Tag Archives: Ιστορία

Panos Terz, Παναγιώτης Δημητρίου Τερζόπουλος: Εγκυκλοπαιδική και Κοινωνική Μόρφωση, Εκλαϊκευμένα: Θρησκεία, Ιστορία, Εθνολογία, Πολιτισμός, Γλωσσολογία,

Posted on by
Reply

(Το κάτωθι κείμενο δεν είναι δικό μου, αλλά είναι δανεισμένο

@Οι Λέλεγες και η σχέση τους με τον ελλαδικό χώροΣύμφωνα με τις αρχαίες ελληνικές παραδόσεις οι Λέλεγες και οι Πελασγοί ήταν προελληνικοί λαοί. Το εθνικό όνομα Λέλεγες έχει ενικό αριθμό Λεξ. Το λε- που μπαίνει στον πληθυντικό είναι το πρόθημα που διαφοροποιεί αυτόν τον αριθμό από τον ενικό στη γλώσσα των Χάττι, λαού που κατοίκησε στη Μικρά Ασία πριν τους Ινδοευρωπαΐους. Άρα οι Λέλεγες μιλούσαν την ίδια γλώσσα με τους Χάττι. Πιθανότατα οι Λέλεγες και άλλοι προελληνικοί λαοί επικράτησαν στην Ελλάδα νωρίτερα από την αρχή της Εποχής του Χαλκού, ως το τέλος της Νεολιθικής Εποχής (περ. 6.500-3.000 π.Χ.).

 

Οι Λέλεγες απλώθηκαν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας: Θεσσαλία, Εύβοια, Λοκρίδα, Βοιωτία, Μεγαρίδα, Αιτωλία, Ακαρνανία, Λευκάδα, Ήλιδα, Λακωνία, Κυκλάδες, καθώς και σε περιοχές της δυτικής Μικράς Ασίας.

Στην Ελλάδα εξαφανίστηκαν σχετικά νωρίς κάτω από διαδοχικά στρώματα Ινδροευρωπαίων με εξαίρεση ίσως τη Δυτική Λοκρίδα (Φθιώτιδας) όπου φαίνεται ότι επιβίωσαν ως την άφιξη των Λοκρών (ίσως στην αρχή της Μυκηναϊκής Εποχής). Στη Μικρά Ασία διατηρήθηκαν περισσότερο καιρό. Η «Ιλιάδα» αναφέρει ότι ήταν σύμμαχοι των Τρώων και τους τοποθετεί κοντά στην Τροία. Άλλες κοινότητες Λελέγων υποτάχθηκαν από τους Έλληνες στην Ιωνία. Οι Κάρες υπέταξαν τους Λέλεγες που ζούσαν στην, μετέπειτα γνωστή ως Καρία, περιοχή. Οι Λέλεγες επιβίωσαν κάποιους αιώνες ως υπόδουλοι τελικά όμως αφομοιώθηκαν από τους Κάρες. Η βαθμιαία προσέγγιση των Λελέγων με τους Κάρες είναι η αιτία που οι Έλληνες από τα κλασικά χρόνια συγχέουν τους δύο λαούς.

Μεγαλύτερη σχέση απ’ όλα τα ελληνικά έθνη φαίνεται ότι είχαν οι Λέλεγες με τους Λοκρούς. Ο Ησίοδος αποδίδει το όνομα Λοκρός στον αρχηγό των λαών των Λελέγων που ο Δίας έπλασε από χώμα για τον Δευκαλίωνα.

 

Σύμφωνα με τον Στράβωνα, ο Αριστοτέλης στο έργο του «Αιτωλών Πολιτεία» ονόμαζε τους Λοκρούς Λέλεγες (πιθανότατα αναφερόταν στους Οζολούς Λοκρούς). Ο Διονύσιος Καλλιφώντος αναφέρει ότι οι Λοκροί που κατοικούσαν νότια από τους Αιτωλούς έφεραν άλλοτε το όνομα Λέλεγες. Στον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα αναγράφεται ότι οι Πελασγοί είχαν εκδιωχθεί από τη Θεσσαλία από τους Κουρήτες και τους Λέλεγες «που ονομάζονται τώρα Αιτωλοί και Λοκροί». Τέλος ο Στέφανος Βυζάντιος μας πληροφορεί ότι σύμφωνα με έναν συγγραφέα που δεν κατονομάζει, οι Λέλεγες υπήρχαν μετά τον Φύσκο (τον επώνυμο ήρωα της πόλης Φύσκος στην Οζολία Λοκρίδα) και ήταν οι «σημερινοί Λοκροί». Γενικότερα για τους Λέλεγες υπάρχουν αντικρουόμενα στοιχεία. Θεωρείται βέβαιο πάντως ότι συμβιούσαν σπάνια ειρηνικά όμως με τους φιλήσυχους Πελασγούς.

Οι αρχαίοι Έλληνες διατηρούσαν την ανάμνηση της ύπαρξής τους δείχνοντας τάφους Λελέγων και «λελέγεια ερύματα» (=φρούρια). Θεωρούσαν ότι πήραν το όνομα τους από τον Λέλεγα που κατά τη λακωνική παράδοση ήταν αυτόχθονας της Λακωνίας (Λελεγίας). Από τη νύμφη Κλεοχάρεια απέκτησε τον Ευρώτα, τη Θεράπνη και τον Πολυκάωνα. Αυτός παραχώρησε τη Λακωνία στο γιο του Ευρώτα, Μύλητα ή Μύλο εφευρέτη των μύλων και ίδρυσε το βασίλειο της Μεσσηνίας. Αλλού ο Λέλεγας αναφέρεται ως αυτόχθονας της Λευκάδας και αλλού ως γιος του Ποσειδώνα και της Λιβύης που πήγε από την Αίγυπτο (ή τη Λοκρίδα) στα Μέγαρα όπου κυριάρχησε. Φυλετικά πάντως οι Λέλεγες ανήκαν στη μεσογειακή ομάδα με μέτριο ανάστημα, δολιχοκεφαλία και σκούρο χρώμα δέρματος, ίριδας και τριχών”.

ΠΗΓΕΣ: ΜΙΧΑΗΛ Β. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ «Ελληνικά έθνη κατά την Εποχή του Χαλκού» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ, Ηράκλειο 2018
«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», Τόμος 1,Εκδοτική Αθηνών

 Μιχάλης Στούκας
___________________________________________________________________________________

Panos Terz, Παναγιώτης Δημητρίου Τερζόπουλος: Εγκυκλοπαιδική και Κοινωνική Μόρφωση, Εκλαϊκευμένα: Θρησκεία, Ιστορία, Εθνολογία, Πολιτισμός, Γλωσσολογία, Δεύτερος Τόμος, ISBN: 978-620-0-61339-4, Saarbrücken  2020

Στο δεύτερο τόμο του βιβλίου εστιάζονται πρωτίστως θέματα μυθολογικά και θρησκευτικά (μύθος, έπος, προφητεία, «χρυσή εποχή», θρησκεία, πίστη και επιστήμη, μύθος και ιστορία, μητριαρχία και πατριαρχία, θεός, ανάσταση, «αγιον φως», αγία τριάδα, γεννηση θεών, ορθοδοξία, προτεσταντισμός και καλβινισμός, ισλαμική εκόνα του ανθρώπου, Ισλάμ και γυναίκες, φιλόσοφοι του Ισλάμ), ιστορικά (Βυζάντιο, Μέγας Αλέξανδρος, Ελληνες και Εβραίοι), εθνολογικά (προέλευση των Ευρωπαίων, προέλευση και ονομασίες των Ελλήνων, Τούρκοι, διαφορές μεταξύ Βορείων και Νοτίων Ευρωπαίων, ψυχοσύνθεση των Ελλήνων, των Γερμανών και των Γάλλων, νεοελληνική «ιδιαιτερότητα» και ταυτότητα, νεοελληνικός εθνοκεντρισμός, ευρωπαϊκός ρεαλισμός και νεοελληνικός σουρεαλισμός, Νουλισμός), πολιτισμικά (πολιτισμός και κουλτούρα, κύκλοι πολιτισμού, πολυπολιτισμικότητα, υψηλός πολιτισμός, ελληνικός πολιτισμός, ρωμαϊκός πολιτισμός, κληρονόμοι του ελληνικού πολιτισμού, πυλώνες και εχθροί του δυτικού πολιτισμού, κονφουκιανικός πολιτισμός, ευγενής άμιλλα, «αγαπάτε αλλήλους», νόμοι και νομική συνείδηση, νόμος και ηθική, εγκυκλοπαιδική και γενική μόρφωση) και γλωσσολογικά («ινδοδευρωπαϊκές» γλωσσικές ρίζες, αρχαιότατες γλώσσες.

 Ιστορία, Μύθoι, Επη, Πίστη, Μεταμορφώσεις

Posted on by
Reply

Ιστορία, Μύθoι, Επη, Πίστη, Μεταμορφώσεις

1.Τι σημαίνει  η έννοια  Ιστορία ;
Σύμφωνα με την αντίληψη περί την Ιστορία που έχει επικρατήσει ήδη τον 19ο αι. στην προηγμένη Ευρώπη, η Ιστορία είναι μία αναγνωρισμένη επιστήμη, με την οποία ασχολούνται ειδικοί επιστήμονες στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση καθώς και στην έρευνα.
Η Ιστορία ασχολείται με τη γένεση και εξέλιξη συγκεκριμένων πολυποίκιλων γεγονότων και φαινομένων. Το πρόβλημα έγκειται κυρίως στην ερμηνεία των γεγονότων, κάτι που εξαρτάται από τη μεθοδική και μεθοδολογική προσέγγιση και τοποθέτηση του εκάστοτε ειδικού, εάν π.χ. εφαρμόζεται η ιδεαλιστική ή η υλιστική ή κάποια άλλη μέθοδος.
Η πρώτη ασχολείται κυρίως με τα γεγονότα σε συνδυασμό με τις ιδέες, ενώ η δεύτερη έχει ως κύριο αντικείμενο πρωτίστως τους ταξικούς αγώνες και τις παραγωγικές δυνάμεις. Μάλλον ένας συνδυασμός και των δύο κυρίων μεθοδολογιών οδηγεί σε πιό σωστά αποτελέσματα.
Σημειώνεται ακόμη ένα πρόβλημα, εάν π.χ. ο ιστορικός είναι διατεθειμένος να αντικατοπτρίσει την αντικειμενική  πραγματικότητα ή να την παρερμηνεύσει έως και να  τη διαστρεβλώσει  για εθνικιστικούς λόγους. Κάτι τέτοιο συμβαίνει συνήθως στα σχολικά βιβλία μερικών χωρών, όπου στα πλαίσια της πατριωτική αγωγής εκουσίως η αλήθεια διαστρεβλώνεται ή αυτό συμβαίνει μέσω της   αποσιώπησης σημαντικών  γεγονότων.
Ανεξάρτητα από τον συγκεκριμένο σκοπό των ιστορικών βιβλίων, το ήθος του επιστήμονα απαιτεί  από έναν ιστορικό να δημοσιεύσει πάντα και παντού την αντικειμενική αλήθεια και όχι τη δική του υποκειμενική „αλήθεια“, η οποία είναι φυσικά μόνον μία υποκειμενική ερμηνεία η και παρερμηνεία. Σε περίπτωση που πρόκειται για ιδιαιτέρως σημαντικά διεθνή γεγονότα, εφαρμόζεται ο κανόνας της διασταύρωσης των γνωμών των ιστορικών και κατόπιν εφαρμόζεται η μεθοδική αρχή consensus generalis professorum et doctorum  (γενική ομοφωνία των καθηγητών και των δοκτόρων) που αντικατοπτρίζεται στα πανεπιστημιακά εγχειρίδια και λεξικά.  Κάθε επιστήμονας είναι πέραν τούτου επαγγελματικά υποχρεωμένος να αναφέρει στα βιβλία του και άλλες απόψεις περί ενός συγκεκριμένου γεγονότος και όχι μόνον τη δική του γνώμη. Η ιστορική επιστήμη στην πλειοψηφία της απορρίπτει εσφαλμένα το μύθο, γιατί δεν είναι διατεθειμένη να λάβει υπ όψη τον ιδιαίτερο ρόλο του υποσυνειδήτου του ανθρώπου.Το ίδιο ισχύει και για την ιδεολογική κριτική του μύθου που στηρίζεται αποκλειστικά στο Λόγο.
2. Μύθοι
Κατ αρχάς η έννοια Μύθος αφορούσε στην πολυθεϊστική αρχαιότητα ιστορίες περί των θεών καθώς και την παράδοση περί της ύπαρξης και της δράσης θεϊκών δυνάμεων (τοτεμισμός, μονοθεϊσμός)  Οι Μύθοι δεν έχουν ατομικό χαρακτήρα, αλλά σημειώνονται σε κοινωνίες, επάνω στις οποίες επιδρούν. Οι Μύθοι χρησιμοποιούνται για να δοθεί στην ανθρώπινη ζωή νόημα.
Ας υπενθυμίσουμε, ότι οι απαράμιλλοι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι ανήκουν μαζί με τη φιλοσοφία και γενικά με τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων στις κύριες βάσεις του Κύκλου πολιτισμού της Δύσης και ιδιαιτέρως της λογοτεχνίας και σχεδόν όλων των καλών τεχνών. Πέραν τούτου  ο ηθικοπλαστικός ρόλος αυτών των μύθων είναι ήδη από την αρχαιότητα έως σήμερα τεράστιος. Η Ιλιάς ήταν ήδη στην Αρχαία Ελλάδα η βάση της σωστής αγωγής των μαθητών. Στις Ινδίες  ακόμη και σήμερα η διαπαιδαγώγηση των παιδιών στα σχολεία στηρίζεται επάνω στα έπη Ramayana (στην ουσία ιδεολογικό εργαλείο για την εμπέδωση του απάνθρωπου  συστήματος των κοινωνικών καστών) και κυρίως Mahabharata (πολύ ουμανιστικός μύθος). Το ίδιο σημειώνεται και με το περσικό έπος Shahname και με το γεωργιανό έπος Ο Γίγας με τη δορά (τομάρι) του τίγρη“ από τον Shota Rustaveli.
Στην ιστορία της ανθρωπότητας οι μύθοι έχουν δυστυχώς από τις άρχουσες τάξεις μετατραπεί εν μέρει σε ιδεολογικό και πολιτικό εργαλείο με το σκοπό να νομιμοποιηθεί σε βάρος των λαϊκών μαζών η εξουσία π.χ. του Φαραώ ή του ανατολίτικου Δεσπότη.
Τα πιό σπουδαία είδη μύθων είναι τα εξής:
α) Μύθοι που ασχολούνται με τη δημιουργία του σύμπαντος (θεογονίες, κοσμογονίες, ανθρωπογονίες).
β) Μύθοι που έχουν ως αντικείμενο το τέλος του κόσμου (εσχατολογίες).
γ) Σωτηριολογίες (Μεσσιανισμοί).
γ) Μύθοι που ασχολούνται με την πορεία του κόσμου (περίοδοι, μεταμορφώσεις).
δ) Σημειώνονται πέραν τούτων και εθνικοί μύθοι,
οι οποίοι αφορούν τη γένεση ενός έθνους ή κάποια μεγάλα εθνικά κατορθώματα. Και όμως, οι μύθοι μπορούν να διαμορφώσουν σημαντικά θετικά ή και αρνητικά την εθνική ταυτότητα. Κάτωθι αναφέρονται μερκοί ιδιαίτεροι εθνικοί μύθοι:
(1) Ο μεγαλύτερος εθνικός ελληνικός μύθος έγκειται στην πεποίθηση, ότι όλοι οι Νεοέλληνες είναι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Στους νεοελληνικούς γενικούς μύθους ανήκουν περαν τούτου  η “μοναδικότητα” ή “ιδιαιτερότητα” των Ελλήνων καθώς και η μάλλον ρατσιστική άποψη περί της “ανωτερότητας” των Ελλήνων καθώς και το “ελληνικό δαιμόνιο”. Στην ουσία πρόκειται για εθνικό αυτοβαυκαλισμό, γιατί αυτοί οι μύθοι αντιτίθενται στην πραγματικότητα.Υπάρχει λόγος να αξιολογήσουμε γενικά τους Νεοέλληνες ως μυθοεθιστές.
(2) Οι Γάλλοι κάνουν κάτι το παρόμοιο θεωρώντας τον εαυτό τους αποκλειστικά ως καθαρούς απογόνους των αρχαίων Κελτών (Galli) παραγκωνίζοντας το σημαντικότατο αρχαίο γερμανικό φύλο των Φράγκων,  από το οποίο προέρχεται το εθνωνύμιο  France.
(3) Οι “τουρανικοί λαοί” (τουρκογενείς) ισχυρίζονται ότι κατάγονται από ένα “Γκρίζο λύκο”.
(4) Οι Ρουμάνοι ισχυρίζονται, ότι κατάγονται από τους Ρωμαίους, αλλά ξεχνούν του Δάκες (Θράκες). Στην πραγματικότητα η πλειονότητα των Δακών  έχει αναμειχθεί  με τη μειονότητα των Ρωμαίων, αλλά η γλώσσα είναι νεολατινική. Ετσι τα εθνονύμια Valahi  Moldavi έχουν μετατραπεί   σε Romani.(Ρωμαίοι).
(5) Οι Βούλγαροι επισημαίνουν εντόνως τη σλαβική καταγωγή, εν τω μεταξύ λίγο και τη θρακική, αλλά λησμονούν τους ασιατικούς Ούνους (Ασπαρούχ, Ισπαριχ).
(6) Οι Βόρειοι Μακεδόνες αποτελούν πρωτίστως ένα κράμα Ιλλυρίων, Θρακών, Σλάβων, Βουλγάρων του Μεσαίωνα και Αλβανών, αλλά  επειδή δεν έχουν σημαντική ιστορία, έχουν μεταλλάξει τον εαυτό τους σε απογόνους των αρχαίων Μακεδόνων.
ε) Οι πολιτικοί μύθοι
είναι μία ιδιαίτερη έκφανση των μύθων γενικά.Είναι πρωτίστως συνυφασμένοι με την δημοκρατία. Αφετηρία των πολιτικών μύθων κοσμοϊστορικής σημασίας είναι η τριάδα της  Αστικής Γαλλικής Επανάστασης του 1789 Liberte, Egalite, Fraternite (Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη). Πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα έχουν παραλάβει το σχήμα των σημαντικών πολιτικών επιτεύξεων, όπως το αστικό κράτος, αλλά όχι την ουσία του, γιατί έλλειπαν τελείως οι ιστορικές, οικονομικές και κοινωνικές προϋποθέσεις για την εμπέδωση ενός σύγχρονου δημοκρατικού κράτους. Το ίδιο ισχύει και για τα άλλα βαλκανικά καθώς και για τα λατινοαμερικανικά κράτη. Σε αυτά τα κράτη οι δημοκρατικοί θεσμοί  ακόμη υποανάπτυκτοι, ενώ παράλληλα έχει δημιουργηθεί ο μύθος για ένα προηγμένο δημοκρατικό σύστημα.
Ειδικά στην Ελλαδα σημειώνεται και ο αριστερός μύθos, ο οποίος έχει βαθιές ρίζες ήδη από τη δεκαετία του  30 του περασμένου αιώνα. Αναφέρουμε μόνο μερικούς  αριστερούς μύθους: (1) Οι αριστεροί ήταν και δήθεν είναι στην ηθική σε σύγκριση με τους δεξιούς ανώτεροι. (2) Οι αριστεροί κατέχουν μίαν ανώτερη μόρφωση, γιατί διαθέτουν γνώσεις περί του μαρξισμού – λενινισμού.(3)  Πρωτίστως οι αριστεροί αγωνίζονται για την κοινωνική δικαιοσύνη.  (4) Μόνον οι αριστεροί είναι σε θέση να λύσουν όλα τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
3. Επος
Από επιστημονική άποψη το Έπος  είναι ένα σχετικά μεγάλο ποίημα περί ηρώων. Πολλές φορές έχει ως αντικείμενο θέματα από τη μυθολογία και την αρχαιότατη ιστορία. Το Επος δε θεωρείται γενικά ως αξιόπιστη ιστορική πηγή. Στη  βιβλιοθήκη μου εστιάζονται πολλά Επη από διαφορετικές εποχές, πολιτισμούς και χώρες, μεταξύ αυτών το αρχαιότερο Επος της ανθρωπότητας το Gilgamesh (προ περίπου 4.500 ετών), φυσικά η Ιλιάς και η Οδύσσεια, η Aeneis (Vergilius), τα ινδικά Ε. Μahabbarata και Ramayana, το γερμανικό Nibelungen, το περσικό Schahname, το φινλανδικό Kalevala,το γεωργιανό Ο ήρωας με το δέρας τίγρη, το ιρλανδικό Η ληστεία των βοδιών και το ρωσικό Ρατζιβιλόφσκαγια Λετόπις (Το Χρονικό του Ρατσιβίλ).
Σε όλα τα Επη πρόκειται για ποιήματα (προϊόντα της ποιητικής φαντασίας) συνδεδεμένα με μία πρωτίστως παράξενη ερμηνεία γνωστών ιστορικών γεγονότων. Π. χ. η αιτία για τον Τρωϊκό πόλεμο ήταν συγκρουόμενα συμφέροντα των Αχαιών με την Τροία (Ιλιον, χιττίτικα Βιλούσα) και όχι η απαγωγή της ωραίας Ελένης. Η ανακάλυψη του Schliemann αφορούσε στην πραγματικότητα μίαν εποχή 1000 έτη προ του Τρωϊκού πολέμου κλπ. Και όμως, χωρίς τον Ομηρο ο Schliemann δε θα εύρισκε  ούτε την Τροία ούτε τις Μυκήνες. Έτσι έχει αποδειχθεί περίτρανα, ότι οι τότε αρχαιολόγοι δε διέθεταν δημιουργική φαντασία. Ο ιστορικός περιηγητής Παυσανίας (2ος μ.Χ., καμία σχέση με τον Σπαρτιάτη βασιλέα Παυσανία), καταγόμενος από τη Μικρά Ασία, στηρίζεται στην „Περιήγησή“ του σε αυτά που ο ίδιος διεπίστωσε (διαφορά με τον Ηρόδοτο ) αλλά και σε πολύ παλαιότερες πηγές. Το βιβλίο του είναι για την κατανόηση της αρχαίας ιστορίας του πολιτισμού σπουδαιότατο μεν, αλλά περιέχει και πολλά λάθη.
Κάτωθι αναφέρονται μερικά συγκεκριμένα μερικά παραδείγματα από την ελληνική μυθολογία:
α)Ιλιάς του Ομήρου, Ιστορία ή ποίημα; Διεθνώς υφίσταται γενική ομοφωνία μεταξύ των ειδικών αρχαιολόγων (consensus generalis  professorum  et doctorum), ότι η Ιλιάς και το ινδικό Mahabharata είναι επικά ποιήματα με κάποιον ιστορικό πυρήνα (κάποια γεγονότα στην Εποχή του Χαλκού).
Στη βασιλική βιβλιοθήκη στην πρωτεύουσα των Χιττιτών Hattusha (Αργυρούπολις) έχει βρεθεί σχεδόν όλο το κρατικό αρχείο σε σφηνοειδή γραφή. Σε ένα ντοκουμέντο αναφέρεται μία επιστολή του βασιλιά των Χιττιτών στον αρχηγό των Αχαγιάβα (Αχαιών) να εγκαταλείψουν αμέσως την πόλη Βιλούσα (στα χιτιτικά, Ιλιον στα ελληνικά, ειδάλλως θα τους τιμωρήσει αυστηρά. Τους αποκαλεί ληστές !Τα χιττίτικα θεωρούνται ως η πιό αρχαία ινδοευρωπαϊκή γλώσσα. Το δικό τους έπος είναι περίπου 600 έτη πιό αρχαίο από την Ιλιάδα και ονομάζεται Ullikummi.
Οι ιστορικοί πρεσβεύουν την άποψη, ότι οι Ελληνες εισήγαγαν σιτηρά από την Ουκρανία (“Μαύρη γή”: “Εύπορη γη”, αλλά αναγκαζόταν να πληρώνουν στην πόλη Ιλιον που φύλαγε τα στενά των Δαρδανελίων και έτσι απέκτησε μεγάλο  πλούτο. Οταν όμως το Ιλιον επανειλημμένως έχει αυξήσει τα διόδια,οι Αχαιοί  αποφάσισαν να επιφέρουν μία τελική πολεμική επίλυση του προβλήματος.
β) Η Οδύσσεια αναφέρει το πολυετές και περιπετειώδες ταξείδι του Οδυσσέα. Στην πραγματικότητα όμως επρόκειτο για πολυάριθμα ταξείδια και για ανάλογες περιπέτειες εκατοντάδων Ελλήνων στην εποχή του Χαλκού που έγιναν η βάση του λογοτεχνήματος του Επους.
γ) Η θεά της ομορφιάς και του πολέμου έφθασε ως Ishtar από τη Βαβυλωνία στη Φοινίκη ως Ashterut και κατόπιν  οι Φοίνικες τη μετέφεραν στην Κύπρο, όπου έχει μετονομασθεί σε Αφρο-δίτη ( η αναδυόμενη από τον αφρό). Ετσι βγαίνει νόημα από την ονομασία.
4. Πίστη, Μύθοι, Μεταμορφώσεις
α). Άλλο η πίστη και άλλο η γνώση. Η πίστη είναι έμφυτη σε κάθε ανθρώπινο όν, γιατί, όπως προ μερικών ετών έχει επιστημονικά αποδειχθεί από κορυφαίους νευροβιολόγους υφίσταται στο μυαλό του μεταξύ των 100 δισ. Νευρώνων μία ομάδα, η οποία είναι υπεύθυνη γενικά για τη πίστη χωρίς όμως θρησκευτική συγκεκριμενοποίηση. Ο άνθρωπος μπορεί να είναι παγανιστής. πολυθεϊστής (Ινδίες), πανθεϊστής, μονοθεϊστής κοκ. Η πίστη είναι δική του υπόθεση και ταυτόχρονα ανθρώπινο δικαίωμα. Με άλλα λόγια έχει αποδειχθεί, ότι η πίστη ανήκει στο DNA του ανθρώπου. Επομένως είναι αδύνατον να απαγορευθεί. Επίσης ενεργούν άδικα, απολίτιστα και αντιεπιστημονικά, όποιοι λοιδωρούν τους πιστούς.
β). Η πίστη έχει κατ αρχάς εκφρασθεί στα μύθη όλων των λαών, δηλαδή η θρησκεία πέρασε από τη μυθολογία. Έτσι  ο ουδέτερος και αντικειμενικός παρατηρητής μπορεί να εννοήσει τις τρείς μονοθεϊστικές θρησκείες  (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Μωαμεθανισμός) καλύτερα, εάν ασχοληθεί συστηματικά με την προϋπάρχουσα μυθολογία των λαών της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
γ). Οι άνθρωποι παρακολουθούσαν επί χιλιάδες ετών την αιώνια. Έβλεπαν τις μεταμορφώσεις της φύσης, ιδιαιτέρως των φυτών, των δένδρων, των φρούτων και των δημητριακών ύστερα από την εφεύρεση της γεωργίας. Παρακολουθούσαν επίσης και τη σελήνη και αργότερα τον ήλιο. Διαπίστωναν, ότι κάπου στο τέλος του Δεκεμβρίου ο ήλιος αλλάζει τη θέση του στον ουρανό.Στη μυθολογία πολλών λαών αυτό το φυσικό φαινόμενο έχει συνδεθεί με τη γέννηση κάποιων θεοτήτων (Οσίρης, Τουμουτς, Αδώνης κλπ.), οι οποίοι κατά τη διάρκεια του χειμώνα πέθαναν και την άνοιξη ξαναζωντάνευαν (Ανάσταση ).
δ). Οι «Μεταμορφώσεις” ήταν αδιάσπαστο κομμάτι όλων των παγανιστικών και πολυθεϊστικών θρησκειών και ειδικά των τοτεμιστικών μύθων και των ποιημάτων (π.χ. Οβίδιος, “Μεταμορφώσεις»). Οι πιό γνωστές είναι οι μεταμορφώσεις ανθρώπων σε ζώα, όπως π.χ. η μεταμόρφωση πειρατών σε νυχτερίδες, του Υακύνθου σε άνθος του ίδιου ονόματος, το ίδιο με τον Νάρκισσο, της Δάφνης σε δένδρο, της νύφης Σύρινξ σε φλογέρα κτλ.
Νέες θρησκείες αποδέχονταν λόγω σκοπιμότητας εν μέρει την παράδοση ειδωλολατρικών θρησκειών.Το ίδιο έκαναν και ο Χριστιανισμός, ο Μωαμεθανισμός και σε μεγάλη κλίμακα ο Ινδουϊσμός, για να γίνουν οι θρησκείες αποδεκτές από τον απλό λαό. Κανονικά π.χ. οι πολλές εικόνες στις ρωμαιοκαθολικές καθώς και στις ορθόδοξες εκκλησίες και όλη η λειτουργία  ουδεμία σχέση έχουν με τη χριστιανική πίστη και όμως είναι απαραίτητες.
ε)Τ ο ίδιο συμβαίνει και με τον αριθμό τρία (Αγία Τριάδα, τρείς ψαράδες είδαν τη Μεταμόρφωση). Ήδη στη Μεσολιθική Εποχή (8χιλ.-5.500 π.Χ.) η συμβολική σημασία του τρία ήταν  γνωστή: Σελήνη, Γη, Υπόκοσμος (Βασίλειο του θανάτου). Η σελήνη ήταν η υψίστη θεότητα, γιατί οι θηροκυνηγοί δρούσαν με τη βοήθεια του φεγγαρόφωτου.Μέσω της γεωργίας στην Ευρώπη στη Νεολιθική Εποχή η σελήνη είχε αντικατασταθεί με τον ήλιο, ο οποίος ξαφνικά είχε αναβιβασθεί σε ανώτατη θεότητα. Στη Μέση Ανατολή υπήρχαν συνήθως θεϊκές Τριάδες, όπως π.χ. στην Αίγυπτο η Ίσις, Ο Οσίρης και ο Χόρους, στη Μεσοποταμία το ίδιο (Πατήρ, Μήτηρ και Υιός). Από εκεί προέρχεται η χριστιανική Αγία Τριάδα, μόνο που η Μήτηρ είχε αντικατασταθεί με το Άγιον Πνεύμα. Η πατριαρχική κοσμοθεωρία είχε εκδιώξει τη Μητέρα από την Αγία Τριάδα.
Στη Φιλοσοφία η Τριάδα έχει συνεχισθεί  και δη από τον Αριστοτέλη (τρεις εξουσίες στην Πόλη, τρία στοιχεία του κράτους) και στη νεώτερη ιστορία της Ευρώπης τα τρία κοσμοϊστορικά συνθήματα της Γαλλικής Επανάστασης το 1789 (Liberte, Egalite, Fraternite (Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη).

Πηγές
-Bancroft,Α., Origins of the Sacred-The Way of the Sacred in Western Tradition, London, New 1987
-Botheroyd,S./P., Keltische Mythologie , Wien, 2004
-Eliade, Μ.,Histoire des croyances et idees religieuses, Paris, 1976 (Geschichte der religiösen Ideen, Freiburg i. B., 1978), πρόκειται για ένα τεράστιο Standard- έργο (4 τόμοι)
-Eliade,Μ., La naissance du monde, Paris, 1959
-Εnzyklopädie Philosophie und Wissenschaftstheorie,hrsg. von Jürgen Mittelstraß,Band 2, Stuttgart, 2004, S.952/953                                                                                                                                                                                                -Golowin,S. /M. Eliade/J. Campbell, Die grοßen Mythen der Menschheit, Erfstadt, 2007
-James,E. O.,  The Cult of the Mother Goddes, London, 1959
-Jordan,M., Myths of the World, London, 1996
-Knaurs Lexikon der Mythologie, München, 1999
-Larrington, C.(Edit.), The Feminist Companion to Mythology, Pandora Press, 1992
-Schmidtbauer, W., Mythos und Psychologie, München, 1999
-Steinwed,D./D. Först, Die Jenseitsmythen der Menschheit, Düsseldorf, 2005,
δημοσευθέν συχνά στα Ελληνικά σε Βήμα (22. 10. 2012),Καθημερινή (20.11.2014), iefimerida (12.11.2015, 10.10.2017)