Νόμοι σε Γενικές Γραμμές, Νόμος και Ηθική, “Φύσει Δίκαιον”, “Αίσθημα Δικαίου”, Νομικά και Ηθικά Σωστό ;

Ο πρωτανεύων σκοπός των νόμων είναι η ρύθμιση κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών κλπ. σχέσων μεταξύ των πολιτών και διοικητικών σχέσεων μεταξύ των πολιτών και του κράτους μέσω κανόνων συμπεριφοράς.
Ενίοτε εμφανίζεται το πρόβλημα της σχέσης μεταξύ νόμου και ηθικής καθώς και μεταξύ νόμου και δικαίου.

Στην παράδοση των κονφουκιανικών, ισλαμικών και των περισσότερων αφρικανικών χωρών δεν γίνεται διαχωρισμός μεταξύ των νομικών και των ηθικών κανόνων. Ο Κονφουκιανισμός γνωρίζει π.χ. γενικά τους Λι-κανόνες.

Περίπου το ίδιο διαπιστώνεται και στις διεθνείς σχέσεις ειδικά από τις αρχές της δεκαετίας του 70, όταν οι τότε υποανάπτυκτες χώρες απαιτούσαν μία Διεθνή και Δίκαια Οικονομική Τάξη και προσπαθούσαν να πραγματοποιήσουν τα αιτήματά τους μέσω Διακηρύξεων της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Πολλά κράτη έχουν ψηφίσει πολές διακηρύξεις μη γνωρίζοντας ότι οι υποανάπτυκτες χώρες δεν έκαναν διαχωρισμό μεταξύ της ΝΟΜΙΚΗΣ και της ΗΘΙΚΗΣ δέσμευσης, οι οποία απορρέει μονον από νομικές συμφωνίες και όχι απο διακηρύξεις.Οι αναπτυγμένες χώρες αναγκάσθηκαν να επισημάνουν, ότι η παράδοσή τους γνωρίζει μόνον την νομική δέσμευση.

Ο διαχωρισμός μεταξύ του Δικαίου και της Ηθικής έχει λάβει χώραν τον 18ο αι. στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας από τον νομικό Thomasius.
Αυτό ήταν η προϋπόθεση για τον γερμανικό θετικισμό και φορμαλισμό σε θεωρία και νομοθέτηση καθώς και για την απάνθρωπη νομοθεσία και πράξη στο 3ο Reich ( Gesetz ist Gesetz : νόμος είναι νόμος και χειρότερα : Befehl ist Befehl : διαταγή είναι διαταγή).

Εν κατακλείδι : Υπάρχουν ενίοτε ανήθικοι, άδικοι, απάνθρωποι και εγκληματικοί νόμοι.

Αλλά σε τέτοια περίπτωση ισχύει το “φύσει δίκαιον”( jus naturae ή jus naturalis, στην εποχή του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού το droit de raison ) μία από τις μεγαλύτερες επιτεύξεις του αρχαίου ελληνικού πνεύματος με τεράστιες επιδράσεις στην ευρωπαϊκή και στην παγκόσμια ιστορία.
Σε αυτό το δίκαιο βασίζεται το jus resistendi (δίκαιο της εξέγερσης).

Καθημερινή (17.10.15 et 1.10.16)

———————————————-

Μεταξύ του “Θέσει δίκαιον” (jus positivum ) και του “Φύσει Δίκαιον”

σημειώνεται μία τεράστια διαφορά. Ενώ το πρώτο βασίζεται σε συγκεκριμένους νόμους, αποτελεί το δεύτερ αποτελεί μίαν ιδέα των αδύνατων , καταπιεζόμενων και αδικημένων, οι οποίοι απορρίπτουν το Δίκαιο του καθεστώτος ως άδικο και απαιτούν νέο Δίκαιο, όπως αυτοί το σκέπτονται. Η Αντιγόνη π.χ. λέει στην γνωστή αντιπαράθεση στον ουζουρπάτορα Κλέοντα : Εσύ έχεις τους νόμους σου, αλλά οι θεϊκοί νόμοι είναι ανώτεροι και ισχυρότεροι. (τσιτάτο από μνήμη) .
Στην Φιλοσοφία του Δικαίου αυτή η φράση αποτελεί την αφετηρία του ¨Φυσικού Δικαίου ” καθώς και του “Jus resistendi “( Δίκαιο της Αντίστσης ή και Εξέγερσης).
Γι αυτό το “Φυσικό Δίκαιο” μπορεί σχετικά εύκολα με μεταβληθει σε ένα αποτελεσματικό όπλο.
Αυτό που δεν βρίσκω στο ισχύον νομικό σύστημα, το αναζητώ στον Θεό ( “Θεϊκό Δίκαιο”, “Jus Divinum”) ή στη φύση ή στη νοημοσύνη ( “Δίκαιο της Νοημοσύνης”ή “Δίκαιο του Ορθού Λόγου” Jus Rationis”). Καθημερινή (25.2.18)
———————————————————-

Φύσει Δίκαιον (Φυσικό Δίκαιον)

Το αρχαίο ελληνικό “φύσει δίκαιον” (Πλάτων (Γοργίας), Καλλικλής, Αντιφών, Ιππίας σε Πλάτων (Πρωταγόρας), Αντιγόνη προς Κρέωντα) ανήκει στα σημαντικότερα αντικείμενα της επιστήμης Φιλοσοφία του Δικαίου, ενός από τους πανεπιστημιακούς μου κλάδους. Το αντίθετο του “φύσει δίκαιον” είναι το “θέσει δίκαιον” (“θετικό δίκαιο”) που σημαίνει στην ουσία δίκαιο του κράτους.

Οι Ρωμαίοι το έχουν παραλάβει και το μετέφρασαν ως “jus naturae” ή “jus naturalis” ( ¨δίκαιον της φύσεως” η “φυσικό δίκαιο” και του προσέδωσαν θεϊκή σημασία “jus divinum ” (“θεϊκό δίκαιον”). Το “θέσει δίκαιον” έχει μεταφρασθεί ως “jus dispositivum”.

Στην εποχή του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού” έχει μεταβληθεί σε “jus rationis” ( “droit de raison”, “δίκαιο του (ορθού) λόγου ίσον ορθολογισμός).

Η ιδιαίτερη σημασία του φυσικού δικαίου έγκειται στο ό,τι αυτό έχει χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα για την ανατροπή του Ancien Regime, δηλαδή για την αστική επανάσταση στην Γαλλία.
Από τότε έχει επικρατήσει η άποψη, ότι το φυσικό δίκαιο εμπεριέχει μεγάλη εκρηκτική δύναμη.

Στην νεότερη εποχή έχει στηριχθεί στο φυσικό δίκαιο το κίνημα Σολιντάρνοστ στην Πολωνία για να ξεσηκωθεί κατά του τυραννικού κομμουνιστικού συστήματος . Εν όλίγοις : Μέσω του φυσικού δικαίου ως ιδελογικού μέσου άρχισε η βαθμιαία κατάπτωση του “Υπαρκτού Σοσιαλιασμού”.
Στο μέλλον δεν αποκλείεται να διαδραματίσει το “φύσει δίκαιον” στην κοινωνία καθώς και στις διεθνείς σχέσεις ένα καθοριστικό ρόλο.
Μέσω της γνώμης του Σοφοκλή (“Αντιγόνη “) έχει γεννηθεί η άποψη περί του “Φυσικού Δικαίου” , η οποία έχει βαθμιαία διευρυνθεί και μεταβληθεί σε μίαν από τις βάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών , τα οποία έχουν στα πλαίσια του Διεθνούς Δημοσίου Δικαίου συγκεκριμενοποιηθεί και διατυπωθεί σε ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΑ ντοκουμέντα των Ηνωμένων Εθνών (Συμβάσεις, Διακηρύξεις) .
Ολα αυτα βρίσκουν αντανάκλαση στα συντάγματα σχεδόν όλων των λαών. Σε μερικούς κύκλους πολιτισμού υπερτερούν τα πολιτικά, σε άλλους τα οικονομικά και σε μερικούς τα πολιτισμικά δικαιώματα. Στην Ευρώπη διαπιστώνουμε μίαν αλληλοσύνδεση όλων αυτών των δικαιωμάτων και ελευθεριώ στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Δικαίου επί τη βάσει ειδικών Συμβάσεων.

Αυτονοήτως σημειώνονται ιδιαιτέρως σε δικτατορικά ή απολυταρχικά κράτη και προβλήματα σε ό,τι αφορά την υλοποίηση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών.

Κατά τα άλλα ούτε το “Δικαιο του ορθού λόγου”, ούτε τα ανθρώπινα δικαιώματα, ούτε οι ελευθερίες του ατόμου είναι απόλυτα. Παντού είναι εξαιρέσεις απαραίτητες. Ακριβώς αυτό το λαμβάνουν υπ όψη όλες οι διεθνείς και οι ευρωπαϊκές συμβάσεις.

Μεταξύ των φυσικών επιστημών από το ένα μέρος και άλλων επιστημών (κοινωνικών, πολιτικών, νομικών κτλ. ) από το άλλο μέρος διαπιστώνουμε μεγάλη διαφορά. Γι υτό δεν είναι δυνατό να εφαρμόσουμε καθοριστικές γνώσεις των φυσικών επιστημών επί άλλων επιστημών με τα ετερογενή αντικείμενα και με την δική τους μεθοδολογία.
Καθημερινή ( 11.10.15, 25.2.18)
———————————————————-
Πλάτων περί φυσικού Δικαίου (Τσιτάτο)

”Καθόλου μὲν εἰπεῖν, ό κατὰ τῶν τεχνῶν καὶ τῶν ἐπιστημῶν λέγειν εἰώθαμεν, ταὐτὸ καὶ κατὰ τῆς ἀρετῆς φατέον ἐστίν, ώς εἰς τὴν παντελῆ δικαιοπραγίαν τρία δεῖ συνδραμεῖν. φύσιν καὶ λόγον καὶ ἔθος.
Καλῶ δὲ λόγον μὲν τὴν μάθησην, ἔθος δὲ τὴν ἄσκησιν, είσι δ’ αί μὲν ἀρχαὶ τῆς φύσεως”.
Πλουταρχος

”ἀλλ’ ἐκεῖ οὖ λέγω, ἐν τοῖς δικαίοις καὶ ἀδίκοις καὶ όσίοις καὶ άνοσίοις, ἐθέλουσιν ἰσχυρίζεσθαι ώς οὐκ ἔστι φύσει αὐτῶν οὐδὲν οὐσίαν ἐαυτοῦ ἔχον ἀλλὰ τὸ κοῖνη δόξαν τοῦτο γίγνεται ἀληθὲς τότε όταν δόξη καὶ όσον ἂν δοκῆ χρόνον”.
Πλατωνος, Θεαιτητος, 172 Β

———————————————–

Θρασύμαχος :» [φημί γάρ ἐγώ εἶναι τό δίκαιον οὐκ ἄλλο τι ἤ τό τοῦ κρείττονος συμφέρον].

——————————————————————————–

Είναι το νομικά σωστό επίσης Ηθικό ;

α) Κανονικά στηρίζονται οι νομικές αντιλήψεις στις ηθικές αντιλήψεις της πλειοψηφίας μίας κοινωνίας, γιατί στην ιστορία του πολιτισμού έχουν πρώτα εμπεδωθεί οι ηθικοί κανώνες και κατόπιν έπονταν οι νομικοί και δη στην Μέση Ανατολή (Σουμερία ο πρωτος νομικός κώδικας του Κόσμου Codex Esnuna pro 4200 ετών και στην Βαβυλωνία o Codex Hammurabi pro 3800 ετών).

Οι Ελληναράδες και οι αρχαιολάτρεις ας διαβάσουν πολύ προσεκτικά αυτές τις γνώσεις. Σε ποιά πολιτισμική κατάσταση βρισκόταν τότε ο “ελληνικός” χώρος ;

β) Στην περίπτωση όλων των εκφάνσεων της Αριστεράς (από την σοσιαλδημοκρατική , την σοσιαλιστική, την άκρα, την κομμουνιστική, την σταλινική έως την βοειοκορεατική) αποτελεί η “ηθική ανωτερότητα” απλούστατα ένα ΜΥΘΟ, ο οποίος όμως έχει εργαλειοποιηθεί με τον σκοπό της ανάληψης της πολιτικής εξουσίας.
Κατόπιν εξελίσσεται η ηθική σε αντικείμενο ιδεολογικού μουσείου.

γ) Αλλά στις εύνομες κοινωνίες ιδιαιτέρως στις χώρες με προτεσταντική παράδοση μπορούν να θεωρηθούν οι νόμοι στην πλειονότητα ως αντικατοπτρισμός των υφισταμένων ηθικών αξιών. Δεν είναι τυχαίο που σε τέτοιες χωρες γίνεται λόγος για Κράτος του Δικαίου και για Κοινωνικό Κράτος. Αυτά είναι αποκλειστικά δικές τους επιτεύξεις. Εγείρεται το εύλογο ερώτημα, γιατί δεν έχουν οι χώρες με ορθόδοξη παράδοση να αναδείξουν τέτοιες κοσμοϊστορικές επιτεύξεις ;

δ) Η σημερινή Ελλάδα όμως ανήκει μόνον pro forma στην εξελιγμένη Ευρώπη, γιατί παρέλαβε από την Δύση το σχήμα, αλλά όχι το περιεχόμενο σε ό,τι αφορά το πολιτικό και νομικό σύστημα, γιατί έλλειπαν οι κοινωνικές και οικονομικές προϋποθέσεις .

Επομένως είναι στη Ελάδα εσφαλμένη η άποψη, ότι σημειώνεται μία ταύτιση του νομικού με το ηθικό. Ας υπενθυμίσουμε, ότι στην ελληνική κοινωνία δεν υπάρχουν ούτε κοινωνική , ούτε ΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, η οποία δεν ανήκει στο ελληνικό λεξιλόγιο !

ε) Ούτως ή άλλως είναι στην Ελλάδα σχεδόν εθιμικό “δίκαιο” να συγχίζονται ακουσίως ή και εκουσίως βασικές έννοιες του κοινωνικού και πολιτικού βίου σε τέτοιο βαθμό που επικρατεί ένα τεράστιο εννοιολογικό χάος.

Ο καθείς λέει, ό,τι του συμφέρει η ερμηνεύει τις έννοιες κατά το δοκούν ή λαϊκά αμολάει καμιά κοτσάνα.

Καθημερινή (17.10.15  et 1.10.16)

————————————————-

Ελλειψη νομικής συνείδησης και “αίσθημα του δικαίου”

Το «αίσθημα δικαίου» μπορεί ο καθείς σύμφωνα με την ιδεολογική , πολιτική κλπ. τοποθέτησή του να το ερμηνεύσει κατά το δοκούν. Αλλά στις εύνομες κοινωνίες της προηγμένης Ευρώπης είναι οι εκφράσεις πιό συγκεκριμένες : “Νομική συνείδηση”. Αυτή σημαίνει πρωτίστως την αλληλουχία δικαίων και ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ, κάτι που είναι στον ελληνικό πολιτικό βίο και ιδιαιτέρως στον αριστεροστρεφή κύκλο άγνωστο ή και τελείως απορριπτέο.

Τώρα έχει λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ να αντιμετωπήσει τις ιδεολογικές του αγκυλώσεις και “αμαρτίες από το παρελθόν του. Ετσι αλλάζουν οι καιροί. Καθημερινή ( 22./25.2.15)