Η Κυριακή της Ορθοδοξίας και το «ανάθεμα» στην Αρχαία Ελλάδα – Ένας ανεξήγητος πια αναχρονισμός
Π.Κ.
Κυριακή της Ορθοδοξίας. Πρόκειται για μία συνεύρεση των πιστών, των πολιτικών και στρατιωτικών ηγεσιών συμπεριλαμβανομένων, προκειμένου να εκφραστεί άπαξ ετησίως το συλλογικό ανάθεμα κατά του Ελληνικού Πνεύματος, της σκέψης δηλαδή των αποκαλουμένων «ειδωλολατρών».
Επί 1200 χρόνια τώρα επαναλαμβάνεται η διατύπωση των αναθεμάτων από το εκκλησίασμα και τον Κλήρο ως κατάλοιπο της Συνόδου της Νικαίας. Ένα κατάλοιπό, συμβολικό μεν αλλά προφανώς αναχρονιστικό και ανιστόρητο, το οποίο παραπέμπει σε αυτό που σύγχρονές κοινωνίες καταδικάζουν. Τι κοινωνίες των Αγιατολάχ και των Ταλιμπάν.
Η Κυριακή της Ορθοδοξίας έρχεται κάθε χρόνο αυτήν την ημερομηνία για να θυμίσει, να ακυρώσει και να τιμωρήσει, έστω συμβολικά, κάθε αναφορά στον Αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό, στην σκέψη των σοφών και στα δημιουργήματα των προ Χριστού Ελλήνων.
Πρόκειται για πραγματική διχοτόμηση της συλλογικής συνείδησης αυτής της κοινωνίας. Μιλάμε για συλλογικό πνευματικό διπολισμό. Στην πραγματικότητα είναι το απόλυτο σουρεαλιστικό δημιούργημα της εκκλησιαστικής ηγεσίας στα σκοτεινά τότε χρόνια των ενδοεκκλησιαστικών αναταραχών και της πάλης για την εξουσία των διαφόρων πολιτικών και θρησκευτικών φατριών του Βυζαντίου.
Οι ίδιοι πιστοί οι οποίοι κραυγάζουν τρείς φορές «ανάθεμα» είναι αυτοί που συλλογικά αναγνωρίζουν πώς το Ελληνικό Πνεύμα, αυτή η συλλογική αναφορά μας, βασίζεται σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της στην πνευματική παραγωγή της Αρχαίας Ελλάδας.
Είχε ειπωθεί πώς η Εκκλησία και η Πολιτεία θα προχωρούσαν συναινετικά στην απάλειψη αυτής της ακατανόητης για τα σημερινά δεδομένα αυτού του πρωτοκόλλου αναθέματος το οποίο στην τελική προσβάλει και όλους όσους μελετούν, εξηγούν και αναπαράγουν την σκέψη ενός Ηράκλειτου, ενός Πλάτωνα, ενός Αριστοτέλη, ενός Θουκυδίδη.
Πέραν τούτου αυτή η επαναλαμβανόμενη «ιστορική ασυνέπεια έναντι της συλλογικής μας ιστορικής συνείδησης αποτυπώνει και την απίστευτη υποκρισία κάποιων ταγών οι οποίοι με την ίδια άνεση αναθεματίζουν την Αρχαία Ελλάδα και την αμέσως επόμενη στιγμή προστρέχουν σε αυτήν για να διαλαλήσουν προς τους κουτόφραγκούς και όχι μόνον πώς το Ελληνικό Πνεύμα είναι ένα και το αυτό και πώς η ιστορική πορεία του είναι συνεχής και αδιάκοπη. Μιλάμε για τους Υπουργούς Πολιτισμού, τους Πολιτικούς, που ακροβατούν μεταξύ σοβαρότητας και ιλαροτραγωδίας. Τελικά αυτές οι συμπεριφορές; Καταλήγουν σε κλαυσίγελο.
Δείτε και κυρίως ακούστε το «ανάθεμα» κατά την λειτουργία της Κυριακής της Ορθοδοξίας διότι συχνά δεν δίνουμε σημασία στις λεπτομέρειες οι οποίες όμως είναι συχνά καθοριστικές στην αποτύπωση της συλλογικής μας συνείδησης και μνήμης. Ζούγκλα (14.3.22)
__________________________________________________________
Το Imperium Romanum Orientalis (Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η έκφραση “Βυζαντινή Αυτοκρατορία” έχει διατυπωθεί τον 19ο αι. και αποτελεί έναν terminus scientificus) αποτελείτο σύμφωνα με την ιστορική επιστήμη στην Ευρώπη από τα εξής συστατικά στοιχεία :
α) Πολυεθνική.
β) Ελληνικός πολιτισμός σε συνδυασμό με τον Χριστιανισμό.
γ) Η Ελληνική γλώσσα ως επίσημη αυτοκρατορική γλώσσα ( έως τα μέσα του 6ου αι. η Λατινική γλώσσα).
δ) Ρωμαϊκή αυτοκρατορική διοίκηση .
ε) Ρωμαϊκό Δίκαιο : Jus Romanum ( πρωτίστως Codex Iustinianus , αργότερα Corpus civilis ).
ζ) Romani (Ρωμαίοι, αργότερα στον ελλαδικό χώρο Ρωμιοί) ως υπήκοοι. Καθημερινή (6.5.18)
——————————————————————————————————
Βυζάντιο μεταξύ της Αρχαιότητας και της Δύσης , Ελλάς-Κληρονόμος του Βυζαντινού Πολιτισμού
Βυζάντιο, Ρωμαίοι και Ελληνες, Αρχαίος Πολιτισμός, Νεοέλληνες, Λαοί στη Μικρά Ασία
Είναι ιστορικό γεγονός, ότι όλοι οι υπήκοοι της ΡΩΜΑΙΚΗΣ αυτοκρατορίας ανεξάρτητα από το φύλο και την εθνότητα ήταν Romani (Ρωμαίοι εξ ου αργότερα Ρωμιοί), όχι Ελληνες, μια που η λέξη Ελλην έχει επι αιώνες απορριφθεί και ως ειδωλολατρική απαγορευθεί. Πολύ αργότερα την έχουν εν μέρει επανακαλύψει.
Η επικράτηση της ελληνικής γλώσσας και του ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΙΚΟΥ (όχι μόνον του ελληνικού) πολιτισμού δεν σημαίνει, ότι υπήρχε κάποια ελληνικότητα. Εως τον 19ο αι. έχουν επικρατήσει τα εθνωνύμια Ρωμιός και Γραικός. Κατόπιν έχει εισαχθεί το εθνωνύμιο Ελληνας.Το ίδιο έκαναν επίσης τον 19ο αι. και οι Valahi και οι Moldavi , οι οποίοι έχουν προσδώσει στη χώρα τους επίσημα την ονομασία Romania και έχουν αυτονομασθεί Romani. Μέσω ένός τεχνάσματος έχουν μετατραπεί οι Βαλκάνιοι Βλάχοι και Μολδαβοί σε ευρωπαίους Ρωμαίους.Ο επικρατών πολιτισμός δεν έχει πολύ σχέση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ή το αρχαίο ελληνικό πνεύμα. Ο χριστιανισμός έχει κατ αρχάς καταστρέψει το ελληνικό πνεύμα. Υστερα από τον 8ο αι. ανακάλυψαν οι Ρωμαίοι πάλι τα συγγράμματα των αρχαίων Ελλήνων (πρωτίστως Πλάτωνα και Αριστοτέλη) μεν, αλλά η ενασχόληση με αυτά είχε φιλολογικό και σχολαστικιστικό και όχι δημιουργικό χαρακτήρα, ενώ ύστερα από την Αναγέννηση στην Ευρώπη έχει συστηματικά αξιοποιηθεί το αρχαίο ελληνικό πνεύμα. Η Ευρώπη δεν έχει παραλάβει σχεδόν τίποτα το καθαρώς βυζαντινό, ενώ ο βυζαντινός πολιτισμός και η περιβόητη βυζαντινή νοοτροπία έχουν μια συνέχεια στο νεοελληνικό κράτος και στους Νεοέλληνες.
Ετσι οι Νεοέλληνες έμειναν στα κατάβαθα της ψυχής των ΑΝΑΤΟΛΙΤΕΣ, που δεν καταλαβαίνουν ή και μισούν την Δύση του κοσμοϊστορικού ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ. Εχει δημιουργηθεί ένα επικίνδυνο πολιτισμικό και μορφωτικό αδιέξοδο, στην δημιουργία του οποίου έχουν πρωτοστατήσει η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Θεολόγοι της.
Καθημερινή (4.9.16, 24.4.17)
——————————————————————–
Ασπόσπασμα από τη μελέτη εδώ στο Μπλογκ μου “Βυζάντιο μεταξύ της Αρχαιότητας και της Δύσης , Ελλάς-Κληρονόμος του Βυζαντινού Πολιτισμού ” , 9. Προβλήματα, Ελλειψη δημιουργικότητας
Εν τούτοις διαπιστώνουμε στον τρόπο αξιολόγησης της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς και μεγάλα προβλήματα. Υστερα από την ανακήρυξη του Χριστιανισμού σε αυτοκρατορική θρησκεία, δηλαδή σε ένα πολιτικό εργαλείο του κράτους ( γνωστό φαινόμενο σε όλες τις θρησκείες ), άρχισε η εποχή των μεταφυσικών εικασιών , του μυστικισμού και των θεολογικών οικοδομημάτων στην αφάνταστη αοριστολογία πολύπλοκων και ακατανόητων επουρανίων θεμάτων ( 1+1+1=1 και άλλα «υπερβατικά»).
Η βασική Κοσμοαντίληψη του Βυζαντίου σε όλην την διαδρομή της και σε συνέχεια της Ανατολικής Ορθοδοξίας έγκειται στο ό,τι μέσω της «θείας Αποκάλυψης» έχει ολοκληρωθεί και περατωθεί η ανθρώπινη πρόοδος. Εδώ όμως πρόκειται για μίαν άκαμπτη, μη δυναμική και πρωτίστως μη δημιουργική αντίληψη περί του πολιτισμού και της προόδου. Η προσέγγιση στα έργα των αρχαίων ημών έχει συντελεσθεί ύστερα από τον 8ο αι. κυρίως με σεβασμό, αλλά με λίαν φιλολογικό που σημαίνει με στείρον τρόπο, ο οποίος βρίσκει την ολοκλήρωσή του στην ενασχόληση με γραμματική, συντακτική και πρώτα από όλα με συνεχή και αιωνία επανάληψη. Η κριτική σκέψη ήταν υποανάπτυκτη.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη εδώ εστιάζεται ο εθισμός των Νεοελλήνων στην αποστήθιση και στην παπαγαλία. Επίσης εδώ βρίσκονται οι αιτίες για την έλλειψη της δημιουργικότητας ως καθοριστικού στοιχείου της Ορθοδοξίας και ως ένδειξη μίας ανορθολογικήςκασι σκοταδιστικής βυζαντινολατρείας. Ολα αυτά τα έχουμε βιώσει στην δεκαετία του 50 του περασμένου αιώνα ως θύματα της καθυστερημένης νεοελληνικής παιδείας στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο».
————————————————————
Βυζάντιο, Πολιτισμός, Επιγραμματικά
Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Imperium Romanum Orientalis) βασιζόταν πολιτιστικά έως τον 7ο αι. στον ρωμαϊκό πολιτισμό, ύστερα στον ελληνικο πολιτισμό, στην ελληνική γλώσσα,στην ρωμαϊκή αυτοκρατορική ιδέα και πάντα στο ρωμαϊκό δίκαιο.Ο επιστημονικός όρος Βυζαντινή Αυτοκρατορία έχει εφευρεθεί τον 19ο αι. από ειδικούς ιστορικούς. Ιδέ εκτενέστατα στο Μπλογκ μου δύο μελέτες περί του θέματος. Τα Νέα (2.5.15)
————————————————————-
“το Βυζάντιο είναι βουτηγμένο στο αίμα. Εικονομαχίες, Στάση του Νίκα, ιερείς που, με τα αιρετικά, βάζουν τον στρατό να σκοτώσει αντ’ αυτών… «Οι εικονομαχίες δεν είναι πολιτικό θέμα. Η Στάση του Νίκα δεν είναι επανάσταση, είναι σαν να καίνε την Αθήνα. Καίνε την Πόλη, σκοτώνουν τους πάντες, αλλά δεν υπάρχει το διχαστικόν του γένους. Και είναι βουτηγμένο στο αίμα, επειδή αυτοκρατορία και χριστιανισμός είναι δύο πόλοι που κάνουν την αρμονία του Βυζαντίου…”, Γύυκατζη-Αρβελέρ, Το Βήμα (9.1.17)
Με το θέμα της δημιουργίας του ελληνικού κράτους, υπάρχει μεγάλη σύγχυση. «Εχετε δίκιο. Διατείνομαι μαζί με πολλούς άλλους, Σβορώνο κ.λπ., ότι η Ελλάδα ως απτή πραγματικότητα, είναι μετά το 1261, όταν τέλειωσε η Φραγκοκρατία, δηλαδή όταν ξαναπήραν την Πόλη οι Βυζαντινοί, και το ελληνικό κράτος δεν έχει δημιουργηθεί ακόμη· είναι Βυζάντιο. Εγώ θα τοποθετούσα την ίδρυσή του το 1830, όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα», Συνέντευξη , Γλύκατζη-Αρβελέρ , Το Βήμα (9.1.17)
Και η λέξη Ελληνας εξαφανίζεται. «Επειδή στα βυζαντινά σήμαινε ειδωλολάτρης. Απαγορευμένη, μέχρι τον 12ο αιώνα περίπου. Οταν, όμως, οι Φράγκοι ήρθαν και τα έκαναν λίμπα εδώ, η λέξη επανήλθε. Γράφει ο Πλήθων στον Μανουήλ Παλαιολόγο: “Ελληνες γαρ το γένος εσμέν, ως η ημετέρα γλώσσα και παιδεία μαρτυρεί”. Εμένα δεν με νοιάζει Ελλην ή Ρωμιός, αλλά με νοιάζει η ρωμιοσύνη που είναι σύγκαιρη, δηλαδή αιωνία. Και ο Παλαμάς και ο Ρίτσος και άλλοι τα ίδια, δεν μπορούμε να τα σβήσουμε. Και όταν θυμόμαστε τη ρωμιοσύνη, πρέπει να σκεπτόμαστε μόνον το Βυζάντιο, το οποίο ούτε διδάσκουμε», Συνέντευξη, Γλύκατζη-Αρβελέρ, To Βήμα, 9.1.17
—————————————————————–
Βυζαντινόςπερί Τούρκων και Λατίνων
Λούκαρης Νοταράς, ο ανώτερος Βυζαντινός υπουργός :
„Καλύτερα να δω στη μέση της Πόλης το τούρκικο τουρμπάνι παρά την λατινική μίτρα“
—————————————————- ———————-
Ελλην, Εννοια ήδη στο Μεσαίωνα, Λαοί στη Μικρά Ασία
Στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σημειώνεται ιδιαιτέρως τον 13ο, 14ο και 15ο αι. πληθώρα γνώμεων περί την έννοια Ελλην. Ως πηγή αναφέρω τον μεγάλο ιστορικό Απόστολο Βακαλόπουλο, Πηγαί της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού, Ι. Θεσσαλονίκη 1969).
Εδώ αναφέρω τον Φιλόσοφο και Θεολόγο Γεώργιο Γεμιστό (1355 – 1452), που αυτονομάσθηκε Πλήθων, ο οποίος έχει επισημάνει την γνώμη του περί της ελληνικότητας περιοχών σε πολλές πολλές επιστολές σε ανώτατους λειτουργούς της Αυτοκρατορίασς, όπως π. χ. στον Αυτοκράτορα Εμμανουήλ Παλαιολόγο το 1412 : ” Λοιπόν είμαστε βέβαια Έλληνες στην καταγωγή εμείς, τους οποίους κυβερνάτε και είσθε
βασιλείς, όπως μαρτυρεί η γλώσσα και η πατροπαράδοτη Παιδεία. Δεν μπορεί δε να βρεθεί οικειότερη Χώρα για τους Έλληνες από την Πελοπόννησο και την Χώρα της Ευρώπης, που είναι κοντά σε αυτήν και τα γειτονικά νησιά. Γιατί όπως φαίνεται βέβαια, οι Έλληνες κατοικούσαν πάντοτε σε αυτήν την Χώρα, οι ίδιοι όσο θυμούνται άνθρωποι, χωρίς να έχουν κατοικήσει άλλοι πριν από αυτούς.”
Στο “Χρονικόν του Μορέως” συντελείται μία ενδιαφέρουσα διευκρίνιση περί την καταγωγή και την ονομασία των κατοίκων :
“Διαβάντα γαρ χρόνοι πολλοί αυτείνοι οι Ρωμαίοι Έλληνες είχαν το όνομα, ούτω τους ονόμαζαν,πολλά ήσαν αλαζονικοί, ακόμη το κρατούσιν- από την Ρώμη επήρασι το όνομα των Ρωμαίων”.
Λοιπόν : Στον ελληνικό χώρο (στερεά, και νησιά, καθώς και στην Δυτική Μικρά Ασία και στον Πόντο από την Σινώπη έως την Τραπεζούντα ζούσαν μεν Ελληνες, αλλά έως τον 8ο αι. δεν χρησιμοποιείτο η έννοια Ελλην, για τί θεωρείτο ειδωλολατρική. Πολύ αργά έχει επανεφανισθεί μεν αυτή η έννοια, αλλά στην απέραντη Μικρά Ασία ζούσαν επί χιλιάδες έτη πανάρχαιοι λαοί.
Οι εξής λαοί και εθνότητες έζησαν στην Μ.Α. (πηγή : Γ.Κ.Σκαλιέρης, Λαοί και φυλαί της Μικράς Ασίας, Αθήναι, 1922, Υλικό από το Σουλτανικό Αρχείο.
α) Στην αρχαιότητα : Πρωτοχάττες, Χιττίτες (υπερπολιτισμένοι), Κάρες, Χουρρίτες, Λούβιοι,Χάλυβες ( εξ ου και χάλυψ στα Ελληνικά ), Φρύγες ( αρχικά στην αρχαία Μακεδονία Μπρύγες ), Μύσιοι, Λύκιοι, Λύδιοι, Βιθυνοί,
Καππαδόκες,Έλληνες.
β) Ακόμη στις αρχές του 20ου αι. ζούσαν οι εξής εθνότητες : Έλληνες (Μικρασιάτες, Πόντιοι), Αρμένοι, Μιγγρέλοι, Κόλχοι, Κούρδοι,Παφλάγονες, Λάζοι, Σάννοι, Αμπαζάδες, Αβασγοί, Μαρωνίτες, Ανσαρίτες, Ερυθίνοι, Καππαδόκες, Ίσαυροι, Κιρκάσιοι, Λυκάονες, Τάταροι, Εβραίοι,
Άραβες, Πομάκοι, Γιουρούκοι, Βόσνιοι, Αθίγγανοι, Μαρωνίτες, Ανσαρίτες, Σελτζούκοι, καθ ευτού Τούρκοι ( μειοψηφία ), Τουρκομάνοι (πρωτίστωςποιμένες, ακόμη και σήμερα μογγολική φυσιογνωμία ).
Θα ήταν ακρον άωτον του υπερεθνικισμού, της ανιστορικότητας και της γελοιότητας να θεωρούμε όλους αυτούς τους πληθυσμούς Ελληνες.
Καθημερινή (2016, 2
________________________________________________________
Τα ονόματα Βυζάντιο, Βυζαντινός, Ελλάδα, Ελληνικός, Ρωμαίος και Ρωμαϊκός στο πέρασμα των αιώνων – Πότε και από ποιους χρησιμοποιήθηκαν; – Ποια επικράτησαν;
Σε πολλά άρθρα μας που αναφέρονται στη βυζαντινή περίοδο, κυρίως, έχουμε διαβάσει δεκάδες σχόλια αναγνωστών οι οποίοι θεωρούν ότι η βυζαντινή αυτοκρατορία δεν είχε τίποτα ελληνικό και «πατώντας» πάνω σ’ αυτό το επιχείρημα (;) ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει συνέχεια του ελληνισμού και ότι οι αγωνιστές του 1821 ήταν ένα συνονθύλευμα από Αλβανούς, Σλάβους και διάφορους άλλους που δημιούργησαν ένα κράτος χάρη στη μεγαλοψυχία των Ευρωπαίων που με τη νίκη τους στη ναυμαχία του Ναβαρίνου, χάρισαν την ελευθερία σε όλους αυτούς οι οποίοι κατά την άποψη των αναγνωστών δεν είχαν καμία σχέση με τους αρχαίους Έλληνες. Αρκετοί αναγνώστες αντικρούουν με άλλα σχόλια αυτές τις απόψεις αλλά και εμείς όταν βρίσκουμε χρόνο εκφράζουμε τις απόψεις μας που είναι λίγο-πολύ γνωστές. Σήμερα όμως θα δούμε τι γράφει, επικαλούμενος πάμπολλες πηγές, ένας από τους κορυφαίους Έλληνες βυζαντινολόγους, ο Διονύσιος Α. Ζακυθηνός (1905-1993).
Τι ήταν το βυζαντινό κράτος;
Σύμφωνα με τον Α. Heisenberg στο έργο του «Staat und Gesellschaft des byz. Reiches: Die Kutur der Gegenwart» Β’, 4,1,1923, σελ. 364, Βυζάντιο είναι το «εκχριστιανισμένο Ρωμαϊκό Κράτος του Ελληνικού Έθνους». Ήταν δε ο χώρος της πολιτικής και πνευματικής σταδιοδρομίας του μεσαιωνικού Ελληνισμού. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία πρέσβευε ως μοναδική θρησκεία τον Χριστιανισμό τον οποίο δέχεται ως υπέρτατη πνευματική αρχή. Χρησιμοποιούσε την ελληνική γλώσσα και δεχόταν ως μοναδική παιδεία την ελληνική. Από τα μέσα του 7ου αιώνα σαφώς ταυτίζεται με την ιστορία του Ελληνικού Έθνους και τείνει να αποβεί ο χώρος της πολιτικής και πολιτιστικής του δραστηριότητας.
Οι όροι Βυζάντιο, Βυζαντινός (και Βυζαντιακός)
Σήμερα έχει επικρατήσει η συνήθεια το εκχριστιανισμένο Ρωμαϊκό Κράτος να το ονομάζουμε Βυζάντιο και Βυζαντινό κλπ. Τα ονόματα Βυζάντιο(ν), Βυζαντίνος και Βυζαντιακός ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκαν από τους Έλληνες του Μεσαίωνα. Σύμφωνα με αυτούς, Βυζάντιον, Βυζαντίς και Βυζαντίων πόλις ήταν η Κωνσταντινούπολη, ο δε κάτοικος αυτής ονομαζόταν Βυζάντιος. Εξαίρεση ίσως αποτελούν τα έργα των ιστορικών Πρίσκου «Ιστορία Βυζαντινή» και Μάλχου «Βυζαντιακά». Στα Λατινικά, ο όρος Byzantinus χρησιμοποιείται κυρίως σε χωρία συγγραφέων του 4ου και του 5ου αιώνα όπως του Κλαυδιανού («…Byzantinos procures Graios due Quirites») υπάρχουν σχετικές αναφορές. Ο όρος «Βυζαντινός» κατά τους νεότερους χρόνους, εμφανίζεται σε έργα Τούρκων συγγραφέων γραμμένων στα Λατινικά μετά την άλωση της Πόλης και δηλώνει κυρίως τους λόγιους που εγκαταστάθηκαν στη Δύση. Πάντως η γενίκευση του όρου «Βυζαντινός» άρχισε το 1562 από τον Hieronumus Wolf που χρησιμοποίησε τον τίτλο «Corpus Byzantinae Historiae». Μετά το 1562, τα ονόματα Βυζάντιο(ν) και Βυζαντινός άρχισαν να διαδίδονται και να παγιώνονται με τη «Βυζαντίδα» του Λούβρου (1648) ενώ λίγο αργότερα ο Ιησουίτης Philippe Labbe (1607-1667) εξαίρει την «Βυζαντινήν Ιστορίαν». Οι όροι Βυζάντιο(ν) και Βυζαντινός επικράτησαν οριστικά με το έργο του θεμελιωτή των Βυζαντινών σπουδών Charles Du Change «Ηistoria Byzantina» (1680).
Όμως στη νεότερη ιστοριογραφία χρησιμοποιήθηκαν και άλλα ονόματα για τη δήλωση της Μεσαιωνικής Ελληνικής Αυτοκρατορίας. Έτσι ο Anselm Banduri χρησιμοποίησε στο έργο του «Imperium orientale sive Antiquitates Constantinopolitanae» (1711) τον όρο Ανατολική Αυτοκρατορία σε αντιδιαστολή με το Δυτικό Ρωμαϊκό Κράτος. Επίσης για μεγάλο χρονικό διάστημα επικράτησε στην επιστημονική ορολογία το όνομα “Bas Empire” δηλαδή «Μεταγενέστερο Ρωμαϊκό Κράτος» το οποί επιβλήθηκε κυρίως με το έργο του Charles Le Bean «Ηistoire du Bas-Empire». Ιδιαίτερα συχνή ήταν και η χρήση του όρου «Ελληνική αυτοκρατορία». Οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου στα μεσαιωνικά χρόνια όφειλαν να φέρουν τον τίτλο Imperatoris Romani. Έτσι το Βυζαντινό κράτος ονομαζόταν Imperium Graecum και Empire Grec ή Empire Grec d’ Orient («Ελληνική Αυτοκρατορία» και «Ελληνική Αυτοκρατορία της Ανατολής»). Τον όρο Empire Grec χρησιμοποίησε από τους πρώτους ο Montaigne (1533-1592) και παρόλο ότι το όνομα αυτό έπεσε σε αφάνεια, Γάλλοι ιστορικοί και ερευνητές του 19ου αιώνα όπως ο Alfred Rambaud στο βιβλίο του «L’ Empire Grec an dixieme siècle Constantine VII Porphyrogenete» (Παρίσι, 1870) («Η Ελληνική Αυτοκρατορία τον 10ο αιώνα. Κωνσταντίνος VII ο Πορφυρογέννητος»).
Τα ονόματα Ρωμαίος, Ρωμαϊκός και ΡωμανίαΟι Βυζαντινοί θεωρούσαν τους εαυτούς τους άμεσους διαδόχους του Ρωμαϊκού κράτους και συνεχιστές της Ρωμαϊκής παράδοσης. Έτσι το επίθετο Ρωμαϊκός επικράτησε στους Έλληνες των μέσων χρόνων, για δήλωση όλων των εκδηλώσεων του δημόσιου και ιδιωτικού βίου. Η επικράτειά τους ήταν Ρωμαϊκή, Ρωμαίοι, Ρωμείς και μερικές φορές Αύσονες και Αυσονίτες (από το όνομα των κατοίκων της ιταλικής Αυσονίας), ήταν οι κάτοικοι της Αυτοκρατορίας. Ρωμαΐς γη, Ρωμανία ή και Αυσονία ήταν η χώρα τους. Οι αυτοκράτορες, ως και τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο έφεραν τον τίτλο “πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων”. Με το Διάταγμα του Καρακάλα το 212, δινόταν η ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους ελεύθερους μη ρωμαϊκής καταγωγής πολίτες της αυτοκρατορίας και η λέξη Ρωμαίος σήμαινε γενικότερα τον πολίτη της Ρωμαϊκής επικράτειας. Μέχρι σήμερα, το όνομα Ρωμαίος- Ρωμιός, δηλώνει τον επικρατέστερο εθνικά, γλωσσικά και πολιτιστικά λαό της πρώιμης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, δηλαδή τους Έλληνες.