Τρομοκράτες ως Ηρωες ;
ή το νεοελληνικό εννοιολογικό χάος, μία συστηματική θεώρηση
Στο Βήμα (5.12.2014) ο γνωστός δημοσιογράφος Γεώργιος Μαλούχος έχει χαρακτηρίσει τον φυλακισμένο νεαρό εγκληματία Ρωμανό ως ήρωα.
Πολλάκις έχουμε διαπιστώσει ότι οι Νεοέλληνες έχουν μίαν ισχυρή ροπή σε παρερμηνεία έως σε διαστρέβλωση εννοιών και όρων με κατά τα άλλα συγκεκριμένο και καθορισμένο περιεχόμενο. Κατά την ταπεινή γνώμη μου έχει φθάσει αυτό το λεκτικό χάος παράλληλα στον γενικό μηδενισμό και στην ισοπέδωση των κανόνων της λογικής και της αισθητικής στο αποκορύφωμά της στην διάρκεια της Μεταπολίτευσης. Ιδιαιτέρως εκπρόσωποι των αριστερών κινημάτων διακατέχονται από ένα μάλλον παράξενο πνεύμα γλωσσολογικής ασυδοσίας, αθυροστομίας και μεγαλοστομίας.
Ισως να παίζουν έναν σημαντικό ρόλο και ο υπερεξυπνακισμός καθώς και ο σουρεαλισμός, μερικές από τις εγγενείς διαχρονικές παθογένειες του Νεοέλληνα : Ολοι τα ξέρουν όλα, ακόμη και ένας τελείως άσχετος και ανίδεος βάζει και έναν καθηγητή ευρωπαϊκού πανεπιστημίου στην θέση του και δη στον κλάδο του ! Είχε αναμφιβόλως ο Αγγλος ναύαρχος Gordon στα μέσα του 19ου αι. δίκιο με την διαπίστωσή του, ότι κάθε Ελληνας στρατιώτης παριστάνει τον στρατηγό και κάθε ναύτης τον ναύαρχο.
Διεθνώς είνα αυτονόητο και κανονικό να εκφέρει κανείς γνώμη επί προβλημάτων, τα οποία κάπως κατέχει και περί όρων, τους οποίους γνωρίζει. Αν όχι, πρέπει να διαβάσει τα απαραίτητα περί της σημασίας μίας έννοιας σε έγκυρα λεξικά. Αυτό όμως αντιτίθεται σε μίαν από τις βασικές αρχές βίου του μέσου Νεοέλληνα και δη της ήσσονος προσπάθειας, η οποία είνα μάλλον μία διπλωματική περιγραφή της φυγοπονίας.
Αλλά σημειώνεται ειδικά στις σελίδες των εφημερίδων και ένα άλλο λίαν δυσάρεστο φαινόμενο των πολλών ιδεοληψιών που σημαίνει ότι οι περισσότεροι αναγνώστες ή σχολιαστές δεν ενδιαφέρονται ούτε για την αντικειμενική αλήθεια , ούτε για εμπεριστατωμένες γνώσεις , αλλά αποκλειστικά για την ιδεολογική πολιτική ή για την κομματική τους τοποθέτηση. Με αυτόν τον τρόπο συμβαίνει πολλάκις να μεταλλάσσεται ταχέως ένα θύμα κάποιου δυστυχήματος σε ήρωα για κοινωνική δικαιοσύνη ή σε μάρτυρα και ένας αναρχικός εγκληματίας (π.χ. ο Ρωμανός) σε ήρωα.
Περί της έννοιας Ηρωας
Σύμφωνα με το Λεξικόν Νέας Ελληνικής Γλώσσης , Πρωϊας ( Πρώτος τόμος, σελ. 1131 ) σημαίνει η έννοια Ηρωας „γενναίος μέχρις αυτοθυσίας, υπερμέτρως ανδρείος, θαρραλέος“ ). Αναφέρονται και μερικά επίθετα όπως „ηρωικός λαός“, „ηρωική αντίστασις“, „ηρωικός στίχος“ και „ηρωικόν μέτρον“. Το έγκυρο γερμανικό ετυμολογικό λεξικό Das große Fremdwörterbuch ( Leipzig, Wien et alt., 2000, S. 553 ), εμπεριέχει τον εξής ορισμό :„ Ηρωας της ελληνικής Μυθολογίας , ο οποίος είναι ένας ημίθεος… ή λατρεύεται λόγω των κατορθωμάτων ως ημίθεος“ (δική μου μετάφραση). Από αυτόν τον ορισμό απορρέει το συμπέρασμα, ότι τα ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ εστιάζονται στο επίκεντρο της έννοιας του Ηρωα.
Μυθική διάσταση της έννοιας Ηρωας
Στα ποιήματα του Ομήρου χρησιμοποιείται η έννοια Ηρωας ( ήρως) για θνητούς υπό την έννοια του ιδιαιτέρου πολεμιστού , ενώ στα ιστορικά χρόνια αφορά η έννοια Ηρωας σε γενικές γραμμές υπεράνθρωπους μεγάλους ήρωες της προϊστορικής εποχής, οι οποίοι ήταν ημίθεοι.
Στη μυκηναϊκή εποχή θεωρούνταν οι αριστοκράτες ως ήρωες, οι οποίοι στην ζωή τους έχουν κάνει μεγάλα κατορθώματα και γι αυτό ήταν και ύστερα από τον θάνατό τους λόγω της ιδιαίτερης ισχύς τους σε θέση να ασκούν σημαντική επιρροή στην ζωή των ανθρώπων.
Υστερα από τον 5ο αι. αρχισε η ηρωοποίηση, δηλαδή η λατρεία πολιτών μετά τον θανατό τους, οι οποίοι είχαν να αναδείξουν καθοριστικές επιτεύξεις ή κατορθώματα για την εκάστοτε πόλη ( πεσσόντες για την πατρίδα, στρατιωτικοί αρχηγοί, ευεργέτες , βασιλείς κτλ.). Τοιουτοτρόπως έχει εμφανισθεί η συνήθεια της προσωπολατρείας των ηγετών , η οποία έχει εξελιχθεί στην ελληνιστική εποχή (διάδοχοι και επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου ) σε αποθέωση των βασιλέων , κάτι που έχουν παραλάβει οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες γράφοντας προ του ονόματός τους το επίθετο divinus (θεϊκός), ( Ιδέ εκτενώς το Standard-Lexikon der Alten Welt, Edit. Carl Andresen et alt., Düsseldorf , Zürich, 2. Band S. 1282. Ενδιαφέρουσα πληροφορία για τους αναγνώστες : Το τεράστιο Λεξικό ( τρεις τόμοι, συνολικά 7.500 πυκνογραμμένες σελίδες ) έχει συγγραφεί από 236 ειδικούς επιστήμονες στον τομέα του αρχαίου κόσμου (Ελλάς, Ρώμη) από σχεδόν ολα τα πανεπιστήμια της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Ελβετίας ). Αυτό είναι ευρωπαϊκή εμβρίθεια και επιστημονικότητα).
Οι ειδικοί επιστήμονες αναφέρουν τις επιτεύξεις των ηρώων , όπως π.χ. την ίδρυση πόλεων την νομοθέτηση, την συμβολή στον πολιτισμό, την εφεύρεση της γραφής, σημαντικές εφευρέσεις στην γεωργία, στην μεταλλουργία, στην πολεμική τέχνη, επιτυχέστατους ολυμπιονίκες κτλ. (Ιδέ A. Brelich, Gli eroi greci, Roma, 1958, p. 91 ss. ) ή ήταν νικητές στον αγώνα εναντίον των δυνάμεων του χάους (δράκοι, δαίμονες, τέρατα, γίγαντες ).
Οι πιό γνωστοί ήρωες στην παγκόσμια μυθολογία είναι ο Gilgamesh στην Σουμερία, ο Ηρακλής και ο Θησέας, ο Fu-hsi στην Κίνα, ο Arjuna στις Ινδίες, ο Faro στην Αφρική, o Itzamma στους Ινδιάνους και ο Kupua στην Πολυνησία (Ιδέ G. Billinger, Knaurs Lexikon Mythologie, München, 2004, S.196 ).
Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα ανήκουν στην κατηγορία του ήρωα πρωτίστως οι εξής άνθρωποι : από την αρχαία ελληνική ιστορία οι νικητές στους πολέμους κατά των Περσών εισβολέων και οι 300 των Θερμοπυλών, από την νεώτερη ιστορία οι περισσότεροι θυσιασθέντες αρχηγοί και μαχητές του απελευθερωτικού αγώνα κατά των Τούρκων, οι περισσότεροι πεσσόντες αρχηγοί και μαχητές του αμυντικού αγώνα κατά της ιταλικής εισβολής και πολλοί αγνοί πατριώτες θυσιασθέντες μαχητές κατά των Γερμανών κατακτητών.
Πέραν τούτου υπάρχουν και ηρωϊκές συμπεριφορές όπως η βοήθεια με μεγάλο ρίσκο για την ιδίαν ζωή προς αποτροπή μεγάλης ζημίας για το σύνολο ή απέναντι σε συνανθρώπους, οι οποίοι βρίσκονται σε άμεσο και μεγάλο κίνδυνο. Συμπέρασμα : Ο νεαρός αναρχικός δεν είναι φυσικά ήρωας, αλλά ένα άτομο με διεστραμμένες πολιτικές αντιλήψεις.
Η ηρωοποίηση εκ μέρους του κ. Μαλούχου είναι ένδειξη του σουρεαλισμού και του μυθοεθισμού των περισσότερων Νεοελλήνων, μια που οι θρύλοι κα τα παραμύθια δεν προϋποθέτουν σκληρή εργασία, ιδρώτα, συστηματικότητα, σχεδιασμό και μεθοδικότητα.
Δημοσιευθέν συχνά στην Καθημερινή (τελευταία φορά στις
Δημοσιευθέν ως ειδικό σχόλιο στο Βήμα (5.12.2014) και στην Καθημερινή (29.9.16,19.7.17).