Γενοκτονία των Ποντίων, Μία ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ Προσέγγιση
Το ζήτημα της Γενοκτονίας ήταν στα πλαίσια του εκτενέστατου θέματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επι δεκαετίες αντικείμενο των πανεπιστημιακών μου διαλέξεων. Επομένως και εδώ θα είναι το στιλ νηφάλιο και το περιεχόμενα ουδέτερο, κάτι που δεν εστιάζεται στα ελληνικά μίντια και σε δηλώσεις πολιτικών και πολιτευόμενων πανεπιστημιακών.
Από την ενασχόληση με το θέμα της Γενοκτονίας εγείρονται πολλά ερωτήματα:
Τί σημαίνει Γενοκτονία;
Ποιός αποφασίζει περί του αν υφίσταται η περίπτωση της γενοκτονίας;
Υπάρχει ένας διεθνώς αναγνωρισμένος ορισμός της Γενοκτονίας ή εξαρτάται το περιεχόμενό της από την άποψη των ειδικών διεθνολόγων ή των ιστορικών;
Υπάρχουν διεθνή ντοκουμέντα, τα οποία εμπεριέχουν τον ορισμό της;
Αν υπάρχουν τέτοια ντοκουμέντα, αυτά έχουν αναδρομική ισχύ;
Υπάρχουν σε διεθνή κλίμακα περιπτώσεις της Γενοκτονίας;
Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την τραγωδία των Ποντίων ως Γενοκτονία;
Αν η απάντηση είναι καταφατική, πώς αυτό αποδεικνύεται;
Αν όχι , είναι αποδείξεις αναγκαιότατες.
Δηλώσεις όμως καταφατικού ή αρνητικού χαρακτήρα χωρίς αιτιολογήσεις είναι άχρηστες, ανεπίτρεπτες και επικίνδυνες. Αλλά στην Ελλάδα είναι σχεδόν αυτονόητο να γίνονται δηλώσεις επί θεμάτων, τα οποία είναι άμεσα συνυφασμένα με την ελληνική εθνική ταυτότητα με μεγίστη επιπολαιότητα και ανευθυνότητα. Οφθαλμοφανώς πρόκειται για βασικά προβλήματα της εθνικής συνείδησης.
Αφετηρία της ενασχόλησης είναι η „Σύμβαση περί της αποτροπής και της τιμωρίας του εγκλήματος της Γενοκτονίας“ από τον Δεκέμβριο του 1948. Είναι ενδιαφέρον να επισημάνουμε, ότι ένας Pολωνοεβραίος νομικός έχει χρησιμοποιήσει το 1944 ως πρώτος τον όρο Γενοκτονία και έχει διατυπώσει, αν και ανεπαρκώς, τη σημασία της ως „καταστροφή ενός έθνους ή μίας ομάδας“. Το 1946 η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών ψήφισε την Απόφαση 96/1, η οποία έχει επισημάνει, ότι „η Γενοκτονία είναι σύμφωνα με το Διεθνές Δημόσιο Δίκαιο ένα έγκλημα, το οποίο αντιτίθεται στο πνεύμα και στους σκοπούς των Ηνωμένων εθνών“.
Η Σύμβαση από το 1948 εμπεριέχει στο άρθρο ΙΙ τον εξής λίαν λεπτομερειακό ορισμό της Γενοκτονίας : „Σε αυτή τη Σύμβαση Γενοκτονία σημαίνει μία από τις παρακάτω πράξεις, οι οποίες συντελούνται με την ΠΡΟΘΕΣΗ να εξοντώσουν μίαν εθνική, εθνοτική, φυλετική η θρησκευτική ομάδα στο σύνολό της ή εν μέρει:
α) Να θανατώσει μέλη μίας τέτοιας ομάδας.
β) Να προκαλέσει βαρέως σωματικές ή πνευματικές ζημίες σε μέλη μίας τέτοιας ομάδας.
γ) Να δημιουργήσει για μίαν ομάδα τέτοιες συνθήκες ζωής, με την πρόθεση να επιφέρουν τη σωματική καταστροφή στο σύνολό της ή εν μέρει.
δ) Να λάβει μέτρα, τα οποία έχουν ως σκοπό την παρεμπόδιση γέννας σε μία τέτοια ομάδα.
ε) Να μεταφέρει βιαίως παιδιά από μία ομάδα σε άλλην“ (δική μου μετάφραση από τα Αγγλικά).
Αυτή η όντως διεθνής Σύμβαση ισχύει από τον Ιανουάριο του 1951 και έχει ενσωματωθεί στο ενδοπολιτειακό (εσωτερικό) δίκαιο σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου με εξαίρεση τις ΗΠΑ λόγω των Ινδιάνων και του Ισραήλ λόγω των Παλαιστινίων (sic). Ο κύριος κανόνας του ντοκουμέντου ανήκει ούτως η άλλως στην κατηγορία των νομικών αρχών του ius cogens (αναγκαστικό δίκαιο) που σημαίνει, ότι έχει δεσμευτική ισχύ ανεξαιρέτως για όλα τα κράτη, ανεξάρτητα από το εάν αυτά το έχουν υπογράψει η ίσως όχι.
Στα πανεπιστημιακά εγχειρίδια και ιδιαιτέρως στις πανεπιστημιακές διαλέξεις αναφέρουμε πρωτίστως τις εξής περιπτώσεις γενοκτονίας: Την Γενοκτονία (Holocaust =Ολοκαύτωμα, οι Εβραίοι χρησιμοποιούν μόνο την έννοια Shoa ) κατά των Εβραίων της Ευρώπης εκ μέρους της εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας, τη Γενοκτονία εκ μέρους της Τουρκίας κατά των Αρμενίων, τη Γενοκτονία εκ μέρους του Ιράκ (Saddam Hussein) κατά των Κούρδων, τη Γενοκτονία στην Ουγκάντα (Idi Amin) κατά μίας εθνικής μειονότητας (όλοι έχουν σκοτωθεί) , τη Γενοκτονία εκ μέρους της Σερβίας κατά των Κοσοβάρων και τη Γενοκτονία εκ μέρους των Huttu κατά των Tutsi στην Ruanda.
Αν και μερικά κράτη έχουν εν μερει προβλήματα σε ό,τι αφορά τη Γενοκτονία των Ποντίων εκ μέρους της Τουρκίας, αυτή είναι ένα γεγονός.
Από την παγκόσμια ιστορία είναι γνωστές και άλλες περιπτώσεις γενοκτονίας, πρωτίστως η Γενοκτονία των Ινδιάνων στην Κεντρική και Νότια Αμερική εκ μέρους των Ισπανών Conquistadores (Κατακτητές).
Εγείρεται το ερώτημα, εάν η Σύμβαση έχει αναδρομικήν ισχύ. Σύμφωνα με την Vienna Convention on the Law of Treaties (Σύμβαση της Βιέννης περί του Δικαίου των Συμφωνιών ) , από το 1969, η οποία είναι η βάση του Διεθνούς Συμβατικού Δικαίου, οι διεθνείς συμβάσεις δεν έχουν αναδρομική ισχύ, εκτός εαν τα κράτη -μέλη έχουν ήδη συμφωνήσει περί αυτής (άρθρο 28 ).
Από αυτόν τον κανόνα απορρέει το συμπέρασμα, ότι η Σύμβαση από το 1948 δεν ισχύει για τις γενοκτονίες, οι οποίες έχουν διαπραχθεί στο παρελθόν. Αυτό όμως δεν αποκλείει, ότι είναι δυνατόν να εφαρμόσουμε εκ των υστέρων το νόημα του επίσημου ορισμού της Γενοκτονίας σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν.
Εφαρμογή της Σύμβασης από το 1948 επί της περιπτώσεως του ποντιακού δράματος. Κατ αρχάς είναι απαραίτητες μερικές πληροφορίες περί του πλαισίου του θέματος.
α) Επρόκειτο για την εποχή του ιμπεριαλιστικού Δημοσίου Διεθνούς «Δικαίου» με καθοριστικά χαρακτηριστικά στοιχεία όπως το ius ad belllum (Δικαίωμα για πόλεμο, δηλαδή για διεξαγωγή πολέμου). Επομένως δεν υπήρχε επίσημα ακόμη ο όρος „επιθετικός πόλεμος“. Οποιος ήταν πεπεισμένος, ότι μπορούσε να πραγματοποιήσει τα συμφέροντά του μεσω πολέμου, τον έκανε.
β) Οι μεγάλες δυνάμεις είχαν αρχικά το σκοπό να διαλύσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ηδη κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ιθύνοντες πολιτικοί της Μεγάλης Βρεταννίας και της Γαλλίας έκαναν ανάλογες δηλώσεις, όπως π.χ. o Αγγλος πρωθυπουργός Lloyd George το 1916 (ο πόλεμος και η ήττα της Τουρκίας είναι η μεγάλη ευκαιρία „να λύσουμε το πρόβλημα μια και για καλά“) και ο Γάλλος υπουργός των εξωτερικών το 1917: απελευθέρωση των λαών από „την δολοφονική τυραννία των Τούρκων „ και „εκδίωξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία είναι τελείως ξένη στον δυτικό πολιτισμό, από την Ευρώπη“. Ετσι γίνεται κατανοητή η γνωστή ελληνική έκφραση να εκδιωχθούν οι Τούρκοι από την Μικρά Ασία “εως την κόκκινη μηλιά“, στην Κεντρική Ασία, από όπου κατάγονταν οι όντως μογγολικοί πρόγονοί τους.
γ) Οι Ελληνες του Πόντου έχουν εξεγερθεί κατά του τουρκικού κράτους, κάτι που ήταν στα μάτια των Τούρκων εσχάτη προδοσία.
Το τουρκικό κράτος έχει διαπράξει εγκλήματα, τα οποία ανήκουν στην κατηγορία της Γενοκτονίας (μετάφραση της έννοιας Genocide). Αυτό μπορεί να αποδειχθεί όχι μόνον με μαρτυρίες συγγενών των θυμάτων, αλλά πρωτίστως με πολλές διαπιστώσεις ουδετέρων ατόμων σε υπεύθυνες θέσεις στη διπλωματική υπηρεσία της Αυστρίας και της Γερμανίας.
Περί αυτού υπάρχουν πολυάριθμα ντοκουμέντα, τα οποία έχει εκδώσει ο Ελληνας ποντιακής καταγωγής Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, διεθνώς αναγνωρισμένος ιστορικός και ομότιμος καθηγητής του πανεπιστημίου της Βιέννης (Ιδέ Γενοκτονία στον Εύξεινο Πόντο , Διπλωματικά έγγραφα από τη Βιέννη, Θεσσαλονίκη 1996).
Στο βιβλίο παρουσιάζονται σε 267 σελίδες 195 διπλωματικά έγγραφα χωρίς ερμηνείες. Η σωστή μεθοδική προσέγγιση απαιτεί να συντελεσθεί μία αποτίμηση επί τη βάσει των δύο καθοριστικών κριτιρίων, τα αποία αναφέρονται expressis verbis (κατά λέξη) στη Σύμβαση περί της αποτροπής και της τιμωρίας του εγκλήματος της Γενοκτονίας α) πρόθεση και β) εξόντωση, τα οποία σε συνδυασμό σημαίνουν ύπαρξη της πρόθεσης εκ μέρους ενός κράτους να „εξοντώσει μίαν εθνική εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα στο σύνολό της ή εν μέρει».
Οι Πόντιοι ήταν σύμφωνα με την ορολογία της Σύμβασης μία εθνοτική (μειονότητα) και ταυτόχρονα μία θρησκευτική ομάδα. Στην πραγματικότητα ήταν και κάτι το πολύ περισσότερο, γιατί οι Ελληνες του Πόντου είναι στην πλειοψηφία τους απόγονοι αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι εποίκησαν τα παράλια του Πόντου προ περίπου 2600 ετών, ενώ οι εξελληνισθέντες γηγενείς πληθυσμοί είναι απόγονοι αρχαιοτάτων λαών, οι οποίοι κατοικούσαν σε αυτήν την περιοχή περίπου 11 χιλιάδες έτη.
Αλλά οι πρόγονοι των σημερινών γνήσιων Τούρκων έφθασαν στην Μικρά Ασία (μετάφραση από τα Λατινικά: Asia Minor) τον 11οαι. (Σελτζούκοι) και τον 13ο αι. (Οσμανλήδες) και βαθμιαία την έχουν κατακτήσει με αποκορύφωμα την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Ετσι γίνονται η ιστορική διάσταση και το μέγεθος της τραγωδίας των Ποντίων καθώς και των Μικρασιατών, των οποίων οι πρόγονοι εποίκησαν τα παράλια της Δυτικής Μικράς Ασίας προ τριών χιλετηρίδων πιό έκδηλα.
Εδώ αναφέρουμε μόνο μερικά διπλωματικά έγγραφα, από τα οποία απορρέει το λογικό συμπέρασμα, ότι αναμφιβόλως πρόκειται για Γενοκτονία:
Επιστολή του πρόξενου της Αυστρίας Kwiatkowski προς τον υπουργό των εξωτερικών της Αυστρίας Ottokar Czernin von und zu Chudenitz (Αρ.45/Ρ., 12.11.1917, στο βιβλίο σελίδα 212) : „ Στους Τούρκους εκδηλώνεται καθαρά το μίσσος τους κατά των Ελλήνων : Οι Ελληνες πρέπει όσο γίνεται να εξοντωθούν“.
Πάλι Kwiatkowski ,Αρ.50/Ρ., 24.12.117, σελίδα 214 : „Διωγμοί Ελλήνων στην Πάφρα“. „ Παντού βλέπει κανείς τα ίχνη της κακοποίησης των Ελλήνων, οι στρατιωτικές και πολιτικές αρχές ολοκληρώνουν το έργο της εξόντωσης“.
Τηλεγράφημα του πρέσβη της Αυστρίας στην Τουρκία Pallavicini προς τον υπουργό των εξωτερικών) περί των διωγμών στην Πάφρα (Αρ.6-P/D, 19.1.1918 , σελίδα 223 : Εκτοπισμός χιλιάδων γυναικών και παιδιών, ένα „απάνθρωπο μέτρο που έχει προφανώς για σκοπό την περαιτέρω εξόντωση του ελληνικού στοιχείου“.
Αναφέρει ακόμη μίαν περίπτωση: „Θα πρόκειται και εδώ μάλλον για την παραδοσιακή πολιτική της Τουρκίας να εξοντώσει τα χριστιανικά στοιχεία“. Kwiatkowski προς τον υπουργό εξωτερικών (26.2.1917): “Οπως παντού, της πυρπόλυσης προηγείτο η λεηλασία. Ολοι οι κάτοικοι των καμένων χωριών εξωρίστηκαν στο εξωτερικό. Δεν είναι ανάγκη να επαναλάβω, ότι οι εξόριστοι λόγω της βαρυχειμωνιάς, είναι καταδικασμένοι πάνω στους αχανείς δρόμους σε βέβαιο θάνατο“.
Οι εκτοπισμοί έλαβαν χώραν το 1916/1917 και το 1918 και κατά δεκάδες χιλιάδες μέσω εξοντωτικών πορειών.
Η Συνθήκη Ειρήνης της Lausanne (24.7.1923) εχει επικυρώσει εκ των υστέρων την εκδίωξη του ελληνικού πληθυσμού από την Τουρκία.
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Winston Churchill έκανε στους συμμάχους την πρόταση, λαμβάνοντας υπ όψη το υπόδειγμα της τύχης των Ποντίων και των Μικρασιατών, να κάνουν το ίδιο με τους Γερμανούς, οι οποίοι ζούσαν μόνον πάνω από τρεις αιώνες στις ανατολικές περιοχές (αργότερα πολωνικά και τσεχικά εδάφη). Και σε αυτήν την περίπτωση η εκδίωξη του γερμανικού πληθυσμού έχει επικηρυχθεί εκ των υστέρων. Αλλά έχουν προηγηθεί οι γνωστές γερμανικές θηριωδίες. Ετερον εκάτερον.
Και όμως, η υπόθεση των Ποντίων δεν έχει ακόμη περατωθεί. Κανονικά θα πρέπει η σημερινή Τουρκία να συμπεριφερθεί πολιτισμένα και να υλοποιήσει satisfaction δηλαδή να ζητήσει συγγνώμη για τη Γενοκτονία κατά των Ποντίων.
Δημοσίευση από το 2012 επανειλημμένως στον κεντρικό ηλεκτρονικό τύπο , πρωτίστως στην Καθημερινή και στο Βήμα. Την τελευταία φορά στο Βήμα (1.10.2021)
—————————————————————————————
Πόντιοι και Βλάχοι, Διαφορετική Νοοτροπία
(Αποτείνομαι σε κάποιον με το ψευδώνυμο Μανώλης από την Θεσσαλονίκη που με συκοφαντεί συχνά)
Ασχολούμαι εδώ και μισόν αιώνα με τη νοοτροπία των Νεοελλήνων. Αυτό είναι ένας από τους λόγους, γιατί άρχισα να δημοσιεύω συστηματικά σχόλια στον ελληνικό ηλεκτρονικό τύπο. Κάνω λοιπόν εθνολογικές μελέτες.
Ξέρω, ότι στην Θεσσαλονίκη ζουν στην πλειονότητα Πόντιοι (ευθείς, ειλικρινείς, ολίγον τι αγνοί και αφελείς) αλλά και Βλάχοι (παμπόνηροι, ύπουλοι, ψεύτες, γλοιώδεις).
Αυτό το έχω διαπιστώσει ήδη στα παιδικά μου χρόνια στο Μακρύγιαλο και κατόπιν στο Γυμνάσιο της Κατερίνης.Φυσικά δεν είναι όλοι έτσι, υπάρχουν και εξαιρέσεις.
Η διαφορά του βασικού κώδικα συμπεριφοράς μεταξύ τους είναι τεράστια έως διαμετρικά αντίθετη. Καθημερινή (10.1.16)