών πτυχών του θέματος, όπως π.χ. των ιστορικών, των πολιτισμικών, των πολιτικών , των παραδοσιακών, των θρησκευτικών κ.ο.κ.
4. Διαλεκτικότητα ( Hegel , Έγελος ) : Προσόντα και ελαττώματα στην αέναη αλληλολοεπίδραση, αλληλοεξάρτηση και αλληλουχία τους.
5. Σχετικότητα ; Γενικά δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες. Η αλήθεια είναι σχετική. Απόλυτες “αλήθειες¨ πρεσβεύονται μόνον από τις θρησκείες καθώς και από τα κόμματα ολοκληρωτικών κοσμοθεωριών . Αυτό όμως έχει πάντα οδηγήσει σε όντως απόλυτες εθνικές και κοινωνικές καταστροφές.
6. Ιστορική Συγκεκριμενικότητα : Μελέτη του παρελθόντος όχι με τα σημερινά δεδομένα, αλλά με τα τότε υπάρχοντα. Δεν είναι π.χ. λογικό, να κρίνουμε με σημερινά κριτήρια το δουλοκτητικό σύστημα στην Αρχαία Ελλάδα.
7. Μεταλλαγή : Η νοοτροπία των εθνών αλλάζει στη διάρκεια των αιώνων ( αιμοχαρείς Βίκιγκες-ειρηνόφιλοι Σκανδιναβοί, δημιουργικότατοι αρχαίοι Έλληνες, αποτυχημένοι Νεοέλληνες εδώ και διακόσια έτη. ).” Πάντα ρεί” ( αποδίδεται έμμεσα στον Ηράκλειτο ).
8. Γενίκευση ( Generalisation ) : Διείσδυση στην ουσία ενός φαινομένου με σκοπό την εξεύρεση του καθοριστικού στοιχείου, του πυρήνα του ( punctum quaestionis ).
9. Διαφοροποίηση : Γενικά και χωρίς διαφοροποίηση “όλοι οι Έλληνες”, “όλοι οι Γερμανοί” ή οι Έλληνες , οι Γερμανοί στην πλειοψηφία η στη μειοψηφία τους , πολλοί η λίγοι ;
Κανονικά μόνον με μελέτες βάθους της Πρακτικής Κοινωνιολογίας είναι δυνατό να βγουν σωστά συμπεράσματα. Αλλά υπάρχει και μία μάλλον λογική μέθοδος, η οποία στηρίζεται στην αντικειμενική θεώρηση . Δεν μπορούμε π.χ. να διατυπώσουμε την άποψη, ότι οι περισσότεροι Νεοέλληνες είναι η προσωποποίηση της πειθαρχίας, της εργατικότητας και της αξιοπιστίας, και ότι οι περισσότεροι Γερμανοί είναι ιδιαιτέρως καλαισθητικοί και πρωταγωνιστές των σεξουαλικών ικανοτήτων στην Ευρώπη.
Καθημερινή (22.10.17)